Helgarpósturinn - 12.12.1980, Blaðsíða 1

Blað 2
„f(j er ekki vammiaus
(rekar en aorir”
jafnvel örvæntingu um þeirra
eigin trú. Sjálfur get ég ekki stát-
að af þvi að hafa verið vel lesinn i
ritningunni, svo þessi miskunnar-
lausa skoðun var ekki til þess að
ég örvænti. Hins vegar opnaði
þetta margar nýjar dyr að
kristindómnum og ég kom út úr
deildinni staðfastari i minni trú
en þegar ég hóf nám. Ekki sist
varð þetta fyrir viðkynningu
mina af ágætis kennurum við
deildina.”
Plöntur í grööurnúsí
— En hvernig var það með þig
og með presta almennt, eru þeir
trúarlega hólpnir þegar þeir
koma út úr guðfræðideildinni og
hyggja á preststörf?
,,Það er auðvitað mjög misjafnt
eftir einstaklingum. Guðfræði-
deildin mótar mann i kirkjulegu
og trúarlegu tilliti, en hjá flestum
eru ennþá nokkrir endar lausir
þegar menn útskrifast. Svoleiöis
var það a.m.k. með mig. Sumir
verða ef til vill of mótaðir og
lenda i árekstrum þegar þeir
koma út i lifið og fara að boða
Guðsorð. Þeir lenda i árekstrum
við sjálfan sig og raunveruleika
þjóðfélagsins. Það má kannski
likja þeim sem stunda nám i guð-
fræðideildinni við plöntur i
gróðurhúsi, þarsem umhverfið er
hlýtt og notalegt. En siðan er
plöntunum komið fyrir á
berangri, þar sem þær þurfa að
standa gegn veðri og vindum”.
— Hvað tók við eftir guðfræði-
deildarnámið?
,,Ég fór þá til Manitoba i
Kanada og var þar þjónandi
prestur hjá Lúthersk-islenska
kirkjufélaginu. Söfnuður minn
var ekki stór.eða um 4000 manns,
en starfið samt mjög krefjandi og
erfitt. Hins vegar voru þetta góð
ár og lærdómsrik, en mig óraði
ekki fyrir þvi hve erfitt þaö er að
fara i annað land, þar sem talað
er annað tungumál og allar að-
stæður ólikar þvi sem maður á aö
venjast. Eins og ég nefndi þá var
þetta litill söfnuður og þvi
kringumstæður gjörólikar þvi
sem eru i stórum 10 þúsund
manna söfnuðum, eins og t.d.
söfnuðum uppi i Breiðholti. Þar
var ég þjónandi prestur fyrir
stuttu — um nokkurra mánaða
skeið—-og það var dálitið fróðlegt
fyrir mig að bera saman það starf
og aftur starfsár min i Kanada.
Þetta var tslendingabyggð.
Séra Jðn Bjnan í lleiprpósisviðiali
„tldiel Kkinn i liclnlo"
ir norðan hefur þennan sérnorö-
lenska framburð og ég á ekki von
á þvi að hans framburður breytist
þrátt fyrir langdvalir hér syðra.”
ÁKvað 12 ara að
verða preslur
— Ogeinsigild spurning: Hvers
vegna lagðir þú fyrir þig guðfræði
og prestskap?
,,Ég var búinn að ákveða það,
strax þegar ég var 12 ára gamall
hvikaði litið frá þeirri ákvörðun.
Ástæðan fyrir þessari ákvörðun
minni var byggð á trúarlegri
reynslu, sem óf langt mál væri að
fara út i hér. Hins vegar hafði
bessi upplifun þau áhrif á mig, að
ég ákvað strax þá að leggja fyrir
mig preststörf.
Eítir að ég kom i guðfræðideld-
ina komst ég að þvi, i gegnum
trúarsálarfræöina, að það mun
ekki óalgengt að ákveðin reynsla
ungmenna leiði til þessarar sömu
ákvörðunar.
aðir i deildina þegar ég kom þar
inn, en varla meira en helmingur
sem stundaði námið, Margir
nemenda komu inn með óvissum
huga, en aðrir stefndu að þvi, að
verða þjónandi prestar. Ég fékk
snemma lifandi áhuga á náms-
efninu, hins vegar var trúarfull-
vissa min ekki fullkomin á þeim
árum, frekar en hjá mörgum öðr-
um i deildinni. Ég held að það
hljóti að hjálpa nemendum i guð-
fræðinni, ef þeir eru sannfærðir i
sinni trú. A hinn bóginn er að visu
spurningum um eðli og inntak
trúarinnar varpað fram i deild-
inni og ritskýringum er.t.d nýja
og gamla testamentið lesin á
mjög gagnrýnin hátt, og það
reyndist dálitið erfitt verkefni
fyrir ýmsa sem höfðu litið
bibliuna sem heilaga bók að skera
bibliuna niður, orð fyrir orð, og
brjóta til mergjar og jafnvel
eaenrvna. Slikar rannsóknir —
svo nauðsynlegar sem þær eru —
geta leitt menn út i efasemdir eða
lslenskir landnemar höfðu komið
þangað um siðustu aldamótin og
þar var fólkið sjálft grundvöllur
kirkjustarfsins i fyllstu merk-
ingu. Það greiddi mér launin og
kirkjusókn og kirkjustarfið var
öllu virkara en hér þekkist. Hér
heima getur kirkjan hins vegar
lifað þrátt fyrir litinn áhuga safn-
aðarfólks, enda kirkjustarfið
stutt fjárhagslega af rikinu
Það var þriðja kynslóð land-
nemanna, sem var rikjandi kyn-
slóð ytra, þegar ég dvaldi þar og
margir töluðu islensku. Til dæmis
gat maður farið út i búð og talað
islensku, en yfirleitt varð ég þó að
tala ensku og flestar messurnar
flutti ég á ensku vegna þeirra sem
ekki skildu islenskuna.
Ég get ekki neitað þvi, að mér
fór aftur i islenskunni þau þrjú ár
sem ég dvaldi vestra.”
Þegar Jón Bjartmann kom heim
aftur eftir Vesturdvöl sina, gerö-
ist hann prestur i Eyjafirðinum, i
Laufásprestakalli. Þar starfaði
Ég skal játa, að ég var ekki
alltaf jafnstaðráðinn i þessari
ákvörðun minni, það komu efa-
semdartimabil, en alltaf kom
þetta samt upp hjá mér aftur. Og
þetta var svo sterkt i mér, að
niöurstaðan varð sú, að ég fór
þessa leið og varð prestur. Félag-
ar minir i menntaskóla vissu t.d.
strax eftir nokkur ár iskólanum,
að hverju stefndi. Þeir vissu að ég
ætlaði að verða prestur
Ég vil ekki segja að ég hafi ver-
ið mikill trúmaður á þessum
skólaárum, en ég man þó eftir þvi
þegar Sr. Pétur Sigurgeirsson
kom norður og varð aðstoöar-
prestur á Akureyri, um það leyti
sem ég fermdist hve hann haföi
jákvæð áhrif, ekki aðeins á mig
heidur marga fleiri unglinga.
Hann hafði sterk áhrif á mig og ef
tii vill fest ákvörðun mina enn
frekar.
Þá má þess geta að faðir minn
starfaði sem meðhjálpari og við
krakkarnir fórum oft með honum
til kirkju, enda þótt ég tæki aldrei
beinan þátt i safnaðarstarfinu.
og uppalinn Akureyringur.”
ísinn brotinn. Stikkorðin
fengin og biaðamaður
gat farið að spyrja.
- Akureyringur? Hvar er
þá norðlenski framburð
urinn? ,,Ja, honum hef ég
liklega týnt i Manitoba þegar
ég starfaði þar um þriggja
ára skeið. Ég held hins vegar
að fólk aö norðan þurfi ekkert
endilega að missa niður
raddaða framburðinn, þótt það
flytji suður. T.d. 23 ára sonur
minn sem hefur mikið dvalist fyr-
— Eitthvað skemmtilegt frá
skólaárunum?
,,Já, margt. Þetta voru lifleg
ár. Þá má eiginlega segja að
nemendur hafi skipst i tvo hópa,
annars vegar þá sem dvöldu á
heimavistinni og svo hina —
heimamenn og fleiri — sem voru
búsettir i bænum. Okkur bæjar-
nemendum fannst alltaf sem
vistarnemendurnir nytu ákveð-
inna forréttinda. Þeir voru meira
sjálfs sins herrar og milli þeirra
sköpuðust sterk tengsl vegna
nábýlisins á vistinni.
Það var öllu meiri agi i skóla-
starfinu i þá daga — um 1950 —
heldur en nú gerist. Fyrsta árið
mitt i MA var Siguður Guð-
mundsson skólameistari, en
seinni árin Þórarinn Björnsson.
Ég held að frelsi skólanemenda
sé meira i dag, en þá, eins og
raunar endurspeglast i öllu þjóð-
lifi. Og þá var tekið á beinið i
skrifstofu skólameistara. Ég
slapp þó að vera tekinn á beinið,
þótt ég ætli alls ekki að fara að
halda þvi fram að ég hafi verið
einhver fyrirmyndarnemandi.”
— Og guðfræðideildin tekur við
strax að menntaskólanámi loknu.
Hvernig likaði þér vistin á þeim
bæ?
,,Að mörgu leyti alveg ágæt-
lega. Fjörutiu manns voru innrit-
Viðiai: Guðmundur Árni Sielánsson
Myndir: Jim Smarl
Það voru læstar dyrnar, þegar
við Jim ætluðum að opna. A dyr-
um Gimli stóð, Fangahjálpin
Vernd — Skilorðseftirlit — fanga-
prestur.
Við veltum þvi fyrir okk-
ur hvort læstu dyrnar tengdust
eitthvað þessum aðilum og þeim
máiefnum sem þeir starfa að, en
komust ekki að niðurstöðu og
hringdum einfaldiega á bjöllunni.
Ködd svaraði i dýrasimanum og
eftir stutt orðaskipti opnuðust
dyrnar.
A efri hæðinni fundum við siðan
þann sem við leituðum — Jón
Bjarman fangaprest. Hann bauð
okkur sæti á skrifstofu sinni og
beið rólegur eftir þvi að viðtalið
byrjaði. En það er allt annað cn
auðvelt að byrja svona viðtöl,
það þekkja þeir sem i hafa kom-
ist. Blaðamaður beið þvi hálfveg-
iseftir stikkorði frá Jóni. Og það
kom.
,,Ég veit ekkert hvernig svona
viðtöl eiga að byrja” sagði hann,
,,en það er kannski ekki vcrra
upphaf en hvað annað, þegar ég
segi þér frá þvi, að ég er fæddur