Morgunblaðið - 05.09.1972, Qupperneq 16

1«
MQRGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTGMBBR 1972
ins, þ.e. um samningana frá
1961. Þannig notaði forsætis-
ráðherrann tækifærið á þess-
ari stundu til þess að vega
með afar ósmekklegum hætti
að þeirri samningsgerð og
þar með þeim leiðtogum þjóð
arinnar, sem að henni stóðu.
Morgunblaðið mun ekki
skorast undan málefnalegum
umræðum um samningana
við Breta og V-Þjóðverja frá
1961. Þeir samningar tryggðu
fulla viðurkenningu Breta á
12 mílna landhelginni, og
ÞJOÐAREINING OG
FORSÆTISRÁÐHERRA
OtgÆfsn di hif. Árvakw, ftéykjavfk
Fnamkvæmdas-tjóri HaraWur Svetnaaon.
Riiiaitjór-ar M.atfiías Joharwessen,
Ey/ó6fur Konráð Jónsson
Aðstoðarritsfcjó'i Sityrmir Gurvnarsson.
Rrtstjórnarftílkrúi Þorbjöfln Guðmundsaon
Fréttastjón Björn Jólhann-ason
Auglýsingastjóri Árrrí Garðar Kriatirwson
Ritstjórn og afgreiðsía Aða>Is*raati 6, sfmi 10-100.
Augi!ý®ingar Aðafstreati 6, sfmi 22-4-80
Áskriftargjal’d 225,00 kr á 'ménuði irvnanland®
1 ieiusasöiu 15,00 Ikr eintakið
l?yrir nokkru var lesin í
Ríkisútvarpinu forystu-
grein úr einkamálgagni Lúð-
víks Jósepssonar á Austur-
landi. í þessari grein voru
samningarnir við Breta og
V-Þjóðverja frá 1961 kallaðir
landráðasamningar. Þetta var
nokkrum dögum fyrir út-
færsluna í 50 sjómílur. Um
líkt leyti birtist í Þjóðviljan-
um grein eftir svonefndan
formann Alþýðubandalags-
ins, þar sem þeirri fáránlegu
firru var haldið fram, að
samningarnir frá 1961 ættu
sök á bráðabirgðaúrskurði
Alþjóðadómstólsins í Haag.
Svipuð skrif hafa verið
ástunduð af iðjusemi í for-
ystugreinum Þjóðviljans und
anfarnar vikur.
Þrátt fyrir þessa ósvífnu
tilraun kommúnista til þess
að rjúfa þjóðareiningu í land-
helgismálinu og hefja dægur-
þras um einstaka þætti þess,
vildi Morgunblaðið fyrir sitt
leyti ekki taka þátt í slíkum
leik. Enda var augljóst, að
málgagn utanríkisráðherra
skrifaði í allt öðrum tón og
þar var lögð veruleg áherzla
á að leggja gamlar væringjar
til hliðar og stuðla að sam-
stöðu um útfærsluna. Að
kvöldi hins 31. ágúst kom svo
forsætisráðherra landsins,
Ólafur Jóhannesson, fram í
útvarpi og ávarpaði þjóðina
á hátíða- og örlagastund. 1
þessu útvarpsávarpi gerði
forsætisráðherrann sig sekan
um það óheyrilega athæfi að
hefja dægurþras og illdeilur
um einn þátt landhelgismáls-
verulega stækkun hennar
umfram útfærsluna 1958.
Ákvæði samninganna um
málskot til Alþjóðadómstóls-
ins var í fullu samræmi við
þau sjónarmið, sem Ólafur
Jóhannesson, þá lagaprófess-
or og nú forsætisráðherra,
setti fram í þingræðu nokkr-
um mánuðum áður. í þeirri
ræðu taldi hann það veik-
leikamerki á íslenzkum mál-
stað, ef rétt væri, að íslend-
ingar hefðu neitað að leggja
málið fyrir Alþjóðadómstól-
inn og sagði síðan: „Og vissu-
lega er það svo, að smáþjóð
verður að varast það að
ganga svo langt að hún geti
ekki alltaf verið við því bú-
in að leggja mál sín undir
úrlausn alþjóðadómstóls, því
að sannleikurinn er sá, að
smáþjóð á ekki annars stað-
ar frekar skjóls að vænta
heldur en hjá alþjóðasamtök-
um og alþjóðastofnunum....
Og þess vegna hefði að mínu
viti, hvert eitt spor í þessu
máli átt að vera þannig und-
irbúið, að við hefðum verið
við því búnir að leggja það
undir úrlausn alþjóðadóm-
stólsins.“
Þegar þessi ummæli Ólafs
Jóhannessonar eru höfð í
huga og þær aðstæður, sem
útvarpsávarp hans var flutt
við, verður öllum ljóst að
lítill hefur drengskapur ráð-
herrans reynzt vera og öllu
minna framlag hans til þess
að þjóðin mætti standa sam-
an sem einn maður um út-
færsluna. Þegar sjálfur for-
sætisráðherra landsins tekur
frumkvæði um að rjúfa þjóð-
areiningu í landhelgismálinu
er ekki við góðu að búast.
Það hlýtur Ólafur Jóhannes-
son að gera sér ljóst nú.
L ANDHELGISGÆZL-
AN OG LÚÐVÍK
á umingjaskapur ráðherra
Framsóknarflokksins v'irð
ist ekki eiga sér nokkur tak-
mörk. Einar Ágústsson, utan-
ríkisráðherra, hefur látið
hina kommúnísku samstarfs-
menn binda sig á höndum og
fótum í varnarmálunum og
hann hefur látið Lúðvík
Jósepssyni haldast uppi að
senda einka-erindreka sína
til annarra landa til þess að
fjalla um landhelgismálið,
verkefni, sem heyrir undir
utanríkisráðuneytið og enga
aðra.
En nú keyrir um þverbak.
Á laugardag gaf Lúðvík
Jósepsson óhikað yfirlýsingar
um það í útvarpi og sjón-
varpi, að um helgina yrði
togari tekinn. Það er mál út
af fyrir sig, að þær fullyrð-
ingar sjávarútvegsráðherra
hafa ekki staðizt. Hitt er öllu
alvarlegra, að Lúðvík Jóseps-
son hefur engan rétt til þess
að gefa yfirlýsingar um fyrir-
ætlanir Landhelgisgæzlunn-
ar. Hún heyrir undir dóms-
málaráðherra og hann heitir
Ólafur Jóhannesson. En sjálf-
sagt hefur Lúðvík líka keyrt
hann á kné og tekið í raun
öll völd í sínar hendur í mál-
efnum Landhelgisgæzlunnar.
Til marks um það er sú stað-
reynd, að varðskipið Ægir
var kallað inn til Neskaup-
staðar frá aðkallandi verk-
efnum á miðunum til þess að
skipherrann gæti þegið góð
ráð af Lúðvík Jósepssym. Yf-
irgangur þessa ráðherra í
málum samstarfsmanna á sér
fáar hliðstæður en aumingja-
skapur framsóknarráðherr-
anna er einstæður.
FRÉTTASPJALL
Blindingsleikur
- stríðsrómantík
Eftir Björn
Jóhannsson
Dómsmálaráðherrann og landhelg-
isgæzlan hafa þegar tekið til við
sama blindingsleikinn og leikinn var
við útfærslu land'helginnar árið
1958. Ákveðið hefur verið af stjórn-
arvöldunum, að almenningur á Is-
landi, og raunar urn allan heim, skuli
einungis fá þær fréttir af þróun
landhelgisdeilunnar á hafinu sem
stjórnarherrunum þóknast.
Dómsmálaráðherrann hefur ákveð
ið, að íslenzkir blaðamenn fái ekki
að fara út með varðskipunum til að
sjá með eigin augum það sem er að
gerast, en ráðherrann hefur hins veg
ar sagt i sjónvarpi, að það komi til
greina, og sé i athugun, að bjóða
blaðamönnum með i gæzluflug.
Varðskipin hafa ekki, af skiljan-
legum ástæðum, heimild til að tala
við blaðamenn um talstöðvar. Þess
vegna er aðalfréttalind fjölmiðlanna
skrifstofa Landhelgisgæziunnar í
Reykjavik. Hún ákveður hvað er
frétt og hvað er ekki frétt. Geti
blaðamennirnir ekki sannreynt upp
lýsingar Landhelgisgæzlunnar eru
þeir í sömu aðstöðu og þeir við
Pravda, Isvestia og Rude Pravo, að
ógleymdu Dagblaði alþýðunnar.
En það vill svo til, að Islendingar
standa í baráttu um landhelgina við
Breta, sem hafa lengri hefð í frjálsri
og lýðræðislegri blaðamennsku en
nokkur önnur þjóð. Og brezku
blaðamennirnir munu rækja skyldur
sínar við sína þjóð. Þess vegna eru
nú brezkir blaðamenn um borð í fjöl
mörgum togurum á íslandsmiðum og
að sjálfsögðu sjá þeir atburðina með
brezkum augum og skýra frá sjónar-
miðum brezkra togaramanna. Ef það
eiga að vera einu fréttirnar sem ber-
ast umheiminum af íslandsmiðum, þá
verða íslendingar undir í baráttunni
um almenningsálitið í heiminum. Og
við skírskotum einmitt til þesis, að
við njót’um stuðnings fjölmargra
þjóða við útfærslu landhelginnar og
vaxandi skilnings fólks um allan
heim á verndun umhverfis og líf-
kerfa.
í þorskastríðinu fræga voru is-
lenzkir blaðamenn i fréttasvelti hjá
Landhelgisgæzlunni og þeir erlendu
blaðamenn, sem sóttu ísland heim til
að skýra málstað íslendinga. Um
heimurinn fékk fréttirnar fyrst og
fremst hjá brezkum blaðamönnum
sem voru um borð í togurunum og
brezku herskipunum.
Fréttirnar af öilum helztu atburð-
um sem gerðust á Islandsmiðum
á dögum þorskastriðsins bárust ís-
lenzku fjölmiðlunum frá Bretlandi.
íslenzku blaðamennirnir urðu síðan
að reyna að fá frébtirnar staðfest-
ar hér heima og gekk það oft stirð-
lega og oftast alltof seint. Afleiðing-
in varð sú, að túlkun islenzkra stjórn
valda, og málstaður Islendinga, hvarf
í skuggann í erlendum fjölmiðlum.
Hver fer að eltast við að birta at-
hugasemdir við gamlar fréttir?
Ráðinn hefur verið blaðafulltrúi
hjá Landhelgisgæzlunni og binda
blaðamenn miklar vonir við starf
hans en það getur aðeins borið
árangur að honum sé búin viðunandi
starfsaðstaða.
Ég sagði áðan, að Bretar hefðu alda
gamla hefð í frjálsri blaðamennsku.
Þess vegna hafa brezk blöð fjallað
um iandhelgismálið af mikilli sann-
girni til þessa og þau myndu hik-
laust birta fréttir um landhelgisdeil-
una frá íslenzkum aðilum ög íslenzk
um blaðamönnum, aðeins ef þau
fengju einhverjar fréttir — því nýrri
því betra. Það sjá aliir í hendi sér,
hversu mikilvægt slíkt yrði málstað
íslendinga í Bretlandi.
Því miður virðist sem íslenzk yfir-
völd ætli að falla i sömu gryfju og
síðast. Islenzku blöðin hafa þegar
verið sett í fréttasvelt í landhelgis-
deilunni. Það virðist sem ráðamenn
baði sig í einhverri „stríðsrómantík"
— þeir telji mikilvægi sitt auk-
ast því meiri leynd sem hvíli yfir at
burðarásinni.
Sagan frá 1958 endurtekur sig nú.
Mikilvægustu fréttirnar, sem enn
hafa borizt úr landhelgisdeilunni,
koma til íslenzku fjölmiðlanna frá
Bretlandi. Ég skal nefna dæmi. Síð-
astliðinn laugardag bárust þær frétt
ir frá brezkum blaðamönnum um
borð i togurum á Islandsmiðum, frá
Bretlandi að sjálfsögðu, að varðskip
ið Ægir hefði átt i útistöðum við
brezkan togara. íslenzku blöðin
höfðu ekkert heyrt um það. Haft var
samband við Landhelgisgæzluna og
spurzt fyrir um, hvort Ægir hefði
átt i útistöðum við togara. En því
var neitað. Morgunblaðið hafði sam-
band við Landhelgisgæziuna nokkr-
um sinnum á laugardag og síðast um
kvöidið. En engar fréttir fengust um
málið.
Á sunnudag kom hins vegar frétt
í hádegisútvarpinu um, að Ægir
hefði reynt að höggva á togvlra
brezks togara á laugardag. Kom sú
frétt frá Bretlandi og var staðifest af
Landhelgisgæzlunni — sólarhring of
seint.
Bf til vill hafa starfsmenn Land-
helgisgæzlunnar i Reykjaví'k ekki
Fra.mh. á bls. 23