Helgarpósturinn - 14.01.1983, Blaðsíða 10

10
_Helgai---------
Föstudagur 14. janúar 1983 /Inczti irinn
Listuppgjör 1 982

Ósköp venjulegt miðlungsár
Þar sem ég var starfandi sem listgagnrýn-
andi Helgarpóstsins megnið af síðasta ári,
finnst mér tilhlýðilegt að ég fjalli hér um
helstu myndlistarviðburði ársins 1982.
Árið í fyrra var ósköp venjulegt miðlungs-
ár. Það er erfitt að benda á einn stóran
listviðburð, á borð við þann sem gerðist
1981. Þar á ég við listaþingið á Hótel Sögu.
Þó voru haldnar margar og merkilegar sýn-
ingar, samsýningar og yfirlitssýningar, og
nokkrar þeirra hljóta að teljast merkilegar.
lenskri hugmyndlist á 8. áratugnum. Þá
markaði tímamót sýningin „Thinking of
the Europe", þar sem Helgi Þorgils
Friðjónsson sýndi verk sín í hópi þýskra og
hollenskra nýbylgjumálara. Yfirlitssýning-
in á grafík og prentuðum bókum Dieter
Roth var bæði þörf og tímabær. Hann var
jú andlegur leiðtogi heillar kynslóðar ís-
lenskra listamanna. Að endingu þótti mér
vænt um að sjá svo persónulega og fallega
sýningu og þeirra hjóna, Guðrúnar Þor-
Það er ekki auðvelt að fara í saumana á
myndlist síðustu ára, þegar hlaupinn er slík-
ur ofvöxtur í sýningahald. Minnst opna
þrjár sýningar á viku. Vandinn er að hafa
yfirsýn yfir þennan fjöldaog greina milli
þess sem markvert telst og hins sem þynnra
er í roðinu. Notist menn ekki við flokkun-
arkerfi af einhverju tagi, ruglast þeir í rím-
inu. Því tíni ég til nokkrar sýningar og
flokka þær eftir helstu sýningarsölum borg-
arinnar.
Á Nýlistasafninu voru a.m.k. 4 sýningar,
sem telja verður eftirtektarverðar. Hol-
lenska farandsýningin Personal Worlds,
með þá Sigurð Guðmundsson og Hrein
Friðfinnsson innanborðs, var kannski ekki
svo nýstárleg, en veitti góða mynd af hol-
kelsdóttur (Rúnu) og Kees Visser, sem hald-
in var síðla sumars.
Norræna húsið hélt á síðasta ári sýningu á
verkum 7 ungra myndlistarmanna og var
það merkilegt framtak, enda var sýningin
að mörgu leyti fersk. Þá sýndi Erró þar ný
málverk í haust og var það fjölsótt sýning
eins og vænta mátti. Af erlendum sýningum
hússins má nefna athyglisverða höggmynda
sýningu Danans John Rud, á listahátíð,og
merkilega sýningu Svíans Erland Cullberg
og PeterTillberg. Þá er vert að geta einkar
fallegrar grafíksýningar þýsk-sænsku lista-
konunnar Helmtrud Nyström.
A Listasafni tslands var haldin ágæt sýn-
ing á mannamyndum íslenskra málara í
byrjun ársins. Þá var yfirlitssýning safnsins
á verkum Jóns Þorleifssonar góð og gagn-
merk. Ekki má skilja við Listasafnið án
þess að minnast á sýninguna á grafíkmynd-
um hins frábæra danska málara, Asger
Jorn.
Yfirlitssýningin á verkum Kristins Pét-
urssonar, þessa merkilega einfara, var
besta sýning Listasafns alþýðu. Þá hélt
safnið sýningu á smáverkum Nínu Tryggva-
dóttur og var það dálítið vafasamur
sparðatíningur á uppsprengdu verði. Þó
stendur Nína heitin alltaf fyrir sínu, þótt
réttara hefði verið að heiðra minningu
hennar með veglegri yfirlitssýningu.
Meðal þess merkasta sem Listmunahúsið
sýndi, voru ný málverk eftir Tryggva Ólafs-
son og „NÓVEMber“, verk 8 listamanna úr
félagsskapnum SÚM. Þá var hin stóra sýn-
ing á verkum Gunnars Arnars, fyrr á árinu,
mjög athyglisverð.
Gunnar Öm sló þó fremur í gegn á Kjar-
valsstöðum, þegar hann sýndi nýja hlið á sér,
á sýningu Listmálarafélagsins. Hélt hann
sýningunni uppi, en „perla" þeirrar sýning-
ar var eigi að síður Svavar Guðnason. Vert
er að geta afbragðsframlags Kristjáns Da-
víðssonar á fremur lúinni Septem-sýningu,
einnig að Kjarvalsstöðum. Hann var sá eini
sem var virkilega í essinu sínu.
Annars var einhver athyglisverðasta sýn-
ing hússins yfirlitssýningin á verkum Ragn-
heiðar Jónsdóttur Riem og var hún óvenju
fáguð og vel úr garði gerð. Merkilegt var
einnig að sjá risasýningu Magnúsar Tómas-
sonar á listahátíð. Önnur hamhleypa var
Bragi Ásgeirsson, sem fyllti vestursalinn af
nýjum myndum. Fyrr á árinu hélt Steinunn
Thorvaldsen-sýningin að Kjarvals-
stöðum - trúlega sýning ársins.
Þórarinsdóttir skínandi höggmyndasýningu
á gangi hússins og verður að telja hana í
flokki bestu einkasýninga staðarins.
Að endingu vil ég geta Thorvaldsens-
sýningarinnar. Kannski var hún „sýning
ársins 1982“. Ekki er það vegna þess að ég
hafi svo miklar mætur á þessu „óskabarni"
ný-klassísku stefnunnar, heldur hins, að
dönskum arkítekt,Spren Sass, tókst að gera
Kjarvalssal að sýningarhæfu plássi. Slíkt
gengur kraftaverki næst og því verður að
telja þessa sýningu með þeim bestu, ef ekki
þá bestu á liðnu ári. Megi uppsetningin
verða íslenskum hönnuðum fordæmi.
Ekkert afrekaár
Árið 1982 var ekkert sérstakt afrekaár f
sögu íslenskrar leiklistar. Engar verulega
eftiraiinnilegar sýningar komu fram í
leikhúsum Reykjavíkur fyrr en undir árs-
lok, þegar Þjóðleikhúsið sýndi Jómfrú
þessar sýningar get ég ekki látið hjá líða að
nefna örfá atriði sem mér þykja fróðleg til
samanburðar. Eins og vænta mátti er leikur
í Þjóðleikhússýningunni jafnari og almennt
betri en í Akureyrarsýningunni; ég vil hér
Ragnheiði, leikgerð Bríetar Héðinsdóttur á
Skálholti Kambans. Þetta er í öllum megin-
atriðum sama verk og Jómfrú Ragnheiður
hjá Leikfélagi Akureyrar, sem tilnefnd var
leiklistarviðburður ársins 1981 hér í Helg-
arpóstinum í fyrra. Þar sem ég sá báðar
einkum nefna nöfn þeirra Gunnars Eyjólfs-
sonar, Helgu Bachmann, Kristbjargar
Kjeld og Erlings Gíslasonar, sem öll skila
hlutverkum sínum með ágætum. Á hinn
bóginn virtist mér myndræn skírskotun
leiksins, samspil lýsingar, lita, staðsetn-
inga, leikmyndar og svo tónlistar, mun
hnitmiðaðri og áhrifameiri á hinu litla og
viðfelidna leiksviði þeirra norðanmanna en
í Þjóðleikhúsinu. Leikfélag Akureyrar hef-
ur raunar engan bilbug látið á sér finna á
árinu; á liðnu vori bárust þaðan fréttir af vel
heppnaðri sýningu á Þremur systruwi
Tsjekhovs og nú í nóvember gistu Akur-
eyringar Þjóðleikhúsið með haganlega út-
gáfu á Atómstöð Laxness. Það á óefað
drjúgan þátt í velgengni L.A. að félagið
hefur verið óhrætt við að fá til liðs við sig
nýja krafta, bæði unga leikara héðan úr
höfuðstaðnum og fremur óreynda leik-
stjóra sem sumir hafa náð ágætum árangri
og rýmt svo til fyrir öðrum.
Eitt af því sem stendur reykvísku stofn-
analeikhúsunum fyrir þrifum er tilhneiging
manna til að festast innan þeirra um leið og
þeirerukomnir þarinn fyrir dyr; verða eilífir
augnakarlar í störfum leikara og jafnvel
leikstjóra, enda þótt þeir sýni sjaldan eða
aldrei ýkja eftirtektarverð vinnubrögð. 1
heilbrigðri leikhúspólitík gætir í senn festu
og sveigjanleika, þó að þar verði að taka
mið af öllum aðstæðum; og eins og málum
er háttað á tímum óvissu og leitar, þegar
nýir kraftar eru teknir að leita að framrás,
er sveigjanleikinn, kjarkur leiklistarstofn-
ana til að veðja á nýja liðsmenn, taka líst-
ræna áhættu og veita ungu fólki raunhæf
tækifæri, mikilsverðari en íhaldssemin.
A árinu 1982 urðu merk tímamót í sögu
óperuljstar hér á landi, þegar til starfa tók
íslenák ópera. Frumsýning Silkitromm-
unnar eftir Atla Heimi Sveinsson var einn
þeirra leik- og tónlistarviðburða sem hvað
meata athygli vöktu og kunnu margir^agn-
rýnendur og áhorfendur sér vart læti af
hrifningu. Thor Vilhjálmsson sýndi raunar
fram á í blaðagrein að óperan er samin upp
úr leikriti eftir japanska skáldið Yukio Mis-
hima, en ekki fornum Nó-leik, eins og mátti
skilja á kynningu verksins fyrir frumsýn-
ingu þess. Nafn Mishima var hvergi nefnt í
sambandi við sýningu Silkitrommunnar,
fyrr en Thor vakti athygli á uppruna henn-
ar, og er sú vanræksla lítil virðing við hinn
látna japanska höfund.
SJOPAKI*
Föstudagur
14. janúar
20.35 Á döfinni. Á nöfinni, á nöfinni, er nytsam-
legt að vera, syngur Birna Hrólfsdóttir.
20.45 Skonrokk. Islenskur dægurlagaþáttur
með erlendum kröftum og innlendum
kynnum eða kinnum. Auglýsingar frá
hljómplötuauðvaldinu.
21.15 Kastljós. Bogi Ágústsson og Ólafur Sig-
urðsson skeggræða og skrafa um tíðina og
í gegnum hana.
22.15 Hinsta flug arnarins (Le dernier vol de I'
aigle). Svissnesk sjónvarpsmynd, árgerð
1980. Leikendur: Bernard Fresson, Jean-
Marc Bory, Béatrice Kessler, Véronique
Alain. Leikstjóri: Jean-Jacques Lagrange.
Braskari hyggst byggja gláesihús og flug-
völl uppi í fjöllum og nærliggjandi og sitj-
andi (búar, svo og grænfriðungar leggjast
hart á móti því. Peir, sem lágu fyrir. Góð
tilbreyting. Við fáum væntanlega að sjá
snjó, sem hefur ekki sést hér I manna minni
mæli en nú.
Laugardagur
15. janúar
16.30 Iþróttir. Bjarní Fel er enn trúr slnum yfir-
mönnum. Hann fer hvergi, enda er hlíðin
fögur: skíðamyndir.
18.30 Steini og Olll. Fyrsti þátturinn olli töluverð-
um vonbrigðum. Hvað gerir þessi?
18.50 Enska knattspyrnan. Þetta líka. Ekkert
gaman.
20.30 Löður. Bandariskur sakamálamynda-
flokkur í æsispennandi kaflaþáttum um
syndir feðranna og vonir barnanna. Allt er
þetta léttvægt.
21.00 Ódauðlegi maðurinn (The Immortal).
Bandarísk sjónvarpsmynd, árgerð 1969.
Leikendur: Christopher George, Barry
Sullivan, Carol Lynley, Ralph Bellamy.
Leikstjóri: Joseph Sargent. Prýðilegasta
mynd um ungan mann, sem hefur eitthvert
efni í blóðinu, þannig að hann hvorki eldist
né fær sjúkdóma. Hann verður því að sjálf-
sögðu hundeltur. Ekkert má maður.
22.15 Nýérskonsert frá Vínarborg. Lorin Ma-
azel stjórnar fílharmóníusveitinni, sem
blæs ranalög eftir Jóhann Strauss. Fíla-
ballettinn kemur líka fram og dansar.
Sunnudagur
16. janúar
16.00 Sunnudagshugvekja. Bragi Skúlason
séra segir fréttir að handan.
16.10 Húsvindar og hestamenn. Ómar Ragn-
arsson fær nokkra hestamenn í lið með sér
og flýgur norður Kgól í leit að íslenskum
hestum. Þeir enda í Þýskalandi og þar
finna þeir helling.
17.00 Listbyltingin mikla. Fyrsti þáiiur nýs
flokks. Vilmundur Gylfason segir frá hinni
tæknivæddu paradis frá 1880-1914.
18.00 Stundin okkar. Skemmtilegt? Ekki
skemmtilegt?
20.35 Sjónvarp næstu viku. Alheimsvitundin
kallar.
20.50 Glugginn. Áslaug Ragnars guðar á
glugga menningarinnar. Hvílíkt og annað
eins.
21.30 Landið okkar. Kyrralilsmyndir fyrir
hreyfimyndamiðil. Um norðurströnd
Breiðafjarðar.
21.50 Kvöldstund með Agötu Kristí. Nýr
flokkur. Fyrsta smámyndin i þessum smá-
myndaflokki heitir Óánægði hermaður-
inn. Michael Aldridge leikur aðalhlutverkið
og Cyril Coke (and Pepsi) stjórnar. Óvænt-
ur endir.
IITVAKP
Föstudagur
14. janúar
7.10 Gull í mund. Gefur morgunstund og helgi-
stund með Stebba og stelpunum.
9.05 Llf. Það er dásamlegt sagði læknirinn og
skrifaði um það bók. Barnasaga ættuð frá
frændþjóð.
10.30 Mér eru fornu minnin kær. Einarfrá Her-
mundarfelli leiðir okkur í leyndardóma for-
tiðarinnar. Konur með blæjur í ókunnum
löndum, flótti undan vondum eiginmanní
(þá var ekkert kvennaathvarfið) o.s.frv.
11.30 Frá Norðurlöndum. Frændafréttir og
vina. Þeir eru sjálfum sér verstir.
14.30 Tunglskin í trjánum. FerðaminningarSig-
gvalda Hjálmarssonar frá Indiandi.
Skemmtun góð.
17.00 Með á nótunum. Ragnheiður Davíðsdóttir
leiðbeinir ökumönnum i gegnum umferðar-
hnúta helgarinnar. Ekki niður Laugaveg-
inn, heldur út Hringbrautina, en þó ekki fyrr
en ég er kominn heim.
20.00 Lög unga fólksins. Þóra Björg Thorodd-
sen kynnir það helsta, sem fyrir augun ber.
23.00 Kvöldgestir. Jónas er alltaf jafn skemmti-
legur. Eru aðrir eins skemmtilegir og
Vigdís?
01.10 Á næturvaktinni. Sigmari Bent - a - Sili.
Laugardagur
15. janúar
9.30 Óskalög skurðlæknanna. Lóa Guðjóns-
dóttir kynnir okkur nýja skurðstofutækni.
11.40 Hrímgrund. Hann hrímar úti og inni í hjarta
mannsins, þess er býr í helli sínum.
15.10 I dægurlandi. Svavar Gests rifjar upp
gömul og góð dægurlög frá þvi að hann var
ungur og spilaði á trommur.
16.40 íslenskt mál. Alltaf Jón Aðalsteinn. Er
enginn annar með þennan þátt? Hann er
sosum ágætur.
18.00 Svartnættis-húmor i Ijóðrænum ram-
ma. Ásgeir R. Helgason les eigin leirburð.
19.35 Átali. Kjaftatífur þessar piur. Ég er islensk-
ur karlmaður.
20.30 Kvöldvaka. Sögur og þjóðhættir.
21.30 Hljómplöturabb. Þorsteinn Hannesson
siglir á milii skers og Báru. Covent Garden
er löngu liðin tíð. Ekki var það nú verra.
23.00 Laugardagssyrpa. Mikið eru þeir nú fynd-
nir og sniðugir og skemmtilegir og guð má
vita hvað þessir strákar. Ég gæti bara sof n-
að.ZZZZzzzz
Sunnudagur
16. janúar
10.25 Út og suður. Friðrik Páll Jónsson skrepp-
ur enn. Hann fer að verða hálfgerður
Skreppur seiðkarl.
11.00 Messa. Nú eru það Breiðhyltingar i Selja-
sókn með skeggprestinn í broddi fylkingar.
13.10 Frá liðinni viku. Fróðlegur þáttur segja
þeir hjá vini okkar Páli Heiðari. Gott hjá
stráknum i risherberginu.
14.15 Það líður skjótt að aftanstund. Æviskeið
og ellliár í íslenskum bókmenntum. Guðjón
B. Baldvinsson og Baldur Pálmason segja
okkur æringjasögur.
15.15 Nýir söngleikir á Broadway. Ámi
Blandon syngur i tiunda sinn. Tekst honum
að meika það?
16.20 Frönsk tónlist síðari tíma. Guðmundur
Jónsson píanisti segir frá i síðara sinn.
Sunnudagserindi.
18.00 Það var og. Stelpurnar segja að hann sé
sætur. Svo getur hann líka veriö skemmti-
legur. Aumingja Þráinn Bertelsson.
19.25 Veistu svarið? Já og nei. Guðmundur
Gunnarsson dæmir.
21.30 Kynni mín af Kína. Ragnar Baldursson
segir molbúasögur af sjálfum sér og vinum
sínum. Skemmtileg frásögn.
23.00 Kvöldstrengir. Hilda Torfadóttir frá
sveitarbænum segir frá. Rúvak.
IrtWf

em