Tíminn - 23.12.1940, Síða 12

12
T í M I N N
inum, þar sem maður getur gert það, er
hugann fýsir, án þess að nokkur vera spyrji
um ástæðuna til þess. Engum fannst það
mjög undarlegt, þótt Dewan Sir Purun Dass
K. C. I. E. afsalaði sér embætti, auðæfujp
og völdum og klæddist hörgulum kufli hins
heilaga manns, gerðist Sunnyasi og gengi
um með betliskál. Eins og sagt er í hinni
fornu lögbók, hafði hann verið æsku-
maður í tvo áratugi, stríðsmaður í tvo ára-
tugi, enda þótt hann hefði aldrei snert vopn
á æfi sinni, og drottnari og húsbóndi síns
heimilis í tvo áratugi. Hann hafði farið með
völd sín og auðæfi, vel vitandi hvers virði
þetta tvennt var. Iíann hafði þakksamlega
veitt viðtöku þeirri upphefð, sem honum
bauðst; hann hafði kynnzt þjóðum og borg-
um, nærlendis og fjarlendis, og alls staðar.
hafði hann verið dáður og hafinn til hæða.
Nú fleygði hann þessu öllu frá sér eins og
maður varpar af sér yfirhöfn, sem maður
þarfnast ekki framar.
Svo gekk hann út um borgarhliðið með
hjartarskinn og látúnsvarða hækju undir
hendinni og betliskál úr brúnu, gljáfægðu
coco-de-mer, aleinn, berfættur og álútur.
Að baki honum drundu viðhafnarskot frá
borgarvirkjunum, þegar fagnað var hinum
hamingjudrjúga eftirmanni hans. Purun
Dass kinkaði kolli. ÞaS æfiskeið var til enda
runnið; hann minntist liðinnar tíðar hvorki
með beiskju né þakklætiskennd. Það var
horfið líkt og óljós draumur. Nú var hann
Sunnyasi, heimilislaus ferðalangur og béin-
ingamaður, sem átti daglegt viðurværi sitt
undir góðvild annarra. En svo fremi sem
brauðbita, sem hægt er að skipta, er að fá í
Indlandi, mun hvorki presturinn né bein-
ingamaðurinn svelta til bana. Hann hafði
aldrei á æfi sinni bragðað kjöt, og fisk að-
eins örsjaldan. í öll þau ár, er hann réði
einn yfir miljónaauði, hafði hann sjálfur
ekki notað meira til fæðis en sem svaraði
nokkrum hundruðum króna. Jafnvel þegar
honum var mest hampað í Lundúnaborg,
hugsaði hann til æfidraums síns um frið
og kyrrð — sá í huganum langa, hvíta, ryk-
mekkta vegi austur í Indlandi, þar sem voru
spor eftir þúsundir nakinna fóta og manna-
ferðum miðaði hægt, en jafnt og þétt; fann
raman ilminn af reyknum, sem hóf sig
til lofts í rökkrinu við fíkjutrén, þar sem
vegmóðir menn sátu að kvöldverði.
Þegar sú stund rann upp, að æðsti ráð-
gjafinn framkvæmdi hugardrauma sína,
gat hann ekki unað við hálfnað verk, og að
þrem dögum liðnum hefði verið auðgerðara
að finna ákveðna loftbólu í einhverjum
hinna löngu öldudala Atlantshafsins, held-
ur en Purun Dass méðal miljóna föru-
manna á mannamótum og krossgötum í
Indlandi.
Á kvöldin breiddi hann hjartarskinnið
sitt, þar sem hann var staddur, þegar
myrkrið datt á; stundum í Sunnyasiklaustri
við veginn; stundum í hinum leirþöktu
helgisetrum Kala Pirs, þar sem Yogar, önn-
ur tegund helgra manna í Indlandi, veittu
honum viðtökur á þann hátt, sem þeir taka
á móti hverjum þeim, sem veit hvað tign og
stéttargöfgi er; stundum í útjaðri Hindúa-
þorpa, þar sem börnin læddust til hans með
mat, er foreldrar þeirra höfðu eldað; stund-
um undir berum himni í áfangastöðum úlf-
aldalestanna, þar sem brakið frá viðarbál-
inu vakti úlfaldana af svefni. Purun Ðass,
eða Purun Bhagat eins og hann nefndi sig
nú, þótti þessir gististaðir allir jafn góðir.
Jörðin, mennirnir og maturinn var alls
staðar eins. En án þess að hann gæfi því
sjálfur gætur, stefndi hann för sinni til
norðurs og austurs; norður til Rohtak, frá
Rohtak til Kurnool, frá Kurnool til Sam-
anah-rústanna, og þaðan áfram upp níeð
þomuðum farvegi Guggerfljótsins, sem ekki
er til, nema þegar rigningar ganga í fjall-
lendlnu. Einn góðan veðurdag sá hann
brúnir Himalaya-fjallanna rísa við sjón-
deildarhringinn.
Þá brosti Purun Bhagat, því að honum
kom í hug, að móðir hans var af Rajput-
kyni og fædd í Kulu-landinu, fjallakona,
sem alltaf þráði snjó. Hinn minnsti vpttur
af fjallabúablóði dregur mann ávallt þang-
að, sem hið sanna heimkynni er.
„Þarna uppi,“ sagði Purun Bhagat, er
hann gekk upp undirhlíðar Sewalik-fjall-
anna, þar sem kaktusar, svipaðir ■ sjö-
álma ljósastjökum, vaxa, „þarna uppi vil
ég sitja og öðlast vizku“. Kaldur vindur frá
Himalaya-fjöllunum lék um eyru honum,
þar sem hann þræddi veginn til Simla.
Er hann fór þessa leið síðast, var hann í
kynnisför með ari^ðlegasta og viðmóts-
þýðasta varakonunginum, sem hann hafði
þekkt; mikil viðhöfn og sverðum klingjandi
riddaralið til föruneytis. Þeir ræddu saman
í heila klukkustund um vini beggja í Lund-
únaborg, og um hinar raunverulegu skoð-
anir indversku þjóðarinnar á landsstjóm-
inni. Að þessu sinni skeytti Purun Bhagat
ekki um heimsóknir. Hann hallaði sér fram
á handriðið meðfram gangbrautinni og
horfði út yfir hina fögru sléttu, sem teygði
sig til allra átta, tíu mílna breið, þar til
innlendur lögregluþjónn af flokki Múham-
eðstrúarmanna kom til hans og kvað hann
hindra umferðina. Þá lagði Purun Bhagat
hægri lófann á enni sér og hneigði sig’ fyrir
löggæzlumannirium, því að hann þekkti
mikilmæti laganna, og var einmitt sjálfur
að leita síns eigin lögmáls. Hann skundaði
áfram og gisti mn nóttina í eyðikofá við
Chota Simla, sem mánni sýnist helzt að sé
yzta þröm jarðar. En þetta var aðeins upp-
haf ferðar hans. Hann hélt áfram veginn,
sem lá yfir Himalayalandið, til Tíbet, mjóa
stígi, sem höggnir voru í fjallshlíðamar og
bjálkabrýr, sem lágu yfir þúsund feta djúp
gljúfur. Leiðin ná niður í hlýja, raka, fjöll-
um lukta dali og upp skóglausa, grasivaxna
fjallrana, þar sem sólskinið var svo heitt,
að líkast var, að hver geisli félli 1 gegnum
brennigler, eða hún var undin gegnum
dimma, svipþunga frumskóga, þar sem
skógarburkninn óf sig um trjástofnana frá
jörðu og upp að krónu, og fasanfuglar dufla
við maka sína. Hann mætti hjarðfólki
frá Tibet með hunda og fjárhópa, lítill
pokaskaufi með burís* í bundinn á bakið
á hverri kind. Hann mætti skógarhöggs-
mönnum og Lamamunkum frá tíbetskum
klaustrum í pílagrimsför til Indlands, bún-
um feldum og vefjarskikkjum og glæsi-
legum fylgdarsveitum fursta og hraðboðum
úr hinum litlu og afskekktu fjallaríkjum,
þeysandi fram hjá á apalgráum og baug-
yrjóttum smáhestum. Svo bar líka til, að
hann sá daglangt ekki annað lifandi heldur
en hrínandi og krafsandi grábjörn niðri í
einhverjum dalnum. Fyrst um sinn klingdi
glaumur þeirrar veraldar, er hann hafði
snúið baki við, í eyrum förumannsins, líkt
og dunur úr járnbrautargöngum ymja um
hríð, eftir að lestin hefir þotið í gegnum
þau. Það var ekki fyrr en hann var kominn
gegnum Mutteeanee-skarðið, að ómurinn
var þagnaður, og Purun Bhagat var aleinn,
þrammandi, íhugandi, undrandi; augum
hverft til jarðar, hugurinn ofar skýjum.
Kvöld eitt lá leið hans um hæsta fjalla-
skarðið, sem hann hafði, enn sem komið
var, farið um; hann var tvo daga að komast
*) burís = borax, arabiskt orð, haft um saltteg-
ung, sem notuð er sums staðar í Austurlöndum.
upp í háskarðið. Framundan honum blasti
við röð snæþakinna tinda, sem umluktu
allan sjóndeildarhringinn, fimmtán þúsund
til tuttugu þúsund feta há fjöll, sem helzt
virtist að væru svo nærri manni, að ekki
væri nema steinsnar að þeim, þótt þau væru
í tíu eða tólf mílna fjarlægð. Skarðið var
vaxið þéttum, dimmum skógi, deodar-trjám,
valhnotutrjám, villtum kirsuberjatrjám,
olífutrjám ogperutrjám, en einkum deodar-
trjám, sedrusviði Himalaya-fjallanna. f
skjóli deodar-trjánna stóð auð kapella,
helguð hinni heilögu gyðju Kali, sem vemd-
ar landslýðinn gegn hlaupabólunni.
Purun Dass sópaði steingólf kapellunnar,
horfði brosandi á gyðjulíkneskið og gerði
sér eldstö úr leiri, innst í helgidómnum.
Hann breiddi hjartarskinnið yfir bing af
nýjum furunálum og tróð bairagi, hækjunni
sinni látúnsvörðu, þéttar upp í handholið,
og lagðist til hvíldar.
Hann var staddur á fimmtán hundruð
feta hárri, þverhniptri klettabrún, berri og
skóglausri. Neðan undir hamrinum var lítið
sveitaþorp í brattri hlíðinni, húsin byggð
úr steini, en þökin úr þjöppuðum leir. í
kringum þorpið voru akrar á litlum, þrep-
laga6skákum, sem breiddust eins og köflótt
svunta um fjallsrætumar. Kýr, sem ekki
sýndust stærri en pöddur, vom á beit milli
gljánúinna steinpallanna á þreskireitun-
um. Liti maður þvert yfir dalinn, var maður
ofurseldur valdi sjónblekkingarinnar og
áttaði sig ekki strax á því, að það, sem
virtist vera kjarr og runnar, í hlíðinni
handan dalsins, var í rauninni stórskógur,
barrtrén hundrað feta há.
Purun Bhagat sá örn renna sér yfir þenna
risadal, en hinn stóri fugl var orðinn eins
og agnar lítill depill að sjá.áður en hann var
kominn hálfa leið yfir dalinn. Sundurþvætt
þokudrög hófust og hnigu við dalbrúnimar,
rákust á fjallahyrnurnar og hurfu út í
geiminn, þegar hæstu tindunum sleppti.
„Hér mun ég finna frið og ró,“ sagði
Purun Bhagat.
Háfjallabúar telja ekki á sig sporin upp
og niður dálitla brekku, og jafnskjótt og
fólkið í þorpinu sá reykinn hefjast upp
frá hinni auðu kapellu, klifaði presturinn
upp einstigið til þess að fagna aðkomu-
manninum,
Þegar hann sá augnaráð Purun Bhagats,
augnaráðið, sem hafði haft svo mikið vald
yfir þúsundum manna, laut hann til jarð-
ar, tók betliskálina þegjandi og skundaði
heim í þorpið. Þá sagði hann:
„Loksins hefir heilagur maður komið til
okkar. Þvilíkan mann hefi ég aldrei séð
áður. Hann kemur neðan af sléttunni,
ljós yfirlitum, göfugri hverjum Brahma-
presti.“
Þá spurðu allar húsmæðurnar í þorpinu:
„Heldur þú, að hann muni verða hjá okk-
ur?“ Hver einasta kona reyndi að matbúa
sem mestar kræsingar handa gestinum.
Fæði fjallabúanna er naumt og fábreytt.
En úr bókhveiti, indverskum maís, hrís-
grjónum, rauðum pipar, silungi úr fljót-
inu í dalnum, hunangi úr býflugnabúunum
á steinveggjunum, þurrkuðum aprikósum
og gúrkum, villtum engifer og mjölkökum
gat trúföst kona gert góðan málsverð. Og
hrokakúfuð var skálin, sem presturinn fór
með til Purun Bhagats. Var það ætlún
hans að setjast hér að, spurði presturinn.
Vildi hann fá chela, svein, til þess að betla
fyrir sig? Hafði hann skjólgóða ábreiðu til
vetrarins? Var matur'inn góður?
Purun Bhagat borðaði og þakkaði gef-
andanum. Hann hafði í hyggju að dvelja
hér. „Það nægir mér að vita það,“ sagði
presturinn. „Láttu betliskálina standa fyrir