Helgarpósturinn - 23.01.1981, Qupperneq 10

10
Föstudagor 23. jánúar 1981. )
„Ætli við verðum ekki að leita
réttar okkar á eigin spýtur”
— segja nokkrir starfsmenn Vaktþjónustunnar
Securitas, sem telja sig misrétti beitta
Hvernig eiga starfsmenn fyrir-
tækis, sem vinna störf áður
tíþekkt á vinnumarkaðinum að
leita réttar sins? Það er spurning
sem nokkrir starfsmenn
Securitas spyrja sjálfa sig að
þessa dagana. Þeir telja sig hafa
fariö halloka UtUr viðskiptum
sinum við fyrirtækiö að undan-
förnu, en tih-aunir þeirra til aö
bæta kjör sin hafa enn engan
árangur borið.
Þessir starfsmenn, og fyrrver-
andi starfsmenn, segja forsögu
málsins vera þá, að fyrir um þaö
bil einu og hálfu ári hafi verið
st-ofnað hér fyrirtæki, sem tók að
sér aö vakta ýmis fyrirtæki og
stofnanir á nætur og um helgar.
Þetta var nýjung á lslandi,áður
haföi slik næturvarsla veriö unnin
af starfsfólki viðkomandi fyrir-
tækja. Þegar vaktmenn voru
ráönir til Securitas var þeim sagt
að miðað yrði við laun vakt-
manna hjá olíufélögunum við
launagreiðslur til þeirra. Vegna
þess að störfin eru ekki alveg
hliðstæð var hinsvegar ekki fariö
nákvæmlega eftir taxta, eða
öðrum samningsatriöum, þegar
stjórn fyrirtækisinsákvað launin.
Lengi vel var enginn
samningur i gildi milli starfs-
mannanna og fyrirtækisins, —
borgaö var eftir taxta sem stjórn
þess ákvað. NU I nóvember munu
einhverjir starfsmannanna hins-
vegar hafa undirritað einhvers-
konar bráðabirgðasamning.
,,Jóhann Guðmundsson, for-
stjórinn, kom þá með plagg sem
hann viidi að við skrifuðum undir
og gaf I skyn um leið að þeir sem
ekki vildu það gætuþá bara hætt.
Tveir af okkur fjórum sem erum I
farandgæslunni skrifuðu strax
undir og eftir smátlma gerðum
við þaö lika, aðallega til að firra
okkur vandræöum”, sagöi Sig-
uröur Sverrisson, sem sagt var
upp störfum hjá fyrirtækinu um x
áramótin. „Þetta var oftast við-
kvæðið — ef aö menn væru
óánægðir, þá gætu þeir bara
fariö. Þaö kom best I ljós þegar
tveim starfsmönnum sem voru að
athuga launamálin fyrir okkur nú
I vetur var sagt upp störfum. Mér
var sagt upp vegna þess að ég átti
aö hafa komiö óorði á fyrirtækið,
bæöi innáviö og útáviö.”
Þórður örn Guðmundsson, sem
var trúnaðarmaður á vinnustað,
og var sagt upp nú um áramótin,
sagði aö lengi heföi verið óánægja
meðal starfsmannanna með laun
og önn ur kj ör, en þrdtt fyrir itrek-
aðar tilraunir, hefði engin lausn
fengist. „Það er eins og að tala
viö steininn, þegar minnst er á
þessa hluti við Jóhann”, sagði
einn núverandi starfsmaöur
fyrirtækisins, sem ekki vill láta
nafiis sins getið. „Manni gæti
veriö sagt upp fyrir að bera út
óhróður um fyrirtækiö”, sagði
hann.
Þegar Helgarpósturinn bar
þessa frásögn undir Jóhann
Guðmundsson, framkvæmda-
stjóra Securitas, Sagöi hann
samninga við Dagsbrún vera 1
deiglunni, og að hann hefði ekki
orðiö var viö neina verulega
óánægju starfsfólksins. Og að
starfsfólki hefði verið sagt upp
fyrir að koma óoröi á fyrirtæidö,
væri fráleitt.
Jóhann sagöi ennfremur að
núverandi laun starfsfólksins
væru hærri en laun vaktmanna
hjá oliufélögunum, enda væri
starfið annars eðlis.
Þar eru viðmælendur
Helgarpóstsins úr röðum starfs-
fólks ósammála. Þeir segja að
eftir siðustu kjarsamninga hafi
viðmiðunarstéttin fariö verulega
fram úr Securitas-mönnunum,
enda fengið bæði prósentuhækk-
un, og flokkahækkun, á meðan
þeir fengu aöeins 8,5 prósent
hækkun.
„Þegar ljóst varð aö leiðrétting
d þessu fengist ekki á vinnustað,
ákvdöum við að leita til verka-
lýðsfélags okkar, Dagsbrúnar, og
það var gert einhverntíma um
mánaðamótin nóvember —
desember á siðasta ári”, sagði
Þórður öm. Hann bætti viö að
Dagsbrúnarmaðurinn hefði haft
mikið aö gera og lftiö getað sinnt
sér, og þvi hefði hann leitaö til
Kjararannsóknarnefndar. Þar
útbjó Björn Björnsson, starfs-
maöur nefndarinnar, frumdrög
að samningi milli starfsmanna
Securitas og fyrirtækisins.”
Þessum. samningsdrögum var
svo komið til Halldórs Bjöms-
sonar hjá Dagsbrún, hann hafði
vist samband viö Jóhann, en
siðan hefur ekkert gersti málinu,
sagði Þóröur örn.
Þegar Halldór Björnsson var
spurður um ástæöur þess að ekk-
ert hefði gerst, sagðist hann hafa
dtt mjög annrikt að undanförnu,
vegna samningagerðar, og þvi
ekki komist til að sinna þessum
Jóhann Guömundsson, framkvæmdastjori, neitaði að veita Helgar-
póstinum leyfi til að mynda næturvörð fyrirtækisins að störfum, á þeim
forsendum að þaö bryti I bága við þær samþykktir sem hann hefði gert
við fyrirtækin um öryggi. Þvi notumst við hér við myndir fengnar að
láni frá Visi. (Visismynd Sv. G.)
málum. Hann sagðist hafa talað
við Jóhann á sinum tima, og þeir
samþykkt sin á milli að hinkra
meö samningana þar til mesta
lotan væri liðin hjá. „Þaö fer nú
að veröa hvað úr hverju”, sagði
Halldór við Helgarpóstinn fyrir
u.þ.b. viku siðan.
„Ætli það endi ekki með þvi aö
við reynum að semja fyrir okkur
sjálfir”, sagði starfsmaðurinn
sem ekki vill láta nafns sins getið,
„það virðist litið fást útur þvi að
láta verkaiyðsfélagiö sjá um
þessa hluti.”
—GA
KLÍKAN í KÍNA OG VlSINDIN
Stúdentar viö Pekingháskóla.
L'ndanfarnar vikur hala réttar-
höld yfir svonefndri fjórmenn-
ingakliku verið i heimsfréttunum.
Klikaner hópur manna.sem réðu
máium i Kina i 1« ár, á timabilinu
IiMili—1071». Kremst i flokkier sem
kunnugt er engin önnur en frú
Mao, fyrrum þokkadis. og hafa
vitni keppst við að lýsa þvi hvilikt
flagð hefði þar levnst undir fögru
skinni allt frá þvi er hún heillaði
Mao sinn forðum og fór að gefa
honum góð ráð við stjórn lands-
ins.
Menningarbyltingin var helsta
uppátæki kli'kunnar og er trúlegt
að sjaldan hafi jafnmargir vitað
jafnlitið hvaðan á sig stóð veðrið
og Kinverjar meöan á henni stóð.
Mikið æði greip um sig fyrir til-
stuðlan yfirvalda, framkvæmd-
um var hætt viða i landinu, verk-
smiðjum og skólum var lokað,
söfn voru eyðilögð og um landið
fór frelsaður lýöur ránshendi og
hafði með sér i leiðinni endur-
nýjaðan fagnaðarboöskap bylt-
ingarandans frá fyrstu dögum
kommúnismans.
t Rauða bókin hans Mao gamla
kom nánast i stað alls sem ritaö
ítafðiverið og hugsað i elsta menn-
ingarlandi heims, þar i mátti
finna ráð við öllum meinum og
plágum i amstri dagsins,
vandamálum smáum og stórum,
vitt og breitt um landið. Jafnvel
læknarog stærðfræðingar áttu að
geta fundið þar visbendingar um
lausn visindalegra viðfangsefna.
Hinir frelsuðu urðu stundum
stækari en frelsararnir i valda-
stólunum og misstu þeir siðar-
nefndu gjaman tökin á óprúttn-
um æskulýðnum, sem fúslega
snerist á sveif með gegnskóla-
ilandistefnunni. Nú eru Kinverjar
i óöa önn að skrá grinsögu þess-
ara fáránlegu ,ára og viröist
gamanið reyndar hafa .kárnað
eftir þvi sem menn komast nánar
að hinu sanna um rótið og ring-
ulreiðina. Og enn súpa þeir seiðið
af þeirri töf sem vakningaraldan
olli á sviði tækni, visinda og ýmiss
konar framfara.
Kinversk tækni fyrr....
Kina er heimkynni fjórðungs
mannkynsins og heimur sem opn-
ast og lokast umheim inum á vixl
Einmitt núna eru Kinverjar að
gerast félagslyndir á ný og ættum
við tslendingar að sýna áhuga á
samskiptum við þetta forvitni-
lega land, okkur til fróöleiks og
ánægju.
Alkunna er hve snemma
Kinverjar hafa verið á ferðinni
meö alls konar tækni og tól við
hagnýt störf. Þau voru vist ekki
beysin tækin sem forfeður okkar i
Skandinaviu notuðu um það leyti
sem Kinverjar beittu uxum fyrir
plóg og notuöu lakk og ritföng,
smíðuðu sér hjólbörur og byggðu
vatnsmyllur. Ýmsar undraverðar
uppgötvanir i efnafræði og málm-
vinnslu voru gerðar snemma á
öldum, landmælingar voru á háu
stigi og sömuleiðis þótti þekking á
grösum oggróöri mikilvæg i lifs-
baráttunni.
Asiglingum kom segulnálin að
gagni og á 6. öld fann einhver
kinverskur grúskari upp púðrið.
Abacus, sem er eins konar reikni-
vél. stiarnfræðiáhöld og fallbyss-
ur gátu Kinverjartaliö á pat-
entlista sinu m snemma, litprent
notuöu þeir á 14. öld og
þannig mætti lengi telja.
....og nú
Si'ðan er auðvitað mikið vatn til
sjávar runnið og skal visindasaga
Kina ekki gerð hér frekar að um-
talsefni, heldur litillega minnst
nýs árdags i kinverskum visind-
um. Ritstjóri timaritsins
„Physics to-day”, sem gefiðer út
af bandariskum eölisfræðingum
gerði sér ferö á hendur i fyrra til
aðkynna sér vinnubrögð og verk-
efni starfsbræðra sinna f Kina.
Hann heimsótti sex eðlisfræði-
stofnanir og fimm háskóla, og
reyndi jafnframt að afla sér upp-
lýsinga uni rannsóknir i gervöllu
landinu.
Ritstjóri þessi, Gloria B.
Lubkin, heyrði klikunni frægu lit-
ið hrósað þar sem hún kom i Kina
og margir visindamannanna
sögðu farir sinar ekki sléttar: há-
skólum hafði verið breytt i verk-
smiðjur og fundasali þar, sem
heimskuraus um og upp úr Rauðu
Bibliunni ruddi rannsóknum úr
vegi. Hámenntaðir, skapandi vis-
indamenn voru sviptir atvinnu
sinni og sendir upp i sveit eða
niður i skurð aö vinna verk, sem
alls ekki voru viö þeirra hæfi.
Kennsla lagðist niður meira að
segja svo rækilega að engin
háskólagráða var veitt þessi 10
ár, sem menningarbyltingin reið
húsum i Kina. Sérfræðingar
ryðguðu i sérgrein sinni, útgáfa
visindalegra ritgeröa stöövaðist
og frá 1962 til 1978 var enginn
ársfundur haldinn f félagi kin-
verskra eðlisfræðinga. Kennsla
ognámá öllum aldursstigum var
i kaldakoli og var þvi engin furöa,
þótt ritstjóranum bandariska
fyndust eðlisfræðingar við kin-
verskar menntastofnanir að jafn-
aði eldriaðárum en menn eiga að
venjasti löndum með eðlilega út-
ungun nýrra sérfræðinga.
En svo féll klikan og fall hennar
var mikið. Hrapinu var fagnað
með þriggja daga hátiðahöldum á
eðlisfraeðistofnuninni i Peking. 1
marz 1978 var haldin mikil
ráðstefna um forgangsrétt verk-
efna. Varaforsætisráðherra,
Fang Yi að nafni, sem jafnframt
var forseti ki'nversku akademi-
unnar, kynnti áætlun um endur-
reisn visinda og tæknimenningar
i landinu. Hann benti á að Kina
væri nú 15 til 20 árum á eftir for-
kólfum ýmissa fræðigreina
annars staðar i heiminum.
Ætlunin er að fjölga
rannsóknarmön num næsta
áratuginn um átta hundruð
þúsund. Nógur er mannskapur-
inn, þvi að nú eru Kinverjar 960
milljón talsíns! Áhersla verður
lögð á eftirtaldar átta fræði-
greinar: landbúnað, orkulindir,
málmfræði, tölvusmiði, leysi-
tækni, geimfræði (visindi og
tækni), kjarnorkufræði og erfða-
verkfræði.
Erlendum visindamönnum er i
æ rikara mæli boðiö að dveljast
við kínverskar visindastofnanir
og kinverskir námsmenn sækja
einnig ráöstefnur erlendis og
skýra frá rannsóknum sinum og
visindatimaritin heima fyrir hafa
skotið upp kollinum á ný. Ekki er
lengur þörf á að vitna i rauða
heftið.
Það var ekki einungis æöri
menntun, sem lagðist niðu’’ i
aðför klikunnar að sjálfstæðri
hugsun i landinu. Barna- og ungl-
ingafræðsla var i molum, svo að
búast má við nokkurra ára bið á
þvi að visindastarfsemi i Kina
komist á skrið. Nú er helst treyst
á þá nýliða i hópi visindamanna,
sem hafa þrátt fyrir allt komið
fram á sjónarsviðið siöustu árin,
þvi að þeir lærðu af sjálfum sér —
margir i laumi meðan byltingin
grasseraði i þjóðfélaginu.
Þetta er þvi sjálfstætt fólk og
liklegt til afreka. Á það sjálfsagt
áður en langt um liður erindi til
Stokkhólms að sækja gull i
greipar kónginum sem þar á
heima og skekur hendur
snillinga ár hvert tiunda daginn i
desembris.