Morgunblaðið - 04.12.1951, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
ÞriSjudagur 4. des. 1931.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Glæsilegt afmælishéf
íjáröfiun til sjiíkrahúsáygginga
FYRIR skömmu var byrjað á að
grafa fyrir grunni hins væntan-
laga bæjarsjúkrahúss hér í
Rejrkjavík. En því hefur verið
vaSnn staður í Fossvogi. Er þar
útsýni gott og umhverfið að
n»*rgu leyti hið fegursta.
Bygging þessarar þörfu stofn-
unar hef ur verið undirbúin nokk-
ur undanfarin ár. Sérstök sjúkra-
húarsefnd hefur staffað að því
vetfka undir forystu dr. Sigurðar
Ságurðssonar berklayfirlæknis. —
Rjiafremur hafa tveir húsameist-
arar unnið að teikningum af
bj'ggingunni og öðrum verkleg-
um undirbúningi.
Gert er ráð fyrir að í þessu
sjúkrahúsi muni verða rúm fyrir
usn 300 sjúklinga. Mun láta nærri
aS með því tvöfaldist tala sjúkra-
rúsna í sjúkrahúsum bæjarins.
Má af því marka, hversu gífur-
leg bót verður að þessu nýja
sjúkrahúsi.
Um það skal ekki fullyrt að
svo vöxnu máli, hve langur hvgg-
ingartími þessarar nauðsynlegu
stofnunar verði. Erfitt er að sjá
slíkt fyrir nú á tímum. Svipað
má i raun og veru segja um bygg-
ÍMgaikostnaðinn. — Hann hefur
vaxið hröðum skrefum undanfar-
m ár og mánuði. Hefur sú skeðun
heyrzt, að ekki sé ólíklegt að
heíldarkostnaður hins nýja bæj-
arsjúkrahúss muni verða um 100
þás kr. á sjúkrarúm eða samtals
um 30 millj. króna.
Enda þétt þctta sé mikið fé
e* ekki hægt að horfa í það.
Allan mögulegan hraða verð-
ur að hafa við þessa byggingu.
Skerturinn á sjúkrahúsnæði
er orðinn svo tilfinnanlegur í
beoaum að óumflýjanlegt er
að leggja allt kapp á að bæta
ár honum. Við það verk má
ekkert hik koma til greina.
Það er staðreynd, sem því
miður verður ekki gengið á
sniS við að sjúkrahúsabygg-
mgar hér á landi hafa orðið
út undan á hinni miklu fram-
fara- og umbótaöld, sem við
nú lifum á. Það er ekki aðeins
hér í Reykjavík ,sem skortur
er á sjúkrahúsum. í flestum
tandshlutum er tilfinnanlegur
skortur á sUkum heilbrigðis-
stofnunum.
Á þetta hefur þráfaldlega verið
bent, ekki hvað sízt af Páli Kolka
héraðslækni á Blönduósi, Friðrik
Binarssyni lækni og dr. Sigurði
Sigurðssyni berklayfirlækni. AU-
ir þessir menn og ýmsir fleiri
lasknar hafa barizt fyrir fram-
kvæmdum í þessum málum.
Á Alþingi hefur ríkt skilningur
á þörf aukins sjúkrahúsnæðis. —
Þrátt fyrir það hafa fá spor verið
stigin þar síðustu árin til skjótra
úrbóta í þessum þýðingarmiklu
njálum. Svo rammt kvað að at-
hafnaleysi þingsins á þessu sviði,
að það lét frurnvarp, sen.. ben.'
á öruggan tekjustofn til þyggjng-
% sjúkrahúsa og • sjúkraskýla,
lognast ut af í þingnefnd .fyrir
nokkrum árum. Tlæðir hér, -,tm
ölfrumvarpiö iiægv, sem setti
fjölda málefnasnauðra félagasam
taka í iandinu á annan endann,
svo að ekki sé sterkara að orði
komizt.
Frá afmælishófi Stúdentafélags Reykjavíkur. — Formaður félagsins heldur ræðu. (Ljósm. Guðni Þ.)
óhætt er að fullyrða að mikill
meirihluti skyniborinna manna
hafi verið því máli fylgjandi. —
Með því að þynna það áfengi,
sem íslendingar drekka og leyfa
gerð og sölu 4% öls í landinu
var auðvelt að tryggja öruggan
tekjustofn til bygginga nauðsyn-
legra heilbrigðisstofnana og út-
rýma þar með því ófremdar-
ástandi, sem ríkir í sjúkrahús-
málunum. En of margir alþingis-
menn kiknuðu undir áróðri þess
tætingsliðs, sem tókst að gera
þetta umbótamál að æsingaefni.
Því fór sem fór. Allt sat við sama
úrræðaleysið. íslendingar sátu
uppi með sjúkrahúsleysið og
„svarta dauðann". Vaðallinn um
að eitthvað þyrfti að gera í áfeng-
ismálunum hélt líka áfram. Ekk-
ert raunhæft var aðhafzt í þá átt
að koma skaplegri skipan á þessi
mál.
Þetta er sannleikurinn ein-
skær. Þeir, sem vilja geta svo
hrósað sér af því afreki sínu
a@ hafa hindrað sköpun sjálf-
stæðs og sjálfsagðs tekjustofns
fyrir sjúkrahúsabyggingar í
landinu. En þeir menn eru
sannarlega ekki öfundsverðir
af hlutskipti sínu. Þeir hafa
unnið hið mesta óþurftarverk
gagnvart skynsamlegri tilraun
til þess að hrinda byggingu
lífsnauðsynlegra lieilbrigðis-
stofnana í framkvæmd.
Allar líkur benda til þess að
umbótum á sviði gjúkrahúsmála
muni seint þoka áleiðis nema sér-
stakur tekjustofn verði fundinn
til þeirra. Ríkissjóður er orðinn
svo sökkhlaðinn útgjöldum að
varla er lengur bætandi á hann
nýjum pinklum. En þjóðin vill
bæta úr skorti sínum á sjúkra-
húsum og ýmsum öðrum nauð-
synlegum heilbrigðisstofnunum.
Þess vegna verður að finna nýjar
leiðir til þess að afla fjár til
framkvæmda. Reykjavíkurbær
hefur riðið á vaðið með ákvörðun
sinni um að byggja fullkomið og
glæsilegt bæjarsjúkrahús. En það
fullnægir ekki þörfum allrar
þjóðarinnar.
Það er hárrétt, sem Páll
Kolka benti á nýlega hér í
blaðinn, að það er fráleitt að
ætlast til þess að fólk úr heil-
um Iandshlutum þurfi að fara
til Reykjavíkur til þess að fá
skorinn úr sér botnlanga eða
til annarra minniháttar að-
gerða. í hverjum landsfjórð-
ungi þurfa að vera myndarleg
fjórðungssjúkrahús. Þaó er
einníg nauðsynlegt að héracs-
læknar bafi sem víðast afnót
af sæmleí'iim sjúkraskýluur.
Vaxa?idi örygfi í
ismálunun: er brA takmark,
sem stefna bat að. t dag er
ásíaritlið í þesstim málum gjör
sanalega óviðunaadL
STÚDENTAFÉLAG Reykjavíkur
minntist 80 ára afmælis síns með
hófi að Hótel Borg s. 1. föstudag.
Var aðsókn svo mikil sem hús-
rúm frekast leyfði og að--
göngumiðar þrotnir mörgum
dögum fyrir hófið.
Vandað hafði verið mjög til
dagskrár og skemmtiatriða. Að-
alræðuna fyrir minni félagsins
flutti Gunnar Thoroddsen, borg-
arstjóri. Var ræða hans mjög
snjöll svo sem við mátti búast
og hlaut hún maklegt lof. Tómas
Guðmundsson skáld hafði ort
minni félagsins og flutti hann
kvæðið í hófinu. Höfundi var
ákaft fagnað og þakkað kvæðið.
HVÍTBLÁINN HYLLTUR
Þá fór fram sérstök athöfn til
minningar um bláhvíta fánann.
En eins og kunnugt er var Stúd-
entafélagið í broddi fyikingar í
baráttunni fyrir sérstökum þjóð-
fána til handa íslendingum. Bene
dikt Sveinsson fyrrverandi al-
þingisforsetí, var einn helzti bar-
áttumaður fánamálsins og saum-
aði kona hans, frú Guðrún Pét-
ursdóttir, með eigin hendi fyrsta
bláhvíta fánann.
Voru þau hjónin, frú Guðrún
og Benedikt, þarna komin á hóf-
ið og afhjúpuðu þau bláhvíta
fánann. Þau hjónin voru innilega
og ákaft hyllt af stúdentum og
að lokum var hrópað ferfalt
húrra fyrir bláhvíta fánanum og
hinum þrílita fána íslands.
Bjarni Guðmundsson, blaðamað-
ur, stjórnaði þessari athöfn með
mikilli smekkvísi og var hún
bæði virðuleg og hátíðleg.
Á hófinu sungu gluntana þeir
Ágúst Bjarnason og Jakob Haf-
stein, tólf manna stúdentakór
undir stjórn Þorvaldar Ágústs-
sonar söng stúdentasöngva, Gest-
ur Pálsson, leikari, söng gaman-
visur, og sungin voru ný stúd-
entaljóð eftir Ragnar Jóhannes
son skólastjóra. Var þetta allt
hin txzta skemmtun.
SÆMDIR GULLSTJÖRNU
í sambandi við 80 ára afmælið
voru allir þeir, sem höfðu Verið
formenn síðustu 10 ár, sæmdir
gullstjörnu féiagsins, sem er
æðsti heiður, sem félagið getur
veitt. Á 70 ára afmæli félagsins
voru allir fyrrverandi formenn
sæmdir gullstjörnu. Þessir fyrr-
verandi formenn voru nú heiðr-
aðir með þessum hætti:
Ólafur Jóhannesson, Eiríkur
Pálsson, Einar Ingimundarson,
Jakob Sigurðsson, Páli S. Páls-
son, Kristján Eldjárn, Þorvaldur
Garðar KristjánsSon, Friðjón
Þórðarson.
j Auk þessara manna voru einn-
ig sæmdir gullstjörnunni þeir
■ Gunnar Thoroddsen og Bjarni
(Guðmundsson, sem bóðir voru
vel að þessum heiðri komnir. —
Þess má geta, að Tómasi Guð-
mundssyni var veitt gullstjarnan
j á 50 ára afmæli hans s.l. ár.
| F.TEJ.AOTNIJ TIL SÓMA
i Forviaður félagsins Páll Ásgeir
Tryggvi'son stjórnaði hófinu ineð
' xnikíum skörungsskap og fór það
hið virðulegasta fram öllum við-þar útvarpað samfelldri dagskrá
stöddum til óblandinnar ánægjuúr sögu íélagsins, og hafði Bjarni
og félaginu til mikils söma. Guðmundsson tekið dagskrána
Um kvöldið 1. desember sá fé-saman. Einnig var útvarpað frá
lagið um kvölddagskrá ríkisút-afmæbshófinu ávarpi formanns-
varpsins eins og venja er til. Var Framh. á lis. 12
Velvokandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ungir höfundar.
HÉRNA hefir Daglega lífinu
borizt skorinort bréf um þá
nýju list, sem þekkir lítt rökrænt
samhengi, heldur er eins og hrúg-
ast hafi upp sitt beinið af hverri
tíkinni.
„Velvakandi góður.
Þess er getið í Morgunblaðinu
á sunnudag í viðtali við Birgi
Kjaran og auk þess í dálkunum
Nær og fjær, að sala ljóðabóka
fari nú mjög þverrandi, og er sú
ályktun dregin af því, að bók-
mennt þjóðarinnar sé í afturför.
Nú er mér spurn: Dettur eng-
um í hug, hvað þessu muni mest-
megnis valda? Ef svo er ekki,
vildi ég mælast til þess við þá,
sem áhyggjufyllstir eru út af
þessu, að fletta upp í einhverri
af ljóðabókum hinna ungu höf-
unda hérlendra og bera andlegar
afurðir þeirra saman við verK
þeirra skálda okkar, sem flest eru
nú liðin. Ef þeim skyldi enn ekki
vera ljós ástæðan til sölutregðu
ljóðabókanna, eftir þennan sam-
anburð, get ég ekki orðið þeim
að liði. Þá munu þeir ekki heldur
skilja það, sem ég ætla nú að iáta
frá mér fara á auðskilinni ís-
lenzku.
Ljóð, sem ekki verða
ráðin.
ASTÆÐAN til sölutregðu hinna
nýrri ljóðabóka er ekki önn-
ur en sú, að það nennir sama sem
enginn að lesa þetta bölvað kjaft
æði, enda er það ekki von. Ljóð
hinna eldri höfunda voru lesin og
lærð almennt, því að þau skáld
ortu yfirleitt skiljanleg ljóð um
þau efni, sem fólkið skildi og
hafði áhuga á. En nú er öldin
önnur. Nú eru ort „ljóð“, sem
ekki hlíta neinum þeim lögmál-
um, sem um Ijóðagerð giltu fyrri.
Ekkert rím, engin stuðlaselning
og — það sem verst er — engin
meining, eða að minnsta kosti svo
torskilin, ef hún er nokkur, að
venjulegt fólk gæti eins vel litið
í Kóraninn á arabísku sér til
gamans eins og hinar nýrri ljóða-
bækur. Það eru „myrk og sundur
laus orð“ eins og véfréttin í Delfi
var kunnust fyrir aftur í öldum.
Skrúfuð, myrk og lítt skiljanleg
orðræpa, sem er að því leyti ieið-
inlegri en krossgáta, að kross-
gátuna getur maður að jafnaði
ráðið en Ijóðið sjaldan.
Ohagstæður
samanbúrður
fyrir þá úrígu.
F MENN búasí ’ ■ tta
rugl séljist eh.
E
öndvegishöfunda okkar, þá skal
mig ekki undra, þótt einhver
verði fyrir vonbrigðum. Berið
bara saman bullið úr Sigfúci
Daðasyni, Hannesi Sigfússyni,
Jónasi E. Svafár, og lærimeistar-
anum, Steini Steinarr, við Ijóð
Jónasar Hallgrímssonar, Einars
Benediktssonar, Þorsteins Erlings
sonar o. fl. o. fl. Furðar ykkur
enn á sölutregðunni?
Hafa þau brugðizt
skyldunni?
EIT ég það, að nokkrar heiðar-
legar undantekningar eru til
og það góðir höfundar, sem enn
halda andlegri heilbrigði, en það
sem mestu máli skiptir er það, að
ungu slcáldin hafa algerlega
brugðizt skyldu sinni við ökkur
lesendurna. Þau bjóða okkur
steina, og það ljóta steina, fyrir
brauð, og haldi þau því áfram,
þá þarf þau ekki að undra á því
þótt við, lesendurnir, teljum okk-
ur ekki lengur hafa neinar skylö-
ur við þau. Þá munu skruddur
þeirra ekki aðeins seljast treg-
lega, heldur hætta að seljast og
verður það að teljast bókmennt
okkar íslendinga heldur til lofs
en lasts, að við þekkjum hafrana
frá hisminu.
Ef þeir ættu
erindi við okkur.
LISTSNOBBAR þeir, sem hér
vaða um allt eins og þeir einir
hafi vit og þekkingu á öllum hlut
um og séu til þess í heiminn born
ir, að kenna „fíflunum“ mega min
vegna ryðja úr sér lofgreinum og
„útskýringum" á bullinu meðan
þeim endist aldur til, en það
breytir engu. Ef þessir djúpvitr-
ingar geta ekki eða vilja ekki
yrkja Ijóð, sem við höfum ánægjú
af að lesa, verðum við að gera þá
kröfu, að þeir sjái sjálfir fyrir sér
en séu ekki til þess launaðir af
almannafé, að berja saman leið-
inlegar orðaflækjur hver handa
öðrum til úrlausnar. Mig varðaj"
engu, þótt úti í löndum séu til
menn með sömu delluna og þess-
ir piltar okkar. Vitleysan er engu
betri, þótt hún sé útlend eða eigi
sér hliðstæðu erlendis.
Og þið, bóksalar og bókaútgef-
endur. Takið mark á orðum mín-
urn, þótt ég sé hvorki listfræðing-
ur né kaffihúsaspekingur. Þegar
þið bjóðið okkur 1 jóð ungra og
þróttmikilla höfmVda, s'ém eiga
eitthvert i rindi við okkur og geiá
borið. úpp erindið á máli sem við
skiljum, bá skal ekki síanda a-
okkur.. Þá mun salr' < ðsbóka
örvast á ný.
Göngu-Dj . ar“. j