Tíminn - 24.12.1938, Blaðsíða 6

6
T f M I N N
ýmsum fyrirtækjum og var áhrifamaður.
Honum ætti að vera það hægðarleikur að
koma einum manni að einhverju starfi.
Hann gekk framhjá húsinu og áfram eft-
ir götunni meðan hann hugleiddi, hvort
hann ætti að sýna gamla manninum þenn-
an átroðning. Þegar hann var kominn að
næsta götuhorni hafði hann tekið ákvörðun
og gekk rösklega heim að húsinu.
Hann hringdi dyrabjöllunni. Roskin
kona, ráðskona gamla mannsins lauk upp
dyrunum. Hún spurði piltinn nafns, og
hvarf síðan inn í húsið til að skýra frá því,
að vörmu spori kom hún til baka og vísaði
gestinum inn í skrifstofuna.
Það var hálfrökkur þar inni, en piltur-
inn sá þó gerla gamla manninn, sem sat í
stórum hægindastól fyrir framan enskan
arin og tottaði pípu sína. Hann rétti fram
hönd sína án þess að rísa á fætur.
„Hver er nú þetta?“ spurði hann, röddin
var ofurlítið stirfin.
Pilturinn endurtók nafn sitt, og þegar
gamli maðurinn hafði virt hann fyrir sér
um stund kannaðist hann við hann og bauð
honum sæti.
„Já, einmitt, og þú kemur að finna mig,
piltur minn. Það er ekki venjulegt að æskan
sæki mig heim. Þeir gleymast þessir gömlu
fauskar, þeir fá að hýrast í hornunum,
enginn saknar þeirra og engum kemur
heldur til hugar, að þeir þrái mannlegan fé-
lagsskap. Þetta er raunasaga ellinnar að
gleymast áður en gröfin hylur líkamsleif-
arnar. Gleymast og ekki gleymast, ef ein-
hverjum dettur í hug, að hægt sér að hafa
einhver not af okkur, þá erum við nógu
góðir til að tala við ykkur. Þú ert ungur,
piltur minn, eftir þér er sótzt sökum æsku
þinnar og félagslyndis, en eftir mér er að-
eins sótzt til að hafa eitthvert gagn af mér,
fá mig til að leggja fram fé eða koma manni
í atvinnu. Svo er nú það, og svo er nú það“.
Pilturinn hlustaði hljóður á gamla mann-
inn, hann sá gremjurúnirnar í andliti hans
og skildi hve einmana hann var og beizk-
ur í lund. Hann var að vísu fjáður vel og
um eitt skeið mikill áhrifamaður og enn
voru orð hans mikils metin, en í f jölskyldu-
lífi sínu hafði hann mætt þungum raunum.
Hann hafði kvænst tvisvar, fyrri konu sína
missti hann eftir stutta ástúðlega sambúð,
seinni konan var lokuð inni í geðveikra-
hæli. Sonur hans hafði lent í miklu fjár-
glæframáli, en strokið af landi burt áður en
armur laganna náði honum, og nú vissi
enginn hvar hann var niðurkominn, nema
ef til vill faðir hans. Tvær dætur hafði
hann misst, aðra úr spönsku veikinni, hin
hafði tærst upp á löngum tíma, horfið úr
heiminum eins og skuggi. Önnur börn hans
voru búsett erlendis, og hann sá þau ör-
sjaldan.
Um þetta hugsaði pilturinn og fann til
innilegrar samúðar með gamla manninum,
sem þráði yl og birtu mannlegrar ástúðar,
en sýndi þó flestum mönnum tortryggni
vegna þess, að hann var orðinn hrekkjað-
ur á því að vera notaður sem lyftistöng, en
þekkti minna hvað það var að vera rétt
höndin af hlýrri, óeigingjarnri vináttu.
„Þér leiðist," sagði gamli maðurinn eftir
stutta þögn. „Við erum ekki skemmtilegir
heim að sækja, öldungarnir. Jæja, en þú
hefir ef til vill gaman af að sjá bækurnar
mínar“.
Hann reis á fætur með dálitlum erfiðis-
munum og studdi á rafmagnshnapp, sem
tendraði á ljósakrónunni. Meðfram veggj-
unum voru bókaskápar, skrifborð var á
miðju gólfi, við framhlið þess var einnig
bókaskápur. Gamli maðurinn gekk um
kring og sýndi gesti sínum glæsilegustu
og fágætustu bækurnar, hann var mjög
ánægður yfir bókasöfnun sinni.
Pilturinn gleymdi öllu andstreymi lífsins
fyrir undrun sinni yfir þessu mikla bóka-
safni og áhuganum fyrir að skoða það.
Þetta var hans heimur. Óblandnasti fögn-
uður hans var að lesa bækur, fræðast, vita,
skilja. Hann varð beinni í baki og höfuð-
burðurinn djarflegri meðan hann ræddi um
bækur og höfunda við gamla manninn.
Sjónarmið þeirra voru furðu lík, það færði
þá nær hvor öðrum, aldursmunurinn hvarf,
þeir urðu að félögum.
„En sú einstök ánægja að þú skyldir
koma, muna eftir mér, gömlum manninum
í einveru minni“, sagði gamli maðurinn hlý-
lega. Hann hringdi á ráðskonuna og bað
hana að færa þeim kaffi. Síðan tók hann
upp þráðinn að nýju. Það varð ekkert hlé
á samræðunum, alltaf voru óþrotleg hugð-
arefni til að ræða um. Unga manninum var
líkast innan brjósts, sem hann væri kom-
inn á lanó lifendanna, en hefði áður verið
innan um eintóma svipi. Öðru hvoru skaut
erindinu upp í huga hans, en honum fannst
hann ekki geta borið það fram nú. kveink-
aði sér við að láta bera á því, að einnig hann
hefði komið í eigingjörnum tilgangi og svo
var hann hræddur um að það mundi spilla
ánægju gamla mannsins af komu hans. Ef
hann spyrði hann um hagi hans, gæti hann
sagt honum eins og var, en ekki að fyrra
bragði.
Þeir sátu drjúga stund við kaffiborðið.
Það var rómantísk birta inni, ljósakrónan
var dimm, en birtu bar af smálömpum víðs-
vegar um stofuna, á arninum voru raf-
magnsglóðir. Vellíðan og værð færðist yfir
atvinnuleysingjann, sem sat í djúpum,
bólstruðum hægindastól, hlýr og mettur, og
ræddi mál, sem lágu utan og ofan við at-
vinnuleysi, klæðaskort, hungur og kulda.
Þegar hann fór fylgdi gamli maðurinn
honum til dyra, og fullvissaði hann um, að
koma hans hefði verið sér til mikillar gleði,
það væri sér sönn ánægja að tala við svo
gáfaðan og sanngjarnan æskumann. Hann
bað hann að líta inn aftur, þegar hann ætti
leið um og hefði tíma til að staldra ögn við.
Ungi maðurinn varð vandræðalegur þeg-
ar hann fór í snjáða, rippilslega frakkann
og þrýsti þvældu derhúfunni ofan á höf-
uðið, honum fannst hann minnka aftur og
verða að sama auðnuleysingjanum og þegar
hann kom inn í þetta hús. Hin stutta stund
í heimi mennta og allsnægta hvarf burt í
óra fjarlægð. Hann kvaddi og þakkaði fyrir
sig með feimnu, skökku brosi, eins og hann
hefði ekki fullt vald yfir andlitsdráttum
sínum.
Gamli maðurinn horfði undrandi á hann
og skynjaði til hálfs breytinguna. En þegar
hann horfði á eftir gesti sínum í gegnum
glerið í forstofuhurðinni sá hann hann ein-
mitt eins og hann var, snauðan, vegalausan
pilt, með djúpa menntaþrá í brjósti. Hann
}

'
Bunaðarbanki íslands
Reykjavík
l iiltn á A liiii'cyri
Bankinn er stofnaðnr með lögum 14. jíiní 1929.
Tekur á móti fé til ávöxtunar
í HLAUPARElKmGI,
I SPARISJÓÐI,
Á IMLÁKSSKÍRTEINI
og eru vextir greiddir tvisvar á ári af þeim.
Greiöir hæstu vöxtu.
Gefur upplýsingar nm allt, sem lýtur að ávöxt-
un sparif jár.
Hvergi jafn fljót og lipur afgreiðsla.
é
Ríkisábyrgð á öllu innstæðufé.