Helgarpósturinn


Helgarpósturinn - 15.08.1980, Qupperneq 12

Helgarpósturinn - 15.08.1980, Qupperneq 12
12 Föstudagur 15. ágúst 1980 Halrjarpn<=rh irinn DÆTUR Dramatiskt samband móöur og dóttur. Liv Ullman og Ingrid Bergman i Haustsónötu Bergmans eftir Ernu Indriöadóttur Myndir: Friöþjófur og Einar Gunnar Samband mæöra og dætra hetur mjög veriö til umræöu I nágrannalöndunum aö undan- förnu. Bækur sem fjalla um þaö efni streyma á markaöinn og renna úteins og heitar lummur. Ahuginn á sambandi dætra viö mæöur sinar hefur veriö mikill og margar dætur vilja rekja alla slna erfiöleika i þessu lifi aftur til uppeldis sins og mæöra sinna. Kenna þeim um kynferö- islega bælingu sina, sektar- kennd og vonbrigöi almennt. Telja sig hafa fengiö allt þetta i arf frá móöurinni I gegnum margra ára mótunaráhrif henn- ar. Um þetta efni, samband mæöra og dætra fjallar einnig nýjasta mynd Ingmars Berg- mans, Haustsónatan, sem sýnd er i Laugarásbiói um þessar mundir. En samband þeirrar móöur og þeirrar dóttur sem Bergman lýsir er ekki beinlinis neitt venjulegt. Dóttirin ásakar móöur sina um alla sina óham- ingju vegna þess aö móöirin sem stóö frammi fyrir þvi aö velja hvort hún vildi heldur helga krafta sina manni og börnum eöa starfi sinu sem pianóleikari, valdi þaö siöar- nefnda. Þaö heföi hver einasti karlmaöur aö sjálfsögöu gert i hennar sporum, en hún er kona og þá horfir máliö talsvert ööru visi viö. Helgarpósturinn fór á stúfana aö leita aö mæögum til þess aö ræða viö um samband mæöra og dætra, uppeldishlutverk mæör- anna og áhrif þeirra á dæturnar. Þaö reyndist ekki hlaupið aö þvi að fá konur til þess aö ræöa þetta mál, sumar báru þvi viö að þær heföu svo slæmt sam- band viö mæöur sinar aö þær gætu ekki verið aö fara meö þaö i blööin. Sem betur fer náöum viö þó i mæögur sem voru fúsar til viö- ræðu um máliö og fyrst hittum viö aö máli þær Elisabetu Is- leifsdóttur gjaldkera, sem veröur sjötug nú I haust og dótt- ur hennar Jóhönnu Kristjóns- dóttur blaðamann;sem er fertug og fjögurra barna móðir sjálf. En Jóhanna er ein þriggja syst- kina. „Ég er miðbarn”, sagöi Jó- hanna. ,,Og framan af fannst mér ég alltaf vera útundan. Siö- an var systir sem var yngst og mér fannst athyglin beinast um of aö henni. Mér fannst pabba og mömmu þykja miklu meira til þeirra koma en min og þaö skapaði sárindi hjá mér”. ,,Ég gat aldrei fundiö aö viö' geröum u pp á m illi barnanna og þú varst mjög meöfærilegt barn”, sagði Elisabet. „Já' sagði Jóhanna. „Þaö skapar kannski, aö fólk hugsar ekki jafn mikiö um mann”. Hlutiaf móðurinni í dótturinni Mynd Bergmans bar á góma, Jóhanna haföi séö hana og sagöi: „i mynd Bergmans er kannski þessi ofboöslega ást stelpunnar á móöurinni skiljan- leg, en ýkjur miöaö viö hvað hún á góöan fööur. Þessi sjúklega ást veröur einum of. Hins vegar má segja að sumar manngeröir elski alltaf heitast það sem ekki er hægt aö fá. En þaö er gaman aö myndinni, hún kallar fram ýmsar hugsanir hjá manni og þaö er unun aö sjá hvernig þær Liv Ullman og Ingrid Bergman fara meö hlutverk sín á hvlta tjaldinu”. Heldur þú, Jóhanna, að þú sért lik móöur þinni? „Ég held nú aö maöur þyrfti aö blekkja sjálfan sig mjög hressilega til þess aö sjá' ekki hluta af sjálfum sér I henni”. Hefur samband ykkar mæðgna veriö gott? „Já”, sagöi Elísabet. „Mér finnst alltaf þaö hafi veriö ágætt”. „Ég held viö hljótum aö hafa lent upp á kant um dagana”, sagöi Jóhanna. ,,Ég man aö þegar ég var unglingur þótti mér mamma ströng, en ég held ekki aö til neinna átaka hafi komiö”. Þótti leiðinlegt að ég var ekki góð húsmóðir Var lagt upp úr þvi i þinu upp- eldi Jóhanna, aö þú menntaöir þig eöa áttir þú aö ganga inn i heföbundna kvenhlutverkið? „Mér finnst ég ekki hafa aliö stelpurnar upp eftir þessu hefö- bundna gamla”, sagöi Elisabet. „Mér finnstég hafa aliö þær upp til þess aö veröa sjálfstæöir ein- staklingar”. ,Já, ég hugsa, aö mamma hafi veriö á undan sinni samtiö aömörgu leyti”, sagöi Jóhanna. „Ég man iöulega eftir þvi á heimili foreldra minna, aö pabbi eldaöi matinn”. „Ég vildi láta þær læra eitt- hvaö, þær fóru báöar i Kvenna- skólann og tóku siðan stúdents- próf”, sagöi Elisabet. Eannst þér, Jóhanna.aö meira væri lagt upp úr þvi aö þiö menntuöusten giftust þegar þar aö kæmi? „Eftir á finnst mér þaö já, aö þaö hafi verið taliö heppilegra að viö menntuðumst”, sagöi Jóhanna. „Hinu er ég alveg klár á aö eftir aö ég gifti mig 17 ára gömul, þótti mömmu mjög leið- inlegt aö ég var ekki góö hús- móöir. „En ég skipti mér aldrei af neinu”, sagöi Elisabet. ,,Ég hef alltaf veriö ákveöin i þvi aö skipta mér ekki af neinu hjá börnunum eftir aö þau fóru að búa út af fyrir sig. Ég segi ekki aö mér hafi ekki stundum þótt ýmislegt öðruvisi en þaö átti aö vera hjá einum og öðrum en ég skipti mér aldrei af þvi”. Ligg ekki andvaka á næturnar Hafiö þiö rætt málin mikiö i gegnum árin? „Ég held ekki aö viö höfum gert mikiö af þvi aö ræöa hlut- ina”, sagöi Elisabet. ,Eölk sat heldur ekki i þá daga og ræddi lifsgátuna”, sagöi Jóhanna. „Ég sagöi mömmu nú sitt af hverju samt. En ég er ekki frá þvi aö ég hafi saknað þess aö geta ekki talaö um ýmsa hluti viö mömmu þeg- ar ég var barn. En þaö þýöir ekki aö ég liggi andvaka á næt- umar út af þvi”. Ef einhverjir erfiöleikar hafa komiö upp i lifi þinu hefur þér þá ekki oröiö á aö hugsa til upp- eldisins og jafnvel skella skuld- inni á þaö? „Ég geri ráö fyrir aö ég hafi velt þvi fyrir mér á fyrstu hjú- skaparárunum, þá talar fólk gjarnan mikiö um forti'öina. En eftir þvi sem árin hafa liðiö og maöur hefur sjálfur eignast böm sem maöurer aö bauka viö aö ala upp, þá hafa viöhorfin breyst. Min börn geta sjálfsagt rakiö eitt og annaö til min sem þeim þykir miöur, en þau eiga svo kannski eftir aö skilja þaö betur seinna. Pabbi og mamma hafa reynst mér mjög vel, en það kemur fram i viömóti þeirra og geröum, ekki i ein- hverju mali”. Þvoði buxurnar og beið dauðans Talaöi fólk um kynlif viö börnin sin hér áöur? „Mamma talaöi aldrei um neitt slikt viö mig”, sagöi Elisa- bet. „Ég man eftir þvi þegar ég byrjaði á túr haföi ég ekki hug- mynd um hvað var aö gerast. Þá var ég i sveit og bara ellefu ára”, sagöi Jóhanna. „Ég hélt mér væri aö blæöa út. Og ég þoröi ekki aö ræöa um þaö viö nokkurn mann, ég þvoöi bux- urnar minar á hverjum morgni og beið dauöa mins. Svo kom ég i bæinn og þá dundu þessi ósköp yfir mig aftur. Ég fór til mömmu og hún sagöi mér frá þvi hvaö þetta væri”. „Ég haföi ætlaö mér aö ræöa um þetta við hana”, sagöi Elisabet. „En ég haföi ekki átt von á þvl aö hún byrjaöi svona snemma”. Leitar þú mikiö til móður þinnar i dag Jóhanna, meö þin mál? „Nei þaömyndi ég ekki segja. Ég geri þaö undir vissum kring- umstæöum, i sambandi viö ákveöna hluti. En ekki hvunn- dags. Ég ræð bara fram úr min- um málum sjálf. Ég leita yfir- leitt ekki mikiö ráöa hjá öörum og hef sennilega aldrei gert. Sambandiö viö fjölskylduna hefur veriö mjög mátulegt. Ég þarf ekki aö hringja i mömmu á hverjum degi til þess aö sýna aö mér þyki vænt um hana. Ég hringi þegar mig langar til aö heyra i henni. Mér finnst ég hafa þaö mikiö aö gera aö mér finnst óþægilegt ef fólk gerir miklar samvistarkröfur til min”. Nú er Jóhanna ekki gift, hefur þú áhyggjur af þvi Elisabet? „Nei, ég hef engar áhyggjur af þvi. Hún hefur sannaö aö hún getur staöiö fyrir slnu sjálf. Og mér finnst hún hafa staðið sig vel og þvi betur sem meira hef- ur harönaö á dalnum”. Vilja gera sin mistök sjálfar er nú 49 ára gömul og dóttir hennar Ragnheiöur Steindórs- dóttir sem einnig er leikkona er 28 ára. Þegar blaöamann Helgarpóstsinsbar að garöi á heimili Margrétar i Garöabæn- um var Ragnheiður dóttir henn- ar nýbúin aö sjá Haustsónötu Bergmans. „Þetta var nú ekkert venjuleg dramatik i þessari Bergman mynd”, sagöi hún. „Eins og hann sagöi söguna fannst mér eins og þessar ásakanir dóttur- innar á hendur móöurinni væru réttmætar.” Venjuleg sambönd mæöra og dætra eru sennilega heldur lit- laus miöaö við mæöur Berg- mans. Ragnheiöur vildi nú samt meina að erfiöleikar gætu komiö upp hjá móöur og dóttur. „Þaö hlýtur alltaf aö koma þaö timabil i sambandi móður og dóttur aö þær tala i kross, skilja ekki hvor aöra” sagöi hún. „Ég gæti trúaö þvi aö þaö geröist mismunandi seint eöa snemma á gelgjuskeiöinu. Móö- irin reynir aö miöla dótturinni ákveönum visdómi eða reynslu, sem hún náttúrulega ekki þolir. Hún vill fá aö gera sin mistök sjálf. Svo held ég aö þetta jafni sig með auknum þroska hjá dótturinni. En sjálfsagt er þaö mismunandi eftir einstakling- um og eftir fjölskyldustærö. Þetta er kannski öðru visi hjá manneskju sem er einbirni eins og ég”. Tala við mömmu á hverjum degi Fannst þér móöir þin van- Margrét ólafsdóttir og Ragnheiöur Steindórsdóttir Margrét ólafsdóttir leikkona Elisabet isleifsdóttir og Jóhanna Kristjónsdóttir

x

Helgarpósturinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.