Helgarpósturinn - 18.02.1983, Blaðsíða 8

8
sÝniiijiarsalir
Djúpið:
i kjallarasalnum stendur nú yfir sýning á
veggspjöldum eftir þekkta erlenda listamenn
og eru þau öll til.sölu. Sýningarsalur þessi,
sem erundir veitingahúsinu Horninu er opinn
kl. 11-23.
Listasafn íslands:
islensk og dónsk graik, ásamt olíumálverk-
um og fleira í eigu satnsins er nú til sýnis.
Satnið er opið á þriðjudögum. fimmtudögum.
laugardögum og sunnudogum kl. 13.30-16.
Norræna húsiö:
Brian Pilkington sýnir Gilitruttmyndir i anddyri.
Á laugardag opna 34 finnskir listhönnuðir sýn-
ingu sem nefnist Artisaami. Þeir sýna textila,
silfur, gler og fieira. Sýningin stendur til 4. mars
og verður opin daglega frá 14-19.
Skruggubúð,
Suðurgötu 3a:
Tékkneski listamaðurinn Ladislav Guderna
sýnir grafik og póstlist. Opið þriðjudaga til
föstudaga kl. 17-21 og kl. 15-21 um helgar.
Mokka:
Plútó.réttu nafni Benedikt Bjömsson,sýnir
málverk.
Ásmundarsalur:
Steingrimur Sigurðsson opnar málverkasýn-
ingu á laugardag.
Kjarvalsstaöir:
Syningunni „Ungir myndlistarmenn" lýkur á
sunnudag. Þór Elís Pálsson sýnir verkið „In-
stallation" alla helgina.
Gallerí Langbrók:
Ólafur Th. Clafsson er með vatnslitasýningu.
Opið virka daga kl. 12-18 og 14-18um helgar.
Listmunahúsið:
Magnús Kjartansson sýnir verk sem unnin eru
með tækni frá bernskudogum Ijósmyndarinnar
og rauðleirsskúlptúr. Opið i dag kl. 10-18 og
14-18 um helgina. Síðasta sýningarhelgi.
Nýlistasafnið:
ivar Valgarðsson opnar myndverkasýningu á
föstudag. Annars vegar eru geómetrísk flatar-
málverk með Ijósmyndum og hins vegar eru
steinsteyptir skúlptúrar. Sýningin stendurtil 10.
mars.
Rauða húsið, Akureyri:
Rósa Kristin Júlíusdóttir opnar sýningu á
laugardag og verða það veggteppi, sem öll eru
ný af nálinni. Sýningin er opin daglega kl. 16-20
og stendur til 24. febrúar,
Gallerí Austurstræti
8:
Kristbergur Pétursson Haukur Friðþjófsson
Harpa Bjornsdóttir og Pétur Stefánsson sýna
myndverk.
leikliús
Þjóðleikhúsiö:
Föstudagur: Jómfrú Ragnheiður eftir Guð-
mund Kamban.
Laugardagur: Lina Langsokkur ett» Astcd
Undgmn kl. I5.
Jómfrú Ragnheiður kl. 20!00.
Sunnudagur Lina langsokkur kl. 15.00.
Danssmiðjan með islenska dansflokknum
kl. 20.
Litla sviðið: Tvíleikur eftir Tom Kempinski
sýnt á sunnudag kl. 20.30.
Leikfélag
Reykjavíkur:
Föstudagur: Forsetaheimsóknin eftir Régo
og Bruneau.’
Laugardagur: Salka Valka eftir Halldór Lax-
ness.
Sunnudagur: Skilnaður eftir Kjarlan Ragn-
arsson.
Austurbæjarbíó:
Hassið hennar mömmu eftir Dario Fo
laugardag kl. 23.30.
íslenska óperan:
Töfraflautan eftir Mozart. Sýningar föstu-
dag, laugardag og sunnudag kl. 20.00. Næst
siðasta sýningarhelgi.
Nemendaleikhúsið:
Sjúk æska eftir Ferdinand Bruckner. Sýnt í
Lindarbæ föstudag og sunnudag kl. 20.30.
Revíuleikhúsið:
Karlinn í kassanum eftir Arnold og Bach.
Venga mikillar aðsóknar verða enn á ný tvær
sýningar i Hafnarbíói. Sú fyrri verður á laug-
ardag kl. 20. IATH. breyttan sýningartima)
og síðari sýningin verður á þriðjudag kl.
20.30. Miðasala kl. 17-19 daginn fyrir sýn-
ingu og frá kl. 17 sýningardagana. .
Leikbrúöuland:
Þjóðsögurnar Gípa, Átján barna faðir i Álf-
heimum og Sæmundur fróði veröa sýndar aö
Fríkirkjuvegi 11 kl. 15 á sunnudag. Miðasala
frá kl.' 13, sími 15937.
Leikfélag Akureyrar:
"Bréfberinn frá Arles eftir Knud Bruun-
Olsen. Sýningar á föstudag og sunnudag kl.
20.30. Munið lika eftir myndlistarsýningunni
„Fólk", sem opnar einni klukkustund áður en
leiksýning hefst. Þar sýna akureyrskir lis'a-
menn vinnu sína
Gránu'vjelagið:
Fröken Júlia eftir Strindberg. Leikstjóri: Kári
Halldór. Frumsýning í Hafnarbíói á mánudag
kl. 20.30. Forsýning á sunnudag kl. 14.
Föstudagur 18. febrúar 1983
hlelgai-----
-Oosturinn,
Kristur á steikarpönnunni
Á Islandi eiga engir opinber
stórafmæii aðrir en Hallgrímur
Pétursson og Halldór Laxness. En
á meginlandi Evrópu eru alltaf
hundrað ár frá fæðingu einhvers
stórmennis eða tvö eða þrjú
hundruð ár frá dauða. Upp á þessi
afmæli er ekki haldið með hale-
lújahoppi og blómakörfum í Há-
skólabíóum hinna ýmsu landa,
heldur er rýnt í verk hinna látnu
stórmenna og þau dregin fram í
dagsljósið ef minning fjöldans
hefur gleymt þeim. Sífellt er verið
að hressa upp á þjóðarminnið,
með því að notast við huga ein-
staklingsins. Þannig er þetta í
menningunni, en í stjórnmálum
er öfugt farið að, einkum í dægur-
málum: þar er hugsun einstak-
lingsins þrúguð með því að benda
á vilja fjöldans. Þar ræður magn-
ið en ekki gæðin, líkt og í skreið-
arframleiðslunni og íslenskri fisk-
vinnslu yfirleitt.
Á síðastliðnu ári áttu fjölmörg
stórmenni afmæli. Eitt af stór-
mennunum var heilög Teresa frá
Avíla. Hún fæddist í Avíla á Spáni
árið 1515 og dó í Alba de Tormes
árið 1582. Tormes hljóta einhverj-
ir að kannast við sem hafa lesið
Lazarus frá Tormes, en þá bók
þýddi ég og er hún eitthvert merk-
asta bókmenntaverk evrópskrar
hugsunar þótt lítið láti yfir sér en
er öll á dýptina.
Heilög Teresa var mikill rithöf-
Guðbergur Bergsson
skrifar frá Spáni
undur og hugsuður, dulhyggju-
maður, uppreisnarmaður og svo
brennandi í sálinni að hún var
ekkert fyrir smásálarhátt og sagði
við kristna trúbræður sína:
„Maður á ekki að mjálma við guð
þegar heimurinn logar”. Sjálf not-
aði hún ekki mjálmaðferðina
heldur barðist fyrir því að nunnu-
reglan hennar væri siðbætt, en
hún var af reglu karmelíta og
stofnaði ný klaustur; og eins og
aðrir umbótasinnar, hvort sem
þeir eru á veraldlega vísu eða and-
lega, þá mætti hún stöðugri and-
spyrnu yfirvalda svo lá við bann-
færslu, en hún sigraði að lokum
— eins og önnur mikilmenni —
eftir dauðann. Þá hætti hún að
vera hættuleg afturhaldinu. Og
afturhaldið brást við eins og
ævinlega, samkvæmt eðli sínu, og
tók þann sem hafði barist gegn
því í dýrlingatölu og notaði dýr-
linginn svo til framdráttar nýju
afturhaldi. Þegar heilög Teresa
dó, eftir stormasama ævi, í Alba
de Tormes, var líkami hennar lim-
aður sundur, því allir vildu eiga
bút af líkinu, og tætti hver til sín
þann líkamspart sem hann náði í.
Ég veit ekki hver urðu örlög búks-
ins, hvar líkamspartarnir lentu,
nema það að annar handleggur-
inn af henni lenti að lokum í
höndum Francos og hafði hann
handlegginn með sér í stríðinu
gegn spænska lýðveidinu og sigr-
aði Franco fyrir tilstilli hand-
leggsins. Síðan geymdi Franco
hann ævinlega á náttborði sínu.
Þegar Franco veiktist og lá bana-
leguna var handleggurinn lagður
á brjóst honum hvað eftir annað,
í von um að frá honum streymdi
lífskraftur til hjarta einræðisherr-
ans, en þá var handleggur heilagr-
ar Teresu orðinn hundleiður á lífi
Francos og lét einræðisherrann
fara að lokum — eftir langa legu
ogmiklarpíslir — tilandskotans.
Um þetta skrifaði ég á sínum tíma
í Þjóðviljann langar greinar og
fræðilegar.
Hér er ekki hægt að lýsa eða
segja frá ritstörfum hinnar ein-
stæðu nunnu, en öll eru þau frá-
bærar bókmenntir og innhverfar
lýsingar hennar þannig að allar
sálarlífslýsingar af bandarískum
ættum blikna og verða hjóm eitt
ef farið er í samanburð. í bók
sinni Leiðin til fullkomnunar
ræðir hún um sálarkastalann og
Kafka hefur eflaust kynnst þessu
riti og skrifað tilbrigði við það í
Kastala sínum, og er þar komin
skýring á því hvers vegna höfuð-
persóna Kafka kemst aldrei í
kastalann. Það stafar af því að
heilög Teresa segir að enginn mað-
ur komist inn í sálarkastala sinn
hvernig sem hann reyni og duga
engin ráð eða brögð: hinn innsti
kjarni mannsins verður aldrei
fundinn, sálarkastalinn. Eða rétt-
ara sagt:; maður finnur hann,
reynir sífellt að komast inn, en
kemst aldrei.
í fyrra héldu Spánverjar upp á
dánarafmæli Teresu með ýmsum
hætti, en Frakkar héldu sýningu á
„Tíð Teresu”. Á sýningunni var
hálfgleymt málverk eftir spænska
málarann Ríbera: Skeggjuð kona.
Málverkið og saga þess hafði rík
áhrif á mig þegar ég sá það i fyrsta
sinn fyrir ótal árum í Toledoborg.
Konan eða karlmaðurinn var
fræg á sínum tíma. Hún kom
fram sem ný María mey, karlmað-
ur sem guð hafði barnað eða vitj-
að. Og vildi konan þar með ger-
breyta kristinni trú og sanna að
guði væri ekkert ómögulegt. Af
því enginn vandi er fyrir karl-
mann að barna konu hvað þá guð.
Höfuðvandinn er sá að geta
barnað karlmann, og það vildi
konan sanna að guð hefði gert. Ég
segi konan af því málverkið er nú
kallað Skeggjuð kona, en er raun-
ar af gömlum karli sem er löngu
kominn úr barneign, ef svo má
segja, svo geta guðs er enn meiri
fyrir bragðið. Framámenn kirkj -
unnar urðukolvitlausirþegar kon-
an kom fram og sýndi svart á
hvítu getu guðs og hún hafði
barnið á brjósti fyrir allra augum
og sýndi jafnvel upp undir sig á
markaðstorgum til að sanna karl-
mennsku sína. Að sjálfsögðu var
þessi mikla uppreisnarkona kveð-
in í kútinn af kirkjunni, sem gat
ekki hugsað sér að guð væri
gæddur meiri karlmennsku en
venjulegur karlmaður. Nú veit
hver maður að það er engin karl-
mennska að barna konu. Það er
hægt án þess að koma nálægt
henni. En kirkjan hélt að guð einn
væri fær um slíkt og um konuna
risu háar deilur nú löngu gleymd-
ar, og ætla ég ekki að rekja þær
hér, en hluti þeirra og frásaga af
kraftaverkinu er meitlaður á töfl-
urnar undir vinstri handlegg
konunnar. Þeir sem hafa lesið frá-
sögur Marco Polo mega ekki
rugla þessu saman við frásögu
hans af þeim sið hjá kynstofni í
Asíu að feðurnir lágu á sæng fyrir
konur sinar í fjörtíu daga. Fyrir-
brigðið er að eðli til kristið, upp-
reisn gegn meyjarfæðingunni.
Það er hlutverk listamannsins
að varðveita furður mannsins,
hvað sem aðrir tauta og raula. Það
er til marks um dirfsku Ríbera að
andlitið á konunni/karlmannin-
um er sjálfsmynd. Svona voru
listamennirnir djarfir þá.
En kraftaverk gerast enn, eink-
um hjá gamalmennum og börn-
um. Alþýðan hélt upp á dánar-
afmæli heilagrar Teresu með röð
af krafta- og furðuverkum. Kona
ein í Avíla varð fyrir því að í hvert
sinn sem hún ætlaði að steikja sér
egg þá kraumaði andlit Krists á
pönnunni. Konan hætti að þora
að borða mat sem kom af pönn-
unni, og með því hún átti ekki
aðra pönnu svalt hún næstum í
hel. Hún var því næstum dáin úr
hungri, gamla konan, af því hún
vildi ekki éta Krist í annarri mynd
en í brauðinu, og hélt hún að sýn-
in á pönnunni merkti það að
Kristur væri steiktur í helvíti.
Henni þótti eðlilegra að hann
væri þar en á himnum. „Því hvað
á frelsari að gera meðal frels-
aðra?” spurði hún. „Kristur er
þar sem hans er þörf, í helvíti”.
Kirkjunnar menn urðu ekki
kolvitlausir, enda ekki sömu tím-
ar nú og á sextándu öld, þótt
maðurinn sé samur við sig. En
enginn prestur vildi viðurkenna
kraftaverkið, enda sá enginn
kristsandlitið. En börnin sáu það
og blöðin komust í málið og tóku
mynd af pönnunni yfir gaseldi.
Og hvað haldið þið að hafi sést á
ljósmyndinni? Gömul og svört
panna og á botni hennar var and-
lit Krists, Kirkjan komst ekki hjá
því að senda pönnuna til Róma-
borgar, svo sjálfur páfinn gæti
brugðið henni á eld í páfagarði.
En þrátt fyrir góðar nútímasam-
göngur var pannan svo lengi á
leiðinni að minningarár heilagrar
Teresu var liðið þegar páfinn fékk
pönnuna í hendurnar. Þess vegna
sást ekkert á pönnunni nema
sverta.
Gamla konan fékk ekki aftur
pönnuna sina. Henni var send
splunkuný rafmagnspanna. Hin
pannan, af gömlu gerðinni, er
geymd í Rómaborg. Hún er eina
heilaga pannan sem til er í heim-
inum.
Heilög Teresa.
Enn koma
Bob Seger & the Silver
Bullet Band - The Dist-
ance
Bob Seger sendi frá sér sína
fyrstu plötu árið 1965, en það var
þó ekki fyrr en árið 1976 að hann
fór að selja plötur. þ.e.a.s. utan
heimaborgar sinnar Detroit þar
sem hann hefur ávallt notið
mikilla vinsælda. Það var tvöföld
hljómleikaplata, sem heitir Live
Bullet, sem braut honum fyrst
leið inn á lista vfir vinsælustu
plötur í Bandaríkjunum. Það var
þó ekki fyrr en með næstu plötu
þar á eftir, sem kom út 1977 og
heitir Night Moves, að hann varð
ein skærasta rokkstjarna Banda-
ríkjanna. Á eftir fylgdi svo platan
Stranger In Town, sem er best
selda plata Segers til þessa. Þess-
ar tvær plötur eru líka álitnar það
besta sem hann hefur látið frá sér
fara en hinsvegar þótti Against
The Wind, sem út kom 1980, alls
ekki nógu góð en þrátt fyrir það
fór hún í fyrsta sæti bandaríska
listans og hefur nú selst í meira en
3 milljónum eintaka.
Nú er loks komin ný stúdíó-
plata, eftir þrjú ár, en í milli-
tíðinni gaf Seger út aðra tvöfalda
tónleikaplötu, Nine Tonight.
Nýja platan heitir The Dist-
ance og á henni er að finna 9 lög
sem Seger valdi úr hópi 30 laga
sem hann hafði tekið upp. í bland
ntá finna á þessari plötu, eins og
áður hjá honum, rokkara og ball-
öður. Sex laganna eru hressilegir
rokkarar, eitt millitempó lag
undir countryáhrifum, en það
heitir Shame On The Moon og
loks eru tvær ballöður.
Þrjú fyrstu lög plötunnar eru
hressileg rokklög. Eru þetta allt
ágæt lög en best þykir mér þó
fyrsta lagið, Even Now. Það
minnir óneitanlega nokkuð á
Bruce Springsteen og er það
kannski ekki að undra, þar sem
þeir Seger og Springsteen hafa
oft leikið svipaða tónlist. Ekki
skemmir heldur fyrir að Roy Bitt-
an, píanóleikari hljómsveitar
Springsteens, Ieikur í þessu lagi
og fer þar á kostum eins og raun-
ar er hans vani. Bittan kentur
einnig við sögu í laginu Roll Me
Away, sent er fysta lagið á seinni
hliðinni. Aftur bregður þar fyrir
sterkum Springsteenáhrifum, en
svífandi synthesizer eyðileggur
lag þetta næstum því og dregur all
mikið úr karfti þess. Hinir rokk-
ararnir eru flestir ágætir og sumir
mjög góðir, eins og t.d. House
Behind A House, sem er eitt
besta lag plötunnar en í því er
áberandi, auk góös söngs Segers,
karftmikill saxófónleikur.
Ballöðurnar tvær, Love’s Last
To Know og Coming Home, eru
tvímælalaust veikustu og leiðin-
legustu punktar plötunnanþykir
mér það nokkuð undarlegt, þar
sem Seger hefur í gegnum tíðina
sent frá sér mörg falleg og vel
gerð róleg Iög, sem hann hefur og
yfirleitt sungið betur en hann ger-
ir hér.
Hingað til hef ég nú ekki verið
neitt sérlega æstur í að hlusta á
Bob Seger og á ég ekki von á að
plata þessi breyti þar nokkru um.
Það er þó greiniiegt að Seger er
að rétta úr kútnum sé The Dist-
ance t.d. borin saman við Against
The Wind og ætti það að vera
áhangendum hans gleðiefni.
Stranglers - Feline
Það hefur einhvern veginn ver-
ið svo með flestar plötur Strang-
lers, frá og nteð Rayen, að menn
hafa ekki viðurkennt þær fyrr en
nokkrum mánuðum eftir útkomu
þeirra. Sérstaklega á þetta við
plöturnar Rayen ogLa Folie, sem
tlestir viðurkenna nú sem sérlega
góðar plötur, þó þær hafi fengið
misiafnar undirtektir við útkomu
þeirra. Það eru einmitt athygl-
isverðir sprettir á The Men In