Helgarpósturinn - 06.02.1981, Side 12

12
Þaö er ekki auOvelt aö finna
lausan tima hjá konum, sem eru á
kafi I stjórnmálum. Karlkyns
st jdrnmálamenn hafa sumir
hverjir lýst þvl yfir, aö pólitlkin
taki allan tima þeirra, og þeir
hafi varla tlma til aö þvo upp,
hvaö þá sinna fjölskyldunni aö
ööru leyti. En konurnar hafa
fæstar nokkurt val. Og þegar um
er aö ræöa sveitarstjórnarpólitfk
er þaö vinnan, stjórnmálin og
heimiliö. Engin griö. Sjaldnast.
Þegar viö höföum ákveöiö að
reyna aö fá Geröi Steinþórsdótt-
ur, v a r a b o r g a r f u 111 r ú a
Framsóknarflokksins I viðtal
kostaöi þaö Ifka talsverö heiia-
brot aö láta dæmiö ganga upp.
Aö endingu fannst timi milli
kennslu og matargeröar
Gerður er nýkomin heim, þegar
ég kný dyra hjá henni og manni
hennar, Gunnari Stefánssyni bók-
menntaráöunaut hjá Iöunni.
„Viltu kaffi eöa kannski
pilsner? Ég verö aö fá mér
brauðsneið áöur en viö byrjum.
Ertu nokkuð á hraöferö? Rúnn-
stykki eöa ristaö brauö? „Þetta
síöasta kallar hún úr eldhúsinu og
er strax byrjuð aö taka til smá
hressingu handa okkur.
Ég hef aldrei fyrr hitt Geröi
Steinþórsdóttur, en þykist þó vita,
aö hún sé dótturdóttir Jónasar frá
Hriflu, og hún staöfestir þaö.
„Ég er Þingeyingur i móöurætt
en alin upp hér I Vesturbænum og
er bundin honum sterkum bönd-
um. Enda hef ég veriö hérna alla
tlö, átt heima á ýmsum stööum.
Ég bjó í Hamragöröum I fimm ár,
þessu merkilega húsi þar sem afi
minn átti heima, bar er núna
félagsheimili samvinnumanna.
Ég hef aldrei veriö neitt i
Þingey jarsýslu og get varla talist
Þingeyingur. En kannski fær
maöur eitthvaö af sliku meö
móöurmjólkinni. Þaö er meö
Reykjavlk eins og aöra staöi,
maöur tengist ákveönum böndum
viö þá staöi þar sem maöur elst
upp. Og þegar viö vorum aö leita
aö ibúö fyrir tveimur árum fannst
mér enginn staöur koma til
greina nema Vesturbærinn. Ég
færi aö minnstakosti aldrei út
fyrir þessi gömlu mörk Reykja-
vikur sem voru þegar ég var aö
alast upp. Ég átti heima viö
MávahliTi hjá móöursystur minni
i eitt ár uppúr 1950. Þá varö þaö
efsta húsiö í Hliöunum, næst fyrir
ofan var bóndabær. Ég er ekki
að segja aö nýju hverfin, til
dæmis Breiðholtiö, séu slæm
hverfi. En ég veit aö margir óska
sér aö þeir byggju nær miöbæn-
um. Þaö sem geröist
þegarBreiöholtiö byggöist
upp var, aö margt ungt
og efnalftiö fólk
hrúgaðist á einn staö. Nú
er komin öll þjónusta I
Breiöholt eitt, og
þaö finnst á þeim sem
búa þar, aö þaö er
oröiö ágætt hverfi.
Fólki likar vel aö
búa þar.” /
„Sælur ijðsmyndari”
Jim Smart er mættur —
Vesturbæingur llka, þótt Breti sé
— og búinn aö beina öllum ljósun-
um I stofunni að Geröi og taka
niöur alla lausa lampaskerma.
Ljósfærunum í stofunni er ekki
beinlfnis raöaö upp meö mynda-
tökurfyrir augum, og birtan úti
dofnar óöum. En nútima filmur
eru nægjusamar á ljósið.
,,Er hann ekki að verða búinn?
Þaö er bót I máli að hann er sæt-
ur”, segir Geröur og segist vera
dálitið taugaóstyrk yfir þessu öllu
saman.
„Ég er ekki vön aö tala viö
blaöamenn og veit varla hvaö ég
á að segja við bláókunnan mann.
Þetta gerist ekki nema I mesta
lagi rétt fyrir kosningar”.
— Eigum við þá ekki að hita
okkur upp meö nokkrum léttum
spurningum um Iffsferilinn, segi
ég róandi og f æ ríiér gúlsopa af
pilsnernum (segi ekki hvaöa
tegund, svo ég móögi engan).
Leiðin lá í menntaskóla, og aö
sjálfsögöu í MR — i þann tlö var
varla um aöra skóla aö ræöa í
Reykjavík.
„Ég lauk stúdentsprófi 1964 og
var eftir þaö einn vetur I
Skotlandi og las þar ensku og
sögu. Ég var I St. Andrew —
bróöir minn haföi veriö þar áöur,
og ég fetaöi f fótspor hans, þótt ég
væri ekki eins lengi.
Þetta er elsti háskólabærinn I
Skotlandi og auk þess frægasti
golfbær í heimi. Skólinn er siöan á
13. eða 14. öld, og eins og vera bar
gengu stúdentarnir I kuflum meö
þrístrenda hatta. Þegar konur
fengu fyrst aögang aö skólanum,
ekki man ég hvenær þaö var,
köstuöu strákarnir höttunum I
sjóinn f mótmælaskyni. Siöan
hafa karlkyns nemendur viö
háskólann I St. Andrews ekki
gengið með hatta.
Siöan fór ég I Háskólann hér
heima, var þar I ensku og
Islensku, lauk BA prófi og fór aö
kenna. Seinna tók ég námiö upp
aftur og lauk cand. mag prófi I
islensku.
„HNkaley nioursiaðð”
— Hvert var lokaviöfangsefni
þitt þar-
„1 lokaritgeröinni skrifaði ég
kvenlýsingar I sex Reykjavlkur-
skáldsögum, sem komu út eftir
seinni heimsstyrjöldina, á árun-
um 1948—1965. Fyrsta bókin var
Atómstööin, sú siöasta Dægur-
vfsa eftir Jakobinu Sigurðardótt-
ur. Þetta var könnun byggö á
hugmyndafræöi kvennahreyf-
ingarinnar um kynjahlutverk og
viöhorf til kynjanna. Ég byrjaöi á
þessu 1976, áriö eftir aö kvenna-
frldagurinn frægi var haldinn.
Þetta var angi af þessari kvenna-
hreyfingu, að skoöa bókmenntir I
svona ljósi.”
— Hver var niðurstaðan?
„Viltu aö ég reki það allt-
saman? Nei, þaö er svo flókið aö
ég get þaö ómögulega. En svona I
stórum dráttum get ég sagt, aö
niðurstaöan var svo hrikaleg, að
þegar ég var búin lagðist ég I
þunglyndi. Liklega ætti ég bara
aö lána þér, ritgeröína — hún
kom út haustiö 1979.”
— ÞU hefur annars starfað
mikiö i' sambandi við kvenna-
hreyfinguna.
„Já, ég vann t.d. mikiö I
sambandi viö kvennafríið, ég var
tillögumaöur aö þvi aö frlið yröi,I
framkvæmdanefnd þess og odda-
maöur f áróöurshópnum —
fjölmiðlahópnum. Svo hef ég
verið I stjórn Kvenréttindafélags
Islands”.
„AliPilölillðr
DðPðlluððlerOir”
— Fyrirgeföu aö ég grip
frammí. Hvernig er það meö
nafnabreytinguna? Er ekki rök-
rétt afleiðing af jafnréttis-
baráttunni, aö Kvenréttinda-
félagiö heiti Jafnréttisfélag?
„Ég veit það ekki.
Kvenréttindabarátta hefur alltaf
verið jafnréttisbarátta. En
félagiö þykir dálitið gamaldags,
_ enda er þaö gamalt, og mér finnst
nafniö ekki skipta megin máli. Sú
starfsemi sem fer fram þar er
mikilvægari, baráttuaðgeröirn-
ar. Og þær finnst mér heldur
áhrifalitlar. Þaö eru dæmigerb
vinnubrögð, að fyrir kosningar
skrifar félagiö bréf og hvetur
flokkana til þess aö skipa konur i
örugg sæti. Slöan er ekkert
gert tilþess aö vinna aö
málinu og jafn
Jie/garpósturinn—JielgarpásturínrL
„Ég gat tekið undir flest hjá hreyfingunni, nema slagoröiö þeirra frá
1974: „Engin kvennabarátta án stéttabaráttu”.”
„Niðurstaöan var svo hrikaleg, aö þegar ég var búin lagöist ég I þung-
lyndi”.
fáar konur og áöur ná kjöri. Eftir
kosningar er skrifaö annað bréf
til flokkanna þar sem það er
harmaö. Þessvegna vann ég fyrir
Vigdlsi. Ég vildi vera þátttakandi
i stað þess bara aö hneykslast á
litlum árangri eins og margir
gera. Þaö var dálítið athyglisvert
að sjá hvernig ákveöinn hópur,
sem hafði unnið stlft aö undirbún-
ingi kvennafrisins, tvistraöist
fyrir forsetakosningarnar, af
ýmsum ástæöum reyndar.
En svo viö höldum áfram meö
kvennamálin, þá tel ég aö konur
séu ekki neitt fremri en
karlmenn! En þær eru jafn góöar
og eiga að skipa jafn háan sess
og þeir. Hinsvegar hefur aöstaöa
þeirra veriö önnur og þeim hefur
veriö ætlað annaö hlutverk, þaö
tekur sinn tíma að breyta þvi.
Þaö er talaö um, að þaö taki
nokkrar kynslóöir, en ég tel að
það sé hægt aö hraða þvi og það sé
ákveðin lyftistöng að sjá konur I
sem fjölbreytilegustu störfum og
áhrifastöðum I þjóðfélaginu^
Fyrir tólf árum heföi engum
dottið I hug, að kona
gæti orðið
skólann niöur. Flestif kennararn-
ir fluttuyfir i Ármúlaskólann, og
ég ætlaði þangað lika. En þá
bauðst mér staöa I Flensborg,
islenskukennsla I fjölbrautinni,
og þetta er fjórði veturinn minn
þar.
1 Lindargötuskólanum voru
margir forkólfar Rauösokka-
hreyfingarinnar, ágætt liö. Ég gat
tekiö undir flest hjá hreyfingunni
nema slagorö þeirra frá 1974:
„Engin kvennabarátta án stétta-
baráttu”. Rauðsokkahreyfingin
hefur líka oröiö þrengri með ár-
unum. Þær sem fyrst störfuðu eru
margar hverjar hættar. Það er
eðli hreyfinga aö koma upp, eiga
sitt blómaskeiö og dala siöan,
veröa liðin tið og hætta
aö vera jafn máttugar
og I upphafi”.
„A ég ekkibara aö láta þighafa
greinum þaö 119. júni frá I fyrra?
Þar segi ég, aö þaö hafi verið
fyrir algjöra tilviljun. Ég var
beðin að taka þátt I prófkjöri fyrir
Framsóknarflokkinn fyrir kosn-
ingarnar 1970 og ákvaö aö slá til.
Það sem hefur haldiö mér I þessu
er kvennahreyfingin. Mér finnst
aö konur eigi aö láta sig þjóömál
meira varða og taka
þátt i þeim”.
forseti. Við höfum
séö konu I ráðherrastól
I niu mánuöi, og svo þessar
þrjár konur á þingi”.
„SKölínn laq. .up niðup”
— Þaö má segja, aö þú:. getir
„trútt um talaö” — ert sjálf I
pólitíkinni. En fyrst: Aðalstarf
þitt hefur alla tið verið kennsla.
„Já, eftir aö ég lauk BA-prófi
fór ég að kenna viö framhalds-
deild gagnfræöaskólanna viö
Lindargötu. Ég ætlaði aö
byrja þar aftur eftir aö ég
kláraði námið, en þá var
búiö aö leggja
— ÞU hefur kennt
þarna „unglingum á
versta aldri”.
Hvernig gekk sú barátta?
„Ég vil nú ekki segja, aö þeir
hafi verið „á versta aldri”. Þau
voru sextán og sautján ára, kom-
in yfir „það versta”, allt ágætis
krakkar”.
Á srielldum Þeylingr
— Þaö er algengt að Hafn-
firöingar sæki vinnu til Reykja-
vlkur, en líklega frekar sjaldgæft
aö þaö sé á hinn veginn. Finnst
þér ekki dálitiö langt aö sækja
vinnu þarna subureftir?
„Þetta er náttúrlega dálítið
langt að fara, og auk þess er ég
ekki með nema tvo þriöju úr stööu
og kenni á ýmsum tlmum dags.
Ég er þvi alltaf á þeytingi milli
funda, vinnustaðar og heimilis.
Sem varaborgarfulltrúi er ég
formaður félagsmálaráðs og sit i
ýmsum nefndum og apparötum
innan flokksins. Ég eyöi mun
meiri tlma I félagsmálin en
kennsluna þótt ég fái ekki nema
um 2000 krónur á mánuöi I
nefndalaun. Ekki veit ég hvaö ég
aö meöaltali marga tima á
viku á fundum, en þeir eru býsna ,
margir”.
Jim ljósmyndari er nú farinn, |
ljósin komin i samt lag aftur og !
viö búin aö koma okkur þægilegar jj
fyrir, búin með pilsnerinn _
og rúnnstykkin. '
— Hversvegna fórst
þú út I stjórnmál? <
fjóröa aflinu, kommunum, sem
skekktu þessa mynd.
Framsóknarflokkurinn .
hefur
Vlölal: Dopqpfmup Geslsson
Myndlp: Jim smapl
„Fædd inn
í Fpamsökn?”
— Hversvegna Framsóknar-
flokkurinn? Er þaö vegna þess að
þú ert fædd inn I hann?
i„Sumir telja það, já”, segir
Geröur og hlær dátt, en heldur >
siðan áfram. „Ég var beöin um
að fara i framboð fyrir Fram-
sóknarflokkinn — það hefur eng-
inn annar beðiö mig um það.
Sigriöur Thorlacius hafði starf-
ab I flokknum I tiu ár verið vara-
borgarfulltrúi og var aö hætta. Ég
hugsaði mér þvl, aö ég skyldi
leggja út I þetta, vera i tiu ár og
sjá svo til. Þaö er erfitt fyrir kon-
ur, sem eru giftar og meö börn, aö
vera I svona starfi, enda hafa
flestar konur verið mjög stutt i
stjórnmálum. Það er ákaflega
erfitt að skipta sér I marga staði,
og þó það sé erfitt aö alhæfa,held
ég að fyrir konur séu svona störf
meira álag en karlmenn”.
„Honum icp ipam”
— ÞU hefur verið mikiö i
kvennabaráttunni — jafnréttis-
baráttunni. Hvernig hefur þér
gengið sjálfri i þinni eigin bar-
áttu?
„Ég hef komist upp i aö vera i
fjórum störfum: Námi, kennslu,
félagsstörfunum og heimilisstörf-
unum. Þettaer allt i lagi i stuttan
tíma, en það kemur einhvers-
staöar niður. Þetta veröur
heimilisdraugur okkar þessara
kvenna, sem erum mikið útáviö
að störfum. Við verðum afskap-
lega skiptar, þótt þetta takist
sumsstaðar. Þaö er þetta sem er
kallaö fjölskyldupólitik, ef þú hef-
ur heyrt það orö áður! Sveigjan-
legur vinnutlmi þannig aö hjón
geti hjálpast aö innivið. Þaö er
ákaflega mikil skekkja i þessu
vegna þess aö karlmennirnir hafa
alltaf veriö Uti á vinnumarkaðn-
um. Þegar konurnar fóru út kom
þaö niður á börnunum”.
— Hvernig hefur þetta tekist á
þlnu heimili?
„Honum er alltaf aö fara fram.
Þetta er svolitið hæggengt
kannski, en þjóðfélagið býöur
ekki upp á annaö”.
— Svo ég Itreki spurninguna
sem ég bar fram áöan: Hvers
vegna Framsóknárflokkinn — á
borgarkonan Geröur Steinþórs-
dóttir heima I bændapólitlkinni?
„Flokkurinn veröur aö hafa
fleira en bændapólitik á stefnu-
skrá sinni —- og hefur þaö.
Bændur eru nú ekki nema um tiu
prósent kjósenda. Einu sinni átti
aö tengja Framsóknarflokkinn og
Alþýöuflokkinn saman. Þaö var
hugmynd afa. Þá heföi oröiö ann-
arsvegar ihaldiö og hinsvegar
Framsókn og Alþýöuflokkurinn.
En hann gerði ekki ráö fyrir

,Þaö er bót I máli,
aöhann ersætur”.

-N; \
náð fóstfestu i þétt
býlinu og verður því aö
hafa stefnumörkun i öllum
málum, ekki bara land-
búnaðarmálum. Flokkurinn hef-
ur boöað „jafnvægi I byggö lands-
ins”, aö allt landið eigi að vera i
byggö og byggir á samvinnu
manna. Hann á upptök I
samvinnuhreyfingunni og
umgmennafélagshreyfingunni.
Það eru hinar þjóðlegu rætur
flokksins. Sumir segja, aö
Fra máóknarflokkurinn sé
algjörlega innlendur flokkur. Það
er ekki rétt, samvinnuhreyfingin
og ungmennafélagshreyfingin
eru ekki fundin upp hér. Sjálf er
ég alin upp i ákaflega sterkri
þjóöerniiskennd, og þaö hefur
sjálfsagt haft áhrif á mig. Enginn
islenskur flokkur getur þó
kannski eignað sér slikt.
Ég er talin vinstri
Framsóknarmaöur, ég er félags-
lega sinnuö og aðhyllist blandaö
hagkerfi, eins og menn gera
meira og minna i öllum flokkun-
um raunar. Þeir hafa allir færst
nær miðjunni, sem krystallast
raunar I núverandi stjórnarsam-
starfi. Þeir sem horfa á þetta
utan frá skilja þaö ekki, held ég.
En svona er þetta allt saman
tilviljunum háð.
Annars ætti ég kannski aö
spyrja: A kvenfólk eins og ég
heima i nokkrum flokki?”
„Menn lá úlrás á
Sþ-|>ingwn”
— ÞU varst á Sameinuöu þjóða-
þingi I haust. Var þaö ekki
skemmtileg reynsla?
„Ég hef alltaf veriö hrifin af
Sameinuöu þjóöunum. Þaö er
stofnun sem berst fyrir fallegri
hugsjón. Eg kom til New York
1974 og fékk svo tækifæri til að
koma þangaö aftur I haust sem
fulltrUi á sþ-þinginu. Pólitisku
fulltrUarnir eru settir i ákveönar
nefndir, og ég lenti I öryggis- og
afvopnunarnefndinni. Það var til-
breyting frá félagsmálunum.
Ýmsum finnst sem hægt gangi
á þessum þingum og árangur af
þeim sé lítill. En mér er spurn:
Hvaö ef þessi stofnun væri ekki?
Mér fannst ég skynja gifurlega
sterkt þessar blokkir sem
heimurinn skiptist i, og þaö kom I
ljós, aö þaö er fariö að haröna
mikið á milli þeirra. Þarna
viröast menn vera aö endurtaka
sömu tillögurnar ár eftir ár. A
þessu þingi var til dæmis
samþykkt 61 tillaga I öryggis-
málanefndinni sem flestar höföu
verið samþykktar áður.
Svo sat ég aöeins á Allsherjar-
þinginu og fylgdist meö þegar var
rædd tillaga um „háskóla
friöarins”. Forseti Costa Rica
flutti mjög hugsjónarika ræöu, og
tillagan var samþykkt. Ég man
ekki lengur hvar háskólinn á aö
vera, en hann er áreiöanlega
einhversstaöar allfjarri okkur”.
— Varöstu fyrir vonbrigðum
meö þessa stofnun, sem þú haföir
fyrirfram gert þér svo háar hug-
myndir um?
„Ekki beinlinis
vonbrigðum. Eins og
menn vita eru 154 þjóöir I
SÞ og ég trúi aö þetta geri sitt
gagn. Viö sjáum hvaö samþykktir
þeirra hafa mikil áhrif á litil riki
eins og okkur.
Menn fá útrás þarna, skilst
mér, nfast og skammast. En mér
var sagt, að þetta hafi veriö
óvanalega rólegt þing, þaö var
áberandi hvað var litiö rifist.
Þarna sitja fulltrúarnir eftir
starfrófsröö, fulltrúar Irans,
íraks, Islands og tsraels sitja til
dæmis hliö viö hliö, og þaö var allt
rólegt á milli þeirra, á yfir-
boröinu aö minnsta kosti. Þeir
fóru þó einu sinni aö rifast, en þá
sagöi fundarstjórinn, aö
umræðurnar i þessari nefnd hafi
veriö á svo háu plani, aö hann
óskaöi eftir framhaldi á því. Þá
datt allt i dúnalogn”.
„F6IK flýtlP 86P lull mlKlíT’
— Svo við hverfum nú aftur
hingaö heim. Þeir þarna hjá
Sameinuöu þjóöunum sitja viö aö
ráða fram úr allskonar brjál-
uöum deilumálum. En er þetta
ekki brjálaö þjóöfélag hérna hjá
okkur?
„Ég held að allir flýti sér full-
mikiö. Fólk gefur sér ekki tima til
aö stoppa og njóta hlutanna. Jú,
ég held aö þetta sé dálitiö geggjaö
þjóöfélag!
Þetta gengur þó allt vel meðan
fólk er fullhraust og hefur vinnu.
En um leið og þaö er ekki lengur
friskt.fýkur i flest skjól. Ekki veit
ég hvers vegna fólk veröur
geöveikt eöa þunglynt. En þaö
veit ég I gegnum störf min aö
félagsmálunum, að þaö er mikið
um það, að óregla og sjúkdómar
fari með fólk. Samt held ég varla
aö ég hafi kynnst erfiöleikum hjá
fullorðnu fólki samanborið viö
það sem ég kynntist þegar ég
starfaöi i barnaverndarnefnd!
— Mörgum finnst líka pólitlkin
dálitiö geggjuö. Hvaö finnst þér?
„Nú hef ég bara verið vara-
maöur I borgarstjórn, fremur
sjaldan setið borgarstjórnar-
fundi, og ég hef litiö starfaö i
landsmálapólitikinni. En ég hef
heyrt, að á Alþingi séu menn fyrst
og fremst þreyttir á þvi aö sjá
litinn árangur af starfinu. 1
borgarpólitíkinni sér maður hins-
vegar árangur. Þaö er til dæmis
samþykkt barnaheimili, og
maður sér þaö rísa. Sveitar-1
stjórnarmálin eru mjög
skemmtileg, þar er veriö að fást
viö nánasta umhverfi, og starfið
að borgarmálefnum byggist fyrst
og fremst á samvinnu — sólóspil
vekja alltaf Ulfúö. En fjölmiðl-
arnir hafa ekki staöið sig nógu
vel. Þeir slá þvi upp, ef einhverjir
verða ósammála en þegja oftast
um þaö sem mestu máli skiptir”.
„Vonaðlsl efllr löslu ssll”
—■ NU veröa væntanlega
borgarstjórnarkosningar á næsta
ári, og þá eru árin tiu sem þú
nefndir áðan liðin, og vel það.
Ætlaröu að halda áfram?
„Ennþá hefur mér nú ekki
tekist aö veröa nema varamaöur.
Ég vonaðist til aö þaö tækist aö ná
föstu sæti siöast, en þaö brást!
Mér finnst þetta skemmtilegt,
það er sagt aö þaö sé mjög erfitt
aö slíta sig frá pólitíkinni.
Hvort ég ætla aö halda áfram?
Ég hef bara ekki tekiö afstööu til
þess ennþá”.
HUJ

„Honum er alltaf að fara fram’
„Þaðeru dæmigerö vinnubrögð, að fyrir kosningar skrifar félagið bréf
og hvetur flokkana til þess að skipa konur I örugg sæti...”
„Slðan er ekkert gert til þess að vinna að málinu og jafn fáar konur og
áður ná kjöri. Eftir kosningar er skrifað annað bréf til flokkanna þar
sem það er harmað”.