Helgarpósturinn - 11.12.1986, Blaðsíða 16

BOKMENNTIR
Fádœma góöur fáviti
Fávitinn, fyrra bindi.
E. Fjodor Dostojevskí
Þýö. Ingibjörg Haraldsdóttir.
Útg. Mál og menning
Einn þeirra rithöfunda sem hvað
áhrifamestir hafa verið á bók-
menntir síðustu aldar er rússneska
skáldið Fjodor Dostojevskí sem uppi
var á árunum 1821—81. Bók hans
Fávitinn, sem nú er að koma út í ís-
lenskri þýðingu Ingibjargar Har-
aldsdóttur er talin eitt af hans merk-
ustu verkum ásamt Glæp og refs-
ingu og Bræðrunum Karamasov.
Markmið Dostojevskí þegar hann
skrifaði Fávitann var að hans eigin
sögn að skapa hinn fullkomna
mann, Kristsmynd rússneskrar sam-
tíðar. Málverk eftir Hans Holbein af
því þegar Kristur er tekinn niður af
krossinum er talið kveikjan að verk-
inu og málverk þetta gegnir sér-
stöku hlutverki í sögunni.
Söguhetjan Myshkin fursti kemur
til Pétursborgar eftir langa dvöl í
litlu fjallaþorpi í Sviss og lendir strax
í miðpunkti lífshringiðunnar í Pét-
ursborg. Hann kynnist stúlkunni
Nastösju Filippovnu og segja má að
sagan sé annars vegar harmleikur
hennar og hins vegar skilgreining á
spilltu samfélagi sem sýnt er gegn-
um einlægni og hreinleika furstans.
Fjölbreytni og dýpt persónanna
ásamt umfjöllun um trúarlegar og
stjórnarfarslegar hugmyndir og
hugmyndafræði gera Dostojevskí
að þeim risa sem hann er í bók-
menntasögunni, án þess að nefna
þurfi hvað hann segir líka óhemju
góða og skemmtilega sögu.
Það er því næsta Ijóst að það skrif-
BókaCrtgáfa
/VIENNINGdRSJÓÐS
SKÁLHOLTSSTlG 7« REYKJAVlK • SlMI 621822
Bók þessi er gefin út í tilefni nítugasta afmælisdags
höfundar, Jóhanns Jónssonar. Hann var fæddur á
Snæfellsnesi 12. sept. 1896 og lést í Þýskalandi í
sept. 1932. Á Jóhanni Jónssyni höfðu vinir hans og
félagar meiri vonir festar til skáldskaparafreka en
flestum mönnum er í þann tímaóxu upp, segirvinur
hans Halldór Laxness en hann ritar um höfundinn í
þessari bók. Halldór segir einnig að frægasta Ijóð
Jóhanns „Söknuð“ megi telja einn fegursta gim-
stein í íslenskum Ijóðakveðskap síðustu áratuga.
hjn
| 511 ffl ~nr-j
ar enginn maður nokkuð af viti um
karlinn Dostojevskí í svo stuttri
grein sem hér er rúm fyrir. Enda er
slíkt ekki ætlunin. Óhætt er þó að
fjölyrða svolítið um hversu mikill
fengur er að því að fá nú fyrra bindi
Fávitans þýtt á íslensku og seinna
bindið væntanlegt að ári.
Þrátt fyrir almenna ensku- og
dönskukunnáttu Islendinga í þeim
mæli að flestir geta lesið sér til
gagns á þeim málum, verður það
staðreynd að lestur góðrar bókar á
eigin tungumáli í góðri þýðingu, er
lesandanum meira virði og meira
gefandi heldur en ef þriðja tungu-
málið er milliliður. Stórbrotin saga
Myshkin fursta og Nastösju Filipp-
ovnu kemur nær okkur beint úr
rússnesku yfir í íslensku, en þegar
hún kemur úr rússnesku gegnum
ensku og þannig yfir í íslenska hugs-
un. Lesandinn sem áður hefur lesið
þessa sögu á ensku, kannski marg-
oft, fær allt í einu nýja sýn inn í sög-
una og þann heim sem hún segir frá.
Þetta gildir um allar góðar þýðingar,
svo og það að betra er að Iesa góða
enska þýðingu en vonda íslenska.
En út í þá sálma verður ekki farið
nú.
Annað atriði langar mig að minn-
ast á hér en það er að jafnvel þótt
við stærum okkur af að vera bók-
menntaþjóð og lestrarhestar og eig-
um mikið góðra þýðinga, þá eru
samt sem áður stór göt í kosti er-
lendra bóka á íslensku. Einkum er
hér átt við ritverk fjarlægari þjóða.
Mál og menning á allt gott skilið fyr-
ir að hafa fengið jafn ágætan þýð-
anda og Ingibjörgu Haraldsdóttur
til að þýða verk Dostojevskis. Því
miður er ég ekki í stakk búin til að
bera saman frumtextann og þýð-
inguna en íslenska þýðingin er skrif-
uð á frjóu og myndríku máli sem
unun er að lesa, og stendur ensku
þýðingunni ekki að baki hvað varð-
ar vandað og fallegt málfar. Vand-
virkni og virðing fyrir efnivið sínum
skín af hverri setningu Ingibjargar.
Bókarkápa Róberts Guillemette
er mjög falleg og ber þess vitni að
vera þaulhugsuð, en þar vill því mið-
ur oft verða misbrestur á, svo mikill
að lesandinn efast stundum um að
myndlistarmennirnir hafi lesið bók-
ina sem þeir eru að myndskreyta.
Slíkum efasemdum er sannarlega
ekki til að dreifa hér. Allur frágang-
ur bókarinnar er til sóma svo
Dostojevskí karlinn má vel við una.
I.Á.
NÝ HRÍFANDI SKÁLDSAGA
o
VflKA' IÍriflflfcll
Ný skátdsaga eftirFríðuÁ. Sigurðardóttur
rithöfund, en hún hefur hlotið einróma lof
gagnrýnenda fyrir smásagnasöfn sín.
Skáidsagan Eins og hafið, gerist í sjávar-
þorpi á íslandi. Fríða lýsir í sögunni fjöl-
skrúðugu mannlífi í þorpinu, en beinir
aðallega sjónum að samskiptum, lífi og
ástum fólks sem allt býr í sama húsi.
Sagan er næm lýsing á fólki af
mörgum kynslóðum, ástum þess,
sorgum og gleði. Efnistök höfundar
hrífa lesandann og persónur
bókarinnar verða Ijóslifandi.
=t
s
(/>
>'
16 B HELGARPÓSTURINN