Helgarpósturinn - 10.12.1987, Page 5

Inga Laxness
mála að Kvœöum og ritgeröum Jó-
hanns sem komu út 1952 og auk
þess fjallar smásagan „Vinur minn"
í Fótataki marma (1933) um Jóhann
á viðkvæman og undurfallegan
hátt. Loks fjallar Grikklandsáriö
(1980) að góðum hluta um kynni
þeirra Halldórs og Jóhanns.
Jóhann orti fá ljóð og flest þeirra
ungur, en eitt af síðari ijóðum hans,
,,Söknuð“, kallar Halldór „einn feg-
ursta gimstein í íslenskum ljóða-
kveðskap síðustu áratuga".
„Sumarið 1933 vorum við á
Laugarvatni — Halldór var þá að
skrifa fyrra bindið af Sjálfstæðu fólki.
Um haustið fór hann til Spánar en
pabbi og mamma og systur mínar
fóru til Kaupmannahafnar og ætl-
uðu að vera þar allan veturinn.
Þangað fór ég líka með Einar og
Halldór kom svo til okkar fyrir jól.
Systur mínar voru á skólum þenn-
an vetur og pjökkuðu voðalega,
rúntuðu á Strauinu í staðinn fyrir að
stunda námið. I einum túrnum
mættu þær forstöðukonunni úr ein-
um skólanum, hún lyfti brúnum
hátt og sagði: „Náh, freken Arnors-
son, er De sá syg?" Alveg var það
eftir þeim systrurn að ana beint í
flasið á fjandanum.
Pabbi var orðinn hæstaréttardóm-
ari en var í Kaupmannahöfn til að
rannsaka skjöl á Ríkisskjalasafninu.
Halldór vann að Sjálfstæðu fólki en
tók frí í viku og skrifaði Straumrof,
leikritið. Á kvöldin þurfti hann allt-
af að fá sér bjór úti á krá og ég fór
með honum, en mér fannst bjór
vondur og drakk sítrón í staðinn.
Svo sátum við frameftir og kjöftuð-
um saman.
Halldór var aldrei bjórþambari en
þurfti sinn bjór á hverju kvöldi.
Alveg var sama hvar við vorum í
heiminum, ef hann kom auga á
knæpu sem auglýsti uppáhaldsbjór-
inn hans þá hrópaði hann: „Inga!
Múnchen-Löwenbráu!" Og við
þangað inn!
Þegar við vorum í Kobenhavn
höfðum við mikil samskipti við Jón
Helgason og Ástu. Við Ásta hittumst
oft á Ráðhúsplássinu og fórum að
sjoppa saman. Á eftir drukkum við
kaffi á Illum, það var svo móðins.
Ásta hafði svo lúmskan og skemmti-
legan húmor og við gátum báðar
hlegið okkur máttlausar þegar ég
reyndi að leika samtöl Jóns og Hall-
dórs og herma eftir þeim báðum.
Það er gaman að herma eftir sér-
kennilegum mönnum, en þá verður
að hafa í huga að eftirherman verð-
ur alltaf að vera betri en órigínalinn,
pínulítið sterkari, annars er það
ekkert fyndið. Okkur Ástu fannst
gaman að spauga.
Sumarið 1934 vorum við í Reykja-
hlíð í Mosfellssveit hjá Stefáni Þor-
lákssyni og líka sumarið þar á eftir.
Ég elska Mosfellsdalinn, það er svo
yndislegt þar. Hann er, eins og
skáldið sagði:
Landiö sem hefur fœtt hann fööur þinn,
meö fjöllin sín og kotiö þitt í dalnum,
— kotiö, sem foröum hljópstu út og inn
og unnir líkt og dansleikarinn salnum...
Halldór skrifaði mest í Reykjahlíð
en þurfti stundum að fara í bæinn.
Þá stoppaði rútan hjá Álafossi, fór
ekki lengra, en ég fylgdi honum yfir
fjallið og í rútuna og sótti hann á
kvöldin. Við fundum ekki til þess að
leiðin væri löng, alltaf höfðum við
svo margt að segja og tala um.
Þessi sumur var veður alltaf gott
og við gengum oft upp á hæðirnar í
kringum dalinn. Einu sinni man ég
eftir að við fórum svona gönguferð
á sundbolum að kvöldlagi í hlýrri
úðarigningu. Þegar maður var ung-
ur var manni aldrei kalt!
Hann var að vinna að Sjálfstæðu
fólki og ég vélritaði náttúrlega
handritið. Á annarri bókinni man ég
að stendur: „Þakka þér fyrir hjálp-
ina."
Þetta sumar 1934 var ég svo hepp-
in að með okkur í Reykjahlíð bjuggu
Soffía Guðlaugsdóttir leikkona og
Hjörleifur maðurinn hennar. Hún
var stórmikill listamaður og per-
sónuleiki. Hún vildi að ég yrði leik-
kona og var alltaf að taka mig í tíma.
Hún kenndi mér andskoti mikið,
það fann ég seinna.
Um haustið ætlaði Leikfélag
Reykjavíkur að sýna Straumrof og
Soffía átti að leika aðalhlutverkið,
Gæu Kaldan. Þarna um sumarið lét
hún mig læra og æfa hlutverk Öldu,
dóttur Gæu, og ég man hvernig hún
kenndi mér sérstaklega að detta af
því að stelpan er skotin í lokin.
En það varð aldrei úr því að ég
léki híutverkið á sviði. Leikritið var
frumsýnt í nóvember en síðsumars
fórum við Halldór til Ítalíu. Hún
Níní, dóttir Jóns Stefánssonar mál-
ara, lék hlutverk Öldu sem ég var
búin að æfa og Þorsteinn Ö.
Stejrhensen lék Dag Vestan.
Eg vissi ekki annað en Straumrof
þætti voðalega hneykslanlegt verk,
en við Halldór sáum það ekki fyrr
en það var sýnt aftur i Iðnó núna
nýlega. Ætli við höfum ekki verið í
Róm þegar frumsýningin var? Og
sýningar á því urðu ekki margar."
Þrjár úrvalsbækur
frá Þjóðsögu
Eiríkur Laxdal
Saga
Ólafs Þórhallasonar
Ummæli um Sögu
Ólafs Þórhallasonar,
„Álfasöguna miklu“:
Steingrímur Þorsteinsson 1943:
vafasamt er, hvort nokkur
íslendingur á 18. öld hafi skrifað
betri stíl en Eiríkur Laxdal, þegar
honum tekst best, og oft er hann
snjall um orðaval".
£vu6tvi-óvcciaC
, Sacyz
ÖÉaýi fiántuMadtwcvi
Árið 1986 -
Stórviðburðir í
myndum og máli
„Árið 1986 — Stórviðburðir í
myndum og máli“ kemur út á átta
tungumálum: þýsku, ensku,
finnsku, frönsku, íslensku, ítölsku,
sænsku og spænsku. Heildar-
upplag verksins er nú komið yfir
2,9 milljónir eintaka.
ARIÐ 1986
STÓRVIÐBURÐIR i MYNDUM OG MÁU
MEÐ (SLENZKUM SÉRKAFLA
Aðalsteinn Ingólfsson
Listakona í gróandanum
Aðalsteinn Ingólfsson:
Listakona í
gróandanum
Kristín Jónsdóttir var fæddur
málari og því er í myndum hennar
auðlegð lita, ýmist dökkra, djúpra
og þróttmikilla eða mildra, bjartra
og lýrískra. Þessum málverkum
verður ekki lýst með orðum, þau
verða að sjást og munu verða
glitrandi þáttur íslensku
menningarsögunnar um
langan aldur.
Þorvaldur Skúlason
Þingholtsstræti 27, 101 Reykjavík. Símar 13510 — 617059. Pósthólf 147.
HELGARPÓSTURINN B-5