Tíminn - 01.12.1938, Blaðsíða 15

Fiillveldisdagsblað
TÍMIM, flmmtudaginn 1. des. 1938
15
Fnllveldið og
áieagísmálín
(Framh. af 2. síðu)
Fámenn þjóð þarf á öllum
sínum þegnum að halda. Stjórn-
arfarslegt frelsi veltur því á vel-
ferð þegnanna, að þeir glatist
ekki um tíma fram eða verði ó-
hamingjunni ofurseldir. Allar
þær aðgerðir sem draga úr á-
fengisnautninni, miða því hik-
laust í þá átt að tryggja og efla
sjálfstæðið í öllum greinum.
Hraustir og hamingjusamir ein-
staklingar, heilbrigð heimili,
fagurt skemmtanalíf er öllu öðru
fremur líklegt til að skapa far-
sælt þjóðlíf, sterkt þjóðfélag,
sem kann fótum sínum fyllilega
forráð, og hefir alla möguleika
til þess að vera andlega og efna-
lega sjálfstætt. — Meðvitundin
um það, að áfengið væri skað-
valdur í þessum efnum, hefir
alltaf leynzt með þjóðinni, þótt
áhrifin hafi ekki alltaf verið jafn
sterk og skyldi.
Strax í Hávamálum kemur sú
skoðun fram, m. a. í þessu al-
kunna erindi:
„Esa svo gott sem gott kveða
öl aldar sonum,
færra veit er fleira drekkur,
síns til geðs gumi.“
Þetta er hleypidómalaust álit
höfundar Hávamála, sem vísindi
seinni tíma hafa fullkomlega
sannað. í margar aldir voru ís-
lendingar „hnípin þjóð í vanda“,
sem drakk mikið og vissi fá ráð
til viðreisnar. Á þeim dimmu
tímum, 17. og 18. öldinni, var á-
fengið með stærstu innflutn-
ingsliðunum. — Kaupmennirnir
höfðu öll ráð til að lokka verð-
mæti þjóðarinnar til sín og
skilja brennivín og allskonar
svikinn varning eftir. Slíkir
verzlunarhættir juku stórum á
eymd og vonleysi þjóðarinnar.
Embættismennirnir — höfðingj-
ar lýðsins — voru flestir mjög
drykkfelldir og geyma annálar
frá þeim tíma sagnir af axar-
sköftum þeirra og siðlausu fram-
ferði. Mun þó hitt miklu fleira,
sem ekki er skráð. Þjóðin hafði
ekki þrótt í sér til að hrinda
þessu ófremdarástandi af hönd-
um sér, og eftir því fór allt ann-
að. —
Á fyrri hluta nítjándu aldar
hefst almenn endurvakning.
Kröfur um frelsi í öllum efnum,
bæði hið innra og ytra, koma
fram. Bindindismálið var einn
þátturinn í þessari frelsis- og
viðreisnarbaráttu. Var slíkt alls
engin tilviljun. En þar var við
ramman reip að draga, ekki síð-
ur en í baráttunni fyrir stjómar-
farslegu frelsi, þótt andstaðan
væri þar ekki að öllu hin sama.
Ljóst dæmi frá þeim tima er,
þegar piltar Lærðaskólans hrópa
rektor sinn niður fyrir það eitt,
að vilja halda bindindissemi að
nemendum sínum. Þarna er ó-
samræmið bert, eins og oft vill
verða í frelsisbaráttunni. Áreið-
anlega hafa þessir skólapiltar
krafizt stjórnarfarslegs réttlætis
um leið og þeir heimtuðu ófrelsi
sjálfum sér til handa. Á síðustu
árum frelsisbaráttunar rofaði
mjög fyrir í bindindismálinu og
mikið vannst, því svo mátti
heita, að landið væri „þurrt“.
Hugir manna beindust að einu
og sama marki, lokaþættinum í
sjálfstæðisbaráttunni. En þó
markið næðist, var ekki um
neinn sigur að ræða, sem mátti
sofa á, til þess var hann of dýr-
mætur. Sjálfstæðismálið fól i
sér möguleika til vaxtar. Þjóð-
inni bar því að ganga einhuga
fram til endurreisnarstarfsins
inn á við og notfæra sér til ítr-
asta fyrrnefndan sigur. Skapa
heilbrigt þjóðlíf og tryggja
stjórnarfarslegt og menningar-
legt frelsi í framtíðinni. Einmitt
þá bar að ganga fram undir
víghvöt þeirri, sem Bjarkamál
hinu fornu geyma og forfeður
vorir kváðu við raust, er þeir
lögðu til orrustu:
„Vekat ég yður at víni
né at vífs rúnum,
heldur vek ég yður at höndum
hildarleik.“
Frelsið boðaði ekki hvíld eða
hóglíf, heldur starf og strit. —
Stöðuga og fórnfúsa baráttu fyr_
ir öll þau málefni, sem veita þjóð
og einstaklingum fram á við.
Víghvötin forna vekur yður ekki
að víni. Vínið er alltaf andstaðan
við hina háleitu hugsjón frelsis-
ins, sem heimtar í þjónustu sína
vit allra manna. Orku og starfs-
möguleika allra. Ekkert má fara
forgörðum, ef vaxtarmöguleikar
frelsisins eiga ekki að þrengjast.
Skylda og ábyrgð einstakling-
Mjólkurframleiðendur!
Minnist þess jafnan, hverja þýðingu mjólkur-
framleiðslan hefir fyrir hverja þjóð.
Vandið af fremsta megni alla meðferð mjólkur-
innar og gætið í livívetna ítrasta hreinlætis í
meðferð hennar. Það er undirstaða ankinnar
m j ólkurneyzlu.
En aukin mjólkurneyzla er til liagsbóta fyrir
hvorutveggju, framleiðendur og neytendur!
%, %
% ■%
%
%% V

V*

'f
4 %S.

Ritsafn
Jónasar Jónssonar
Þessa dagana er verið að lcggja síðustu hönd
á það bindi úrvalsritgerða Jónasar Jónssonar,
anna gagnvart því er mikil.
Sóun vits og verðmæta í áfeng-
isneyzlu er brot á þeirri samfé-
lagshugsun, sem þegnum hvers
fullvalda ríkis ber að eiga. Og
í dag, á 20 ára afmæli fullveld-
isins, verður mönnum tíðrætt
um hvernig sjálfstæðið verði
bezt eflt og varðveitt í framtíð-
inni. Hugirnir tengjast saman
í þakklæti til þeirra, er fórnuðu
öllu lífsstarfi sínu í þágu frels-
isbaráttunnar. Þvi þótt saga
hennar sé ekki blóði drifin,
kostaði hún æfistarf margra
okkar ágætustu manna, og
verður slíkt ekki með tölum
talið né í krónum reiknað. Það
er vel farið, að sá þáttur sög-
unnar sé rifjaður upp, svo flest-
ir geri sér grein fyrir, hvers
virði frelsið er og hversu dýr-
keypt það getur orðið, sé því
glatað. En hér þurfa orð og
efndir að fylgjast að. Þjóðin á
að minnast frelsisins, án þess
að dýrka vínguðinn, sem hefir
reynzt henni óvæginn Níðhögg-
ur. Menntamenn þjóðarinnar
eiga þarna að ganga á undan
og sýna í verkinu að þeir virða
frelsishugsjónina mikils, og
beita áhrifum sínum í þá átt að
útiloka allt, sem rýrir og veikl-
ar þjóðina og lamar sjálfstæð-
isvitund hennar. Bindindismál-
ið er ekki smámál, sem sæm-
andi er að fáir menn starfi
fyrir, heldur vandamál allrar
þjóðarinnar. Frelsi hennar og
hamingja í framtíðinni, er mjög
undir því komið, hvernig tekst
að leysa það. Því verða°allir að
vera með í þessu starfi, sem af
heilum huga bera þá ósk í
brjósti, að um alla framtíð
megi búa á fslandi frjáls þjóð
og fullvalda um öll sín mál.
Baráttan ge'gn áfenginu stefnir
að fullkomnu frelsi einstakl-
inganna og styður að andlegu
og fjárhagslegu sjálfstæði allr-
ar þjóðarinnar.
Daníel Ágústínusson.
Leídréttíngar:
í nokkrum hluta upplagsins
hefir fallið niður lína í frásögn-
inni um fiskiflotann á bls. 4.
Upphaf greinarinnar á að hljóða
þannig: Árið 1918 var tala fiski-
skipa, stærri en 12 smál., 180 og
að samanlögð stærff þeirra 7878
smál. Áriff áffur var tala þessara
skipa 214 og samanlögff stærff
þeirra 11874 smál. og var það
mesta stærð fiskiflotans fyrir
1918 o. s. frv.
Stuttbylgjustöðin í Gufunesi
tók til starfa 1. ágúst 1935, en
ekki 1936.
í greininni um sjúkrahúsin
stendur „átta stórir spítalar", en
á að vera „níu stórir spítalar“ o.
s. frv.
Síðan 1918 hafa verið byggðir
Terdlækkun
Verð ú hráolíu lœhhar frá og með 1. desem
ber þ. á. niður í 15 aura hílóið.
Verð á Ijósaolíu lœkhar frá sama íímu niður
I 28 aura hílóið í heiltunnúm.
Verð þetta gildir um land allt.
er hefir inni að halda beztu minningar- og af-
mælisgreinar hans. — Bókin er hátt á þriðja
lmndrað blaðsíður að stærð og í henni eru 32
greinar, þar á meðal nokkrar, sem hvergi hafa
verið prentaðar áður. Hverri grein fylgir heil-
síðumynd. Frágangur verður að öllu leyti hinn
vandaðasti. Þetta rit verðnr langmerkasta
bók ársins. - Bókin kostar 5 krónur óbundin
en kr. 7,50 i vönduðu bandi.
Bókaútgáfa
Sambunds ungra Framsóhnarmanna.
OLÍUVERZLUN ÍSLANDS H. F.
H.F. SHELL Á ÍSLANDl
Vörur sem eiga
Auglýsingaskrá:
ínn á hvert
heímili:
Bls.
Á. Einarsson & Funk .... 12
Áfengisverzlun ríkisins .... 12
Álafoss, klæffaverksmiffja. . 16
Brunabótafélag fslands ... 16
Búnaffarbankinn .......... 13
Edda h.fprentsmiffja.... 11
Eimskipafélag fslands .... 14
Gefjun — Iffunn .... 13 og 16
Gutenberg, ríkisprentsmiff ja 16
fsafoldarprentsm. — bókab. 16
Kaupf. Rvíkur og nágrennis 16
Landsbankinn ............. 11
Mímir h.f................. 11
Mjólkursamsalan .... 10 og 15
Ó. Hvanndal .............. 12
Olíuverzlun fslands ...... 14
Pappírspokagerffin ....... 16
Rafskinna .............. 11
Bls.
Raftækjaeinkasala ríkisins 14
Raftækjaverksmiffjan ...... 11
Ríkisútvarpiff ............ 11
Samb. ísl. samvinnufél. 4 og 13
Saumastofan Uppsölum ... 12
S. f. F., niðursuffuverksm. .. 15
Sig. Ólason & Egill Sigurg.s. 11
Sjóvátryg-g-.fél. íslands h.f. . 12
Sláturfélag Suffurlands .... 14
Tóbakseinkasala ríkisins .. 14
Útvegsbanki fslands h.f. .. 11
Veiffarfæragerff íslands ... 10
Verffbréfabankinn .............. 10
Vikurfélagiff h.f............... 14
Vinnufatagerff íslands h.f. 11
Vifftækjaverzlun rikisins .. 11
Þangmjöl h.f.................... 11
Ölgerðin E. Skallagrímsson 16
Skiptið við pá sem auglýsa
í Tímanum.
16 heimavistarskólar, en í grein-
inni um baxnafræðsluna eru þeir
taldir 15.
Á bls. 3, í greininni um búpen-
ingseign landsmanna, hefir tala
geitfjár 1937 misprentazt. Sam-
kvæmt framtalsskýrslum voru
geitur þá alls 1807, en ekki
18007.
Þetta blað
er gefið út á kostnað Sambands
ungra Framsóknarmanna. Rit-
stjórn hafa annazt Jón Helgason
og Þórarinn Þórarinsson.
Blaffiff er prentaff í Prent-
smiðjunni Edda h.f.
Sjólax.
Kræklíngfur í vínedxksósu.
Kræklingfur í gfrænmetíssósu.
Gaffalbitar 7 teg., 2 stærðum.
Kryddsíldarflök í kryddsósu
ogf vínsósu.
Bísmarksxld.
Síldarrúllur o. fl.
Allt írá
Níðursuðu-
r
verksm. S. I. F.
Sími 5424