Tíminn - 23.12.1940, Side 7

T í M I N N
7
Viktor Emanuel sé einmitt nú á leið til
höfuðborgarinnar.
— Þetta voru mikil tíðindi. Þá er hinum
rómversku skemmtigöngum Þjóðverja lok-
ið! Þetta hlýtur Andrea að hafa verið
kunnugt fyrst hann var svona stórorður.
— Hann hlýtur að hafa vitað enn meira!
sagði amtmaðurinn.
— Hvað þá? — Hvað þá?
— Þið sjáið nú, hvað setur!
Og það gerðu þeir líka.
* * *
Dag einn sáu þeir ókunna menn koma
með áhöld sín og beina sjónauka á fjallið.
Það virtist svo, sem þeir væru að svipast
um eftir hringi Barbarossa, þvi að þeir
beindu sjónaukanum einmitt þangað. Og
þeir litu á áttavitann, eins og þeir vissu
eigi, hvar væri norður og suður.
Og svo var efnt til íburðarmikils miðdeg-
isverðar í Gullna Hestinum, þar sem amt-
maðurinn var viðstaddur. Þegar ábætirinn
var snæddur, var rætt um miljónafjár-
hæðir.
Skömmu síðar sáu þeir, hvernig Gullni
Hesturinn var jafnaður að jörðu, og
hvernig kirkjan var flutt úr stað og
henni kofhið fyrir skammt í burtu. Þeir
sáu, hvernig hálft þorpið var rifið að
grunni, hvernig hermannaskálar voru
reistir, hvernig lækurinn breytti um far-
veg, hvernig mylluhjólin voru tekin úr
notkun, verksmiðjan lögð i eyði og hús-
dýrin seld.
Og svo komu þrjú þúsund hörunds-
dökkir verkamenn, er mæltu á ítalska
tungu.
Þá hljóðnuðu söngvarnir fögru um gamla
Svissland og yndi vorsins.
í þeirra stað heyrðist háreysti nótt og
dag. Og þar sem hringur Barbarossa hafði
verið, var bor knúinn inn í fjallið. Svo hóf-
ust sprengingar, því að það átti að gera
jarðgöng gegnum fjallið.
Það reyndist enginn vandi að gera göng 1
klettinn. En það átti að sprengja tvö göng
sitt til hvorrar hliðar. Og bæði göngin áttu
að mætast þráðjafnt. En það var enginn
trúaður á, að það myndi takast, því að
það þurfti að sprengja hálfa aðra mílu!
— Hálfa aðra mílu!
— Að hugsa sér, ef þau myndu nú ekki
mætast! Þá yrðu þeir að byrja að nýju!
En yfirverkfræðingurinn s.agði: — Þau
skulu mætast.
Og Andrea, sem bjó Ítalíu megin,
treysti yfirverkfræðingnum, því að hann
var sjálfur markviss náungi, eins og við
vitum. Þess vegna bauð hann sig fram til
vinnunnar fyrstur manna.
Þetta var starf, sem hæfði Andrea.
Skin sólarinnar, grænar lendurnar og
snækrýnd Alpafjöllin sá hann eigi fíam-
ar. En honum fannst eins og hann sprengdi
sér braut til Geirþrúðar, leiðina gegnum
fjallið, sem hann hafði heitið að koma á
mikilfenglegu augnabliki.
í átta ár dvaldi hann inni í myrkrinu
og vann eins og þræll.'— Hann var nær
því nakinn, því að hitinn nam þrjátíu
stigum. Stundum rakst hann á elfarlind,
og þá vann hann í vatni. Stundum rakst
hann á leirlag, og þá vann hann í leðju.
Loftið var nær alltaf banvænt, og félagaT
hans hnigu í valinn, en nýir komu í
þeirra stað. Að lokum örmagnaðist Andrea
einnig og var lagður á sjúkrahúsið. Þar
barst honum sú fullyrðing til eyrna, að
jarðgöngin myndu aldrei mætast. Og það
þjáði hann mest. — Myndu aldrei mætast.
í salnum lágu einnig Uribúar, sem þjáð-
ust af hitasótt. En þegar sótthitinn rén-
aði, lá þessi spurning þeim þyngst á
hjarta:
— Haldið þið, að við munum mætast?
Já, aldrei höfðu Tessinarbúar og Uribú-
ar þráð eins að mætast eins og hér inni í
fjallinu. Þeim var það ljóst, að ef leiðir
þeirra lægju þar saman, myndi þúsund
ára fjandskapur fyrnast, og þeir fallast
sáttir í faðma.
Andrea hlaut bata og hóf vinnu að nýju.
Hann tók þátt í verkfallinu 1875, kastaði
nokkrum steinum og þaut inn í fangahús-
ið, en dró sig í hlé aftur.
Árið 1877 brann Airolo, fæðingarþorp
hans.
— Nú hefi ég brotið allar brýr að baki
mér, og nú verð ég að stefna fram, sagði
hann.
Hinn 19. júlí árið 1879 varð sorgardagur.
Yfirverkfræðingurinn yfir öllum jarð-
göngunum hafði farið inn í fjallið til að
mæla fyrir og reikna út. Og þegar minnst
varði fékk hann heilablóðfall og lézt. Á
miðri brautinni! Þar átti harrn að hljóta
gröf, eins og Faraó, í stærsta steinpýra-
míða, sem til er. Og nafn hans, Favre, átti
að verða þar letrað.
En árin liðu. Andrea safnaði fé, reynslu
og þrótti. Göschen heimsótti hann aldrei.
En árlega fór hann til skógarins helga og
horfði á eyðilegginguna, senr hann nefndi
svo.
Hann leit Geirþrúði aldrei augum, skrif-
aði henni ekki. Þess þurfti hann eigi, því
að hann lifði með henni í huganum. Og
hann skynjaði, að hjarta hennar var hans.
Á sjöunda ári lézt amtmaðurinn í fá-
tækt.
— Hvílik gæfa, að hann skyldi vera fá-
tækur! hugsaði Andrea. En þannig hafa
ekki allir tengdasynir hugsað.
Á áttunda ári skeði dálítið markvert.
Andrea stóð sem fremsti maður langt inni
í ítölsku jarðgöngunum og barði á bor
sinn. Loftið var þungt og kæfandi, svo
að hann hafði nið fyrir eyrum. Þá hugð-
ist hann verða var við tifhljóð viðarorms-
ins, er nefnist úr dauðans.
— Er nú hinzta stund mín komin?
hugsaði hann upphátt.
— Hinzta stunfl þín! var svarað hið
innra með honum, eða utan að komandi.
Og hann varð haldinn ótta.
Næsta dag heyrði hann tifhljóðið á ný,
en greinilegar, svo að hann hugði, að það
væri úrið, sem hann bar á sér.
En daginn eftir, sem var helgidagur, varð
hann einskis slíks var. Hann hélt því, að
þetta stafaði aðeins frá eyranu. Og þá
varð hann skelkaður og gekk til guðs-
þjónustunnar. Og í huganum kvartaði
hann yfir óstöðugleik lífsins. Vonin hafði
brugðizt honum, vonin að upplifa hinn
stórfenglega dag, vonin að hljóta verð-
launin miklu fyrir að knýja fyrst borinn
gegnum þverhnípið, vonin að fá Geir-
þrúðar.
Á mánudeginum stóð hann aftur
fremstur manna við bor sinn, en von-
svikinn, því að hann hafði misst trúna á,
að þeir myndu mæta Þjóðverjunum í
fjallinu.
Hann barði og barði, en hið fyrra starfs-
fjör hans virtist horfið. Þá heyrði hann
skyndilega eins og sprengingu og voldugt
hark inni í fjallinu hinum megin.
Og nú varð honum ljóst, að þeir myndu
mætast.
Fyrst féll hann á kné og þakkaði
drottni. Síðan reis hann á fætur og hóf
aftur að berja á bor sinn. Hann vann án
morgunverðar, án miðdegisverðar, án
hvíldar og kvöldverðar. Hann barði á bor-
inn með vinstri armi, þegar hinn hægri
þreyttist. Hann minntist yfirverkfræð-
ingsins, sem hafði hnigið i valinn framan
við bergið. Það virtist eins og loftið brynni
umhverfis hann. Svitinn draup af honum,
og fætur hans stóðu i leðju.
Þegar klukkan sló sjö hinn 28. febrúar
1880 féll hann fram á borinn, sem þaut
gegnum klettavegginn.
Glymjandi fagnaðaróp hinum megin frá
vöktu hann til sjálfs sín, og hann skildi,
að þeir mættust, að hinzta þreytustund
hans var upp runnin, að hann var eigandi
að tíu þúsund lírum.
Þá, eftir að hafa gert alföður stutta
þakkarbæn, lagði hann munn sinn að bor-
gatinu og hvíslaði svo enginn heyrði: —
Geirþrúður. Og síðan hrópaði hann ní-
falt fagnaðaróp til Þjóðverjanna.
Klukkan ellefu um nóttina hljómaði að-
vörunaróp Ítalíu megin, og klettaveggur-
inn hrundi með harki, sem minnti helzt á
fallbyssugný. Þjóðverjar og ítalir féllúst
í faðma og grétu, og allir féllu á kné og
sungu lofsöng.
Þetta var mikilfenglegt augnablik, og
það var 1880, sama £r og Stanley og Nor-
denskjöld unnu sínar víðfrægu dáðir.
Þegar lofsöngurinn til hins almáttka
hafði hljóðnað, afhenti verkamaður einn
af Þjóðverja hálfu ítölunum skrautritað
bókfell. Það var minningarrit og heiðurs-
skjal yfirverkfræðingsins, Louis Favre.
Andrea átti að halda ræðu fyrir minni
hans, þegar skrúðganga verkamannanna
til Airolo yrði farin.
Hann hélt ræðu sína með ágætum á
skotvagni framan við eimlestina.
Þetta var mikill dagur. Og ekki var
nóttin tilkomuminni.
Það var drukkið vin i Airolo, ítalskt vin,
og flugeldum skotið. Ræður voru fluttar
fyrir minni Louis Favre, Stanleys og
Nordenskjölds. Ræður voru einnig fluttar
fyrir minni Sankti Gotthards, hins leynd-
ardómsfulla risafjalls, sem um árþúsundir
hafði verið skilveggur milli Þýzkalands
og Ítalíu, milli norðurs og suðurs. En frá
örófi alda hafði Sankti Gotthard þó skipt
vatnsmagni sínu jafnt hinni þýzku Rín
sem hinni frönsku Rhone og Norðursjón-
um sem Miðjarðarhafinu.
— Og Adríahafinu, mælti Tessinarbúi
einn. Gerið svo vel að gleyma ekki Ticino,
sem fellur í stærsta fljót Ítalíu, hina vold-
ugu Pó.
— Bravó! — Heyr! Lifi Sankti Gotthard,
hið volduga Þýzkaland, hin frjálsa Ítalía
og hið nýja Frakkland.
Þetta var mikil nótt — eins dags.
* * *
Morguninn eftir var Andrea staddur í
verkfræðingaskrifstofunni. Hann hafði
klæðzt hinum ítalska veiðimannabúningi
sínar, með fjaðrir í hattinum, byssu um
öxl og mal á baki. Andlit hans var fölt
og hendur hans hvítar.
— Jæja, ertu nú búinn að fá nóg af
jarðgöngunum? sagði gjaldkerinn eða fé-
hirðirinn, eins og hann nefnist. — Nú,
það getur víst enginn láð þér það, og nú
er sú vinna aðeins handa múrurunum,
sem eftir er. Það er því kominn lokadagur
hjá þér. ♦
Féhirðirinn opnaði bók eina, færði eitt-
hvað inn í hana og galt tíu þúsund lírur í
skíru gulli.
Andrea veitti viðurkenningu fyrir mót-
töku þeirra, stakk gullinu í malinn og
hélt leiðar sinnar.
Hann hljóp upp í vinnulest, og innan