Helgarpósturinn - 05.03.1987, Blaðsíða 30

%
.
, i,
Bergljót, Karólína og Þorsteinn ( höfuðstöövum íslenskrar tónverkamiðstöðvar sem Kta vaegt sagt ekki ríkmannlega út.
Nútímatónlistin er hlédræg
Karólína Eiríksdóttir tónskáld, Þorsteinn Hauksson tónskáld og Bergljót Jónsdóttir forstöðu-
kona íslenskrar tónverkamiðstöðvar ræða stöðu nýrrar tónlistar í landinu.
Á öllum límum hafa tekist á í list-
um sjónarmið framþróunar og nýrr-
ar sköpunar annarsvegar og hins-
vegar sjónarmid afturhalds og for-
dóma gagnvart öllu því sem er ný-
stárlegt cg óvenjulegt. Hid óvenju-
lega hefur í flestum tilfellum átt
undir högg aö sœkja í þessari bar-
áttu til skamms tíma en þegar litiö
er til langs tíma hafa nýjungarnar
smámsaman veriö meöteknar og
oftast endaö á því aö veröa hluti
heföarinnðr. Prátt fyriraö þessiþró-
un hafi margendurtekiö sig hafa for-
dómarsem vinna gegn nýrri sköpun
og frumleika stööugt risiö upp aö
nýju og ekkert lát viröist vera þar á.
Islensk tónverkamiöstöö er eins-
konar miöstöö dreifingar og kynn-
ingar á nýrri íslenskri tónlist. A veg-
um hennar eru núaö koma út fjórar
plötur meö íslenskri fagurtónlist og
er þessi útgáfa annar áfangi í safni
tólfplatna sem hún sendir frá sér. Af
þessu tilefni átti HP tal viö tvö tón-
skáld, þau Karólínu Eiríksdóttur og
Þorstein Hauksson og Bergljótu
Jónsdóttur, forstööukonu tónverka-
miöstöövarinnar, um hlutverk miö-
stöövarinnar og stööu íslenskrar
samtímatónlistar.
Viö byrjuöum á aö rœöa plötuút-
gáfuna og þœr plötur sem nú eru aö
koma út.
Bergljót: Tónverkamiðstöðin
verður tuttugu ára gömul á næsta
ári og á nítján ára starfsferli sínum
hefur hún gefið út alls eilefu plötur.
Fyrstu sautján árin komu þrjár en á
undanförnum tveimur árum hafa
komið út átta plötur. Núna gefum
við út plötur með hljómsveitartón-
list, sönglögum, verkum fyrir tríó,
píanó og blásarasveit.
Hverjir eru helstu flytjendur?
Bergljót: Það er Sinfóníuhljóm-
sveit Islands undir stjórn Paul
Zukofsky, Blásarakvintett Reykjavík-
ur, Ólöf K. Harðardóttir og fleiri.
Þarna eru verk eftir flest af okkar
bestu tónskáldum.
Hvaða þýðingu hefur þessi
plötuútgáfa fyrir tónskáldin
sjálf?
Porsteinn: Hún hefur stórkostlega
30 HELGARPÓSTURINN
þýðingu. íslensk tónverkamiðstöð
er eini útgefandinn sem sinnir þess-
ari tegund tónlistar.
Karólína: Þetta er eini vettvang-
urinn sem við höfum til að gera tón-
list okkar aðgengilega almenningi.
Oft á tíðum er það svo með íslensk
nútímaverk að þau heyrast aðeins
einu sinni á tónleikum og svo aldrei
meir, hvorki í útvarpi né annarstað-
ar.
Hvert er hlutverk Islenskrar
tónverkamiðstöðvar?
Bergljót: í raun heldur hún utan-
um og saman öllu því sem tónskáld-
in vilja að haldið sé til haga. Þar
liggja frammi handrit að verkum og
ef hljóðfæraleikarar vilja fá íslensk
verk til að spila þá geta þeir komið
og fengið hjá okkur verkin. Þarna er
öll íslensk nútímatónlist á einum
stað.
Karólína: Tónverkamiðstöðin
sinnir líka dreifingar- og kynningar-
hlutverki, ekki aðeins hér heima
heldur líka erlendis. Núna er t.d. að
fara í gang í bandarískum músíkhá-
skóla kúrs í norrænni samtímatón-
list og þeir hafa leitað til tónverka-
miðstöðvarinnar um að fá verk
send.
Bergljót: Við sendum plöturnar
útum allan heim, dreifum þeim þar
t.d. til útvarpsstöðva, hljómsveita og
þeirra sem vilja á einhvern hátt
kynnast tónlistinni með flutning í
huga og svo þeirra sem ætla sér að
kynna hana, í útvarpi eða annar-
staðar.
Karólína: Það eru þó auðvitað
mestanpart handritin sem fara til
þeirra sem ætla sér að spila eitthvað
af þessari tónlist en hvað allan al-
menning varðar þá er hann ekki læs
á nótur að neinu marki. Það eru ör-
fáir sem lesa sér nótur til einhvers
gagns og gamans, þessvegna er
plötuútgáfan svo nauðsynleg með.
Porsteinn: Þetta er mjög öflugt
framtak að gefa út fjórar plötur á ári
og það er örugglega eitt af okkar
mörgu heimsmetum miðað við
höfðatölu og allt það.
Hvernig er þetta fyrirtæki
fjármagnað?
Bergljót: í öllum nágrannalöndum
okkar er svona útgáfa kostuð af rík-
inu, hér hefur tónverkamiðstöðin
lengst af verið rekin í rassvasa tón-
skáldanna, með þeirra sjálfboða-
vinnu og vegna áhuga þeirra. Við
erum inni á fjárlögum, ætli það
séu ekki einar 400 þúsund krónur á
þessu ári. Svo fáum við styrk frá
Tónskáldasjóði Ríkisútvarpsins sem
er hluti af Stefgjöldum, þannig að við
erum í raun að fá peninga sem tón-
skáldin eiga fyrir og þar með að
taka þeirra laun í okkar rekstur.
Þorsteinn: Við erum að vinna upp
þrjátíu ára vanrækslu, íslensk tón-
skáld á miðjum aldri t.d. hafa aldrei
fengið neitt útgefið eftir sig fyrr.
En hver er annars staða nú-
tímatónlistar í landinu í dag?
Þorsteinn: Þessi tónlist er í eðli
sínu hlédræg, hún er einsog ljóðlist-
in, hún tranar sér ekki fram og á
þessvegna ekki greiða leið til al-
mennings.
Karólína: Það er líka búið að
koma þeirri grýlu inn hjá fólki að
það sé svo óskaplega erfitt að hlusta
á nútímatónlist. Það er búið að gera
fólk hrætt við að setjast niður og
einbeita sér að tónlistinni. Þessu
viðhorfi þurfum við að breyta.
Þorsteinn: Þetta er ekki í eðli sínu
markaðsvara. Listamaðurinn skrif-
ar samkvæmt sinni innstu sannfær-
ingu, kannski getur hann selt hana,
kannski ekki og kannski selst hún
eftir hundrað ár en ef til vill aldrei,
maður er ekki að hugsa um það
þegar maður er að fást við hámenn-
ingu.
Bergljót: Hér kemur líka inní
spurningin um fræðslu. Það þarf að
kenna fólki að hlusta á tónlist eins
og það þarf að kenna því að horfa á
myndlist. Ef börn eru látin hlusta á
nýja tónlist, þá líkar þeim það vel
því þau hafa ekki fordóma gagnvart
henni eins og margir þeir sem eldri
eru.
Þorsteinn: Þegar fólk talar um
nýja tónlist ber það því gjarnan við
að það sé erfitt að hlusta á ómstríða
tónlist en ómstríða hefur breyst í
gegnum tíðina og það sem einum
þykir ómstrítt þykir öðrum ómblítt.
Annarstaðar á hnettinum þykir
mönnum sem tvíundir séu ómblíðar
en hér viljum við ekkert nema
fimmundir og þríundir. Það er af-
stætt hvað hljómar vel og illa.
Má þá segja að það sé ekki
hlúð nógu vel að tónlistarupp-
fræðsla?
Bergljót: Tvímælalaust. Það eru
ekki bara grunnskólarnir sem hafa
brugðist, tónlistarskólarnir eru t.d.
ekki duglegir að kynna nýja ís-
lenska tónlist. Ríkisútvarpið hefur
líka brugðist skyldu sinni í þessum
efnum, það er hending ef heyrist ný
íslensk tónlist á sæmilegum hlust-
unartíma.
Karólína: Þetta er spurning um að
þróa með fólki smekk fyrir listum,
smekkur er eitthvað sem þarf að
þróast og hann gerir það ekki bara
af sjálfu sér.
Þorsteinn: Eg er smeykur um að
það geti tekið mjög langan tíma hér
á landi, erlendis hefur þetta þróast
jafnhliða þróun borgaralegra lifnað-
arhátta. Þetta er mjög stutt á veg
komið hér heima.
Hvað með framtíðina?
Þorsteinn: Listin á eftir að verða
stærri og stærri hluti af lífi fólks,
reyndar öll menning. Það að vera
maður er að skapa og njóta menn-
ingar og með aukinni tækni, sem
menn verða að nýta á réttan hátt,
verður listin sú lífsfylling sein stend-
ur eftir. Tækni án menningar er lífs-
tæming, tækni með menningu lífs-
fylling.
Bergljót: Það er mikilvægt og
verður stöðugt mikilvægara að sam-
félagið hlúi að menningunni og þá
sérstaklega hámenningunni. Það
verður hún sem stendur eftir þegar
allt hismið er gleymt og grafið.
Karólína: Það er mikilvægt að við,
samfélagið, lærum að meta og virða
aðrar stefnur en þær sem okkur lík-
ar sjálfum og að fólk geti valið og
hafnað af þekkingu, annars er það
ekkert val.
Þorsteinn: Listin á eftir að koma í
staðinn fyrir dópið, listin er þrosk-
andi viðbót en dópið er flótti. Þess
vegna mun listin að lokum taka yfir
sem lífsfylling fjöldans.
K.K.
M YNDLISTA RMENN fram-
tíðarinnar heitir sýning sem nú
stendur yfir á Kjarvalsstöðum og er
tvímælalaust óhætt að mæla með.
A sýningunni gefur að líta tæplega
190 verk eftir fjölda ungs fólks sem
á það eitt sameiginlegt að vera und-
ir 35 ára. Það er IBM á íslandi sem
stendur fyrir sýningunni í tilefni 20
ára afmælis síns og munu hafa bor-
ist til nefndar þeirrar sem sér um
sýninguna eitthvað nálægt 300 verk
eftir 80 listamenn. Sýningin er afar
fjölbreytileg og er á henni fólk sem
enn er í námi í bland við „eldri“ og
reyndari málara sem starfað hafa að
list sinni í nokkuð langan tíma.
Eins og kunnugt er valdi nefndin,
sem samanstóð af þeim Friörik
Friörikssyni, framkvæmdastjóra,
Daöa Guöbjörnssyni myndlistar-
manni, Einari Hákonarsyni listmál-
ara og listráðunaut og Halldóri B.
Runólfssyni listfræðingi, eitt verk úr
öllum þessum fjölda og verðlaun-
aði höfund þess með 100.000 krón-
um fyrir framlag hans. Verðlaunin
hlaut Svanborg Matthíasdóttir en
hún er sem stendur í námi í listvin-
inni Amsterdam.
NORRÆNA húsiö hafði hugs-
að sér að opna sýningu í kjallara
hússins á verkum þriggja lista-
manna um komandi helgi en hefur
nú neyðst til að fresta opnuninni um
óákveðinn tíma. Þeir listamenn sem
um ræðir eru annarsvegar norsku
málararnir Olav Strömme og Björn
Tufte og hinsvegar Siguröur Guö-
mundsson sem átti að sýna högg-
myndir. Svo brá hinsvegar við að
þegar forráðamenn Norræna húss-
ins ætluðu að vitja verka Norð-
mannanna tveggja hjá viðkomandi
skipafélagi, fundust þau hvergi. Þá
voru góð ráð dýr en dugðu þó ekki
til því verkin eru of stór til að kom-
ast í flug og lítið annað að gera en
bíða vorskipanna.
OG ENN um Norrœna húsiö. Þar
verður um helgina opnuð í anddyri
norræn ljósmyndasýning sem hing-
að kemur frá Danmörku eftir að
hafa farið víða. A sýningunni eiga
verk m.a. íslendingarnir Guömund-
ur Ingólfsson, Skúli Magnússon,
Finnur Fróöason, Valdís Óskars-
dóttir og Ólafur Lárusson. Ólafur
verður svo aftur á ferðinni í maí, en
þá verður opnuð sýning á ljósmynd-
um eftir hann og bróður hans Hann-
esLárusson. íapríl verður svo Ragn-
heiöur Jónsdóttir með sýningu í
kjallaranum.
PETUR Stefánsson og G. R. Lúö-
víksson verða með sýningu á verk-
um sínum í Vestmannaeyjum helg-
ina 6.-8. mars í svokölluðu Akóges
húsi. Listamennirnir eru báðir að
sama skapi þekktir fyrir tónlist ekki
síður en myndlist, Pétur var for-
sprakki banda sem báru nöfnin Big
nós band og P. S. & CO., auk þess
sem hann lék í þeirri skammlífu
rokksveit Strákarnir, og Guðmund-
ur Rúnar er sennilega þekktastur
fyrir að hafa sungið, sællar minning-
ar, Súrmjólk í hádeginu og sjéríós á
kvöldin. Við opnun sýningarinnar
mun Lúörasveit Vestmannaeyja
leika þrjú lög eftir Guðmund, sem
tileinkuð eru goðunum Ása íBœ og
Siguröi Reimarssyni.