Morgunblaðið - 10.05.1978, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. MAÍ 1978
39
Einar Þ. Guðjohnsen:
Tjaldgjöld —
Aðstöðugjöld
Fyrir skömmu gerði Jón Ar-
mann Héðinsson alþingismaður
fyrirspurn á Alþingi um það hvar
hafi verið innheimt gjaid á ferða-
mannastöðum á fjöllum, hve mikið
hefði innheimzt og hvernig fénu
hafi verið varið. Samgönguráð-
herra svaraði, að hann hefði ekki
sett á neitt slíkt gjald en Náttúru-
verndarráð kynni að hafa gert það.
Þessi yfirlýsing ráðherra er geysi-
lega mikilvæg, eins og nánar
verður skýrt hér á eftir.
í lögum nr. 60/ 1976 um skipulag
ferðamála segir svo í 36. grein:
„Ráðherra er heimilt að ákveða, að
fenginni umsögn Ferðamálaráðs,
að greitt skuli sanngjarnt gjald
fyrir þjónustu, sem veitt er á
stöðum í umsjá ríkisins, enda sé fé
það, sem þannig safnast, að
frádregnum innheimtukostnaði
eingöngu notað til verndar, fegr-
unar og snyrtingar viðkomandi
staðar, og til að bæta aðstöðu til
móttöku ferðamanna. Ákvæði
þessi taka þó ekki til þjóðgarða
eða annarra svæðá á vegum
Náttúruverndarráðs, nema sam-
þykki þess komi til.“ Eins og fyrr
segir, hefur samgönguráðherra
ekki nýtt þeSsa heimild, og að
sjálfsögðu er það aðeins hann, sem
getwc mírt þessa gjaldtöku mögu-
lega. Það er á'iigljónt, að mennta-
málaráðherra og Náttúruvernflur-
ráð geta ekki beitt ofangreindri
lagaheimild um gjald fremur en
t.d. landbúnaðarráðherra getur
veitt fiskveiðiheimildir eða utan-
ríkisráðherra ráðskast með heil-
brigðismál.
I lögum um náttúruvernd nr. 47/
1971 er hvergi minnst á gjaldtöku-
heimildir, ekki einu sinni í þjóð-
görðunum. Samkvæmt upplýsing-
um, sem ég fékk í menntamála-
ráðuneytinu, sem Náttúruverndar-
ráð heyrir undir, er ekki um
neinar gjaldtökuheimildir að ræða
í lögum um náttúruvernd. Vísað
var til laganna um ferðamál, sem
heyra undir samgönguráðherra.
Til er samstarfsnefnd um fjöl-
sótta ferðamannastaði. Nefndina
skipa þrír menn, einn frá Náttúru-
verndarráði, einn frá Samgöngu-
ráðuneytinu og einn frá Ferðafé-
lagi Islands. Ég átti sæti í þessari
nefnd fyrir hönd Ferðafélagsins
frá upphafi hennar til marzloka
1975. Oft var minnst á gjaldtökur
á ferðamannastöðum en ekki
framkvæmdar. Náttúruverndar-
ráð setti hinsvegar á tjaldgjöld í
Skaftafelli.
Meðan ég var framkvæmda-
stjóri Ferðafélagsins komst á '
gjald fyrir tjöld í Langadal i
Þórsmörk, enda hafði Ferðafélagið
sjálft kostað og komið upp veglegri
hreinlætisaðstöðu í Langadal.
Þessi tjaldgjöld í Langadal voru
sett í samráði við Skógrækt
ríkisins, sem hefur yfirumsjón og
umráð yfir Þórsmörk. Ef einhver
neitaði að greiða þetta gjald var
ekkert hægt við því að gera.
Yfirleitt allir greiddu fúslega,
nema einn hópur á vegum Ágústar
Björnssonar, prentara, sem neitaði
og slapp við gjaldið.
Annar maður, Jón E„ ísdal, kom
í minn stað í ofangreinda nefnd,
sem að öðru leyti var skipuð þeim
Olafi S. Valdimarssyni og Árna
Reynissyni fyrir hönd Samgöngu-
ráðuneytisins og Náttúruverndar-
ráðs. Strax um sumarið (1975) var
farið að taka tjaldgjöld á ýmsum
stöðum til fjalla svo sem Þórsmörk
allri, Landmannalaugum, Hvera-
völlurn, Kerlingarfjöllum, Nýjadal
og Herðubreiðarlindum. Jókst
þetta mjög næstu tvö sumur (1976
— 1977). Á öllum þessum fjölsóttu
ferðamannastöðum, sem hér hafa
verið nefndir, eru sæluhús Ferða-
félagsins. Húsverðirnir hafa nú í
nokkur ár verið launaðir af
Náttúruvendarráði að hálfu a.m.k.
Síðasta ár, sem ég færði reikninga
Ferðafélagsins, var 1974, og það ár
nam framlag Náttúruverndarráðs
til staðarvörzlu 550 þús. kr. Síðan
hefur þetta framlag ekki verið
sýnt í reikningum félagsins, en
hefur þó að sjálfsögðu aukizt
verulega. Síðan 1975 hafa húsverð-
ir Ferðafélagsins innheimt tjald-
gjöld á ofangreindum stöðum og
gefið kvittanir merktar Ferðafé-
laginu eða Náttúruverndarráði
sitt á hvað. Þessar upphæðir renna
Umræður í borgarstjórn
— leiðrétting —
í frásögn af umræðum í
borgarstjórn um smábátahöfn
sl. laugardag féll smáhluti út úr
handriti, þannig að frásögnin
brenglaðist. Rétt er hún þannig:
„Björgvin sagðist telja, að skapa
mætti góða framtíðaraðstöðu í
Eiðisvík og hann vildi láta
fresta málinu og láta athuga
þann möguleika betur.
Alfreð borsteinsson (F)
kvaðst ósammála Björgin um að
fresta bæri málinu því það væri
til skammar, að þessi aðstaða
væri ekki til í Reykjavík. Hann
styddi eindregið þessa tillögu.
Markús Örn Antonsson
ítrekaði, að fyrir lægju allar
upplýsingar sem til þyrfti vegna
ákvörðunarinnar. Óþarfi væri
að fresta málinu nú. Skynsam-
legra væri að velja ódýrari
kostinn og þar að auki væri
hann nátengdur stærsta
framtíðarútivistarsvæði í
Reykjavík. Á þetta atriði bæri
að leggja þunga áherzlu.
Kristján Benediktsson spurði
hvaða vit væri fyrir smábátaeig-
endur að sækjast eftir aðstöðu í
Elliðavogi og eiga yfir sér að
svæðinu yrði lokað fyrirvara-
laust á bezta tíma ársins.
Kristján sagði það mikið ólán
fyrir borgarstjórnarmeirihlut-
ann, að þegar loksins eitthvað
gerðist í málinu væri höfnin sett
niður á umdeildum stað, þetta
væri mikið slys og ráðleysi til
lengdar."
beint og ómældar í sjóð Ferðafé-
lagsins, og ekki er tilgreint í
reikningum félagsins hve háar
upphæðirnar eru. Þar er allt fært
sem gestagjöld af sæluhúsum. í
þessum „gestagjöldum" eru líka
greiðslur Náttúruverndarráðs
vegna staðarvörzlu. Allt fer í eina
súpu. Gestagjöld þessi voru árið
1975 kr. 2.474.112, 1976 kr.
6.666.258 og 1977 kr. 6.566.876 eða
samtals kr. 15.707.256. Hve stór
hluti af þessari upphæð er framlag
Náttúruverndarráðs og hve stór
hluti er vegna tjaldgjalda get ég
ekki fullyrt, enda kemur það ekki
fram í reikningunum, en ég áætla,
að þarna geti verið um þónokkrar
milljónir að ræða. Rétt væri, að
sundurliðun á þessum reikningslið
komi frá Ferðafélaginu og endur-
skoðanda þess. Át framansögðu
virðist það augljóst, að engin
lagaheimild er til fyrir þessari
innheimtu, eins og hún er fram-
kvæmd, heldur er aðeins skákað í
skjóli valds Náttúruverndarráðs.
Undanfarin 3 ár hafa á þennan
hátt runnið einhverjar milljónir í
sjóð Ferðafélagsins frá ferðahóp-
um og einstaklingum, innheimtar
á fölskum forsendum og ekki í
samræmi við lögin um ferðamál.
Er ekki réttmætt að krefjast
endurgreiðslu?
Út af fyrir .sig er það kannski
réttmætt, að lagaheimildinni um
gjaldtöku sé beitt, en gjaldið á þá
að leggjast jafnt á alla dválargesti,
líka Feröafélagið með sína farþega
í tjöldum og sæluhúsum. Gjaldið
má alls ekki renna ómælt beint í
sjóð Ferðafélagsins, aðeins ríkið
getur séð um innheimtuna og
ráðstöfun fjárins í samræmi við
lögin, og að sjálfsögðu með vitund
og samþykki samgönguráðherra.
Ef við lítum betur á reikninga
Ferðafélagsins undanfarin 4 ár
kemur í ljós, að Samgönguráðu-
neytið og Náttúruverndarráð hafa
greitt svo milljónum skiptir í
ýmsar framkvæmdir í og við
sæluhúsin, svo sem snyrtiaðstöðu,
brennsluofna osfrv. Árið 1974 voru
þessar greiðslur kr. 2.004.618, árið
1975 kr. 4.769.195, árið 1976 kr.
675.275 og árið 1977 afmælismillj-
ónin, sem er þó nokkuð annars
eðlis. Samtals eru þessar upphæðir
kr. 7.449.088 (afmælismilljónin
ekki meðtalin).
Ég er ekki að lasta það, að fé
skuli varið til að bæta ailskyns
ferðaaðstöðu á fjöllum uppi, en
það er ekki alveg sama hvernig á
málum er haldið, þegar um opin-
bert fé er að ræða. Ekki má hlaða
undir einka- og einokunaraðstöðu
til tekjuöflunar, heldur verður að
gæta hlutleysis. Þessi uppbygging
verður að vera fyrir aila.
I upphafi minntist ég á svör
samgönguráðherra eða öllu heldur
svaraleysi á Alþingi. Hér eru það
Árni Reynisson, framkvæmda-
stjóri Náttúruverndarráðs, og
Ferðafélagið sem eiga að upplýsa
málin og leggja spilin á borðið, það
eru þessir aðilar, sem hér hafa
hlaupið á sig og ekki gætt þess, að
réttum leikreglum væri fylgt.
Eíri mynd-
in er af 18
íbúða húsi
Áshamars. Áshamri
57-63, en
neðri mynd-
in er af eig-
endum hlutafélagsins,
bórarni Sigurðssyni,
Erlendi Péturssyni
og Grétari
bórarinssyni.
Ljósmyndir Mbl.
Sigurgeir.
Áshamar í Eyjum
með fyrstu íbúðirnar
ByggingarfélagiÖ Ásham-
ar í Vestmannaeyjum hefur
nú lokið við 9 íbúðir í 18
íbúða fjölbýlishúsi í Vest-
mannaeyjum, en reiknað er
með að síðari hluti bygg-
ingarinnar verði fullgerður
á næstu 2—3 ríiánuðum. Þá
hefur fyrirtækið lokið við
að steypa grunna að tveim-
ur öðrum stigahúsum með
jafnmörgum íbúðum, en
allar verkframkvæmdir Ás-
hamars hafa staðist tíma-
áætlun. Hlutafélagið var
stofnað í febrúar 1977 og
hófust byggingarfram-
kvæmdir þá þegar. Tveggja
herbergja íbúðir í húsinu
eru seldar á 6,6 millj. kr., en
þriggja herbergja á 8,1
millj. kr. Hjá Áshamri
starfa nú 27 menn, en alls
hafa 30—35 menn unnið að
byggingarframkvæmdunum.
Markmið Áshamars er að
byggja sem ódýrast en
hagkvæmast og hefur fyrir-
tækið m.a. sótt hugmyndir
til Akureyringa.
Weleda-
kynningarvika
25% afsláttur
Weleda jurta snyrtivörurnar óviðjafnanlegu sem fást í Þumalínu eru unnar úr jurtum og
blómum, sem ræktuð eru á lífrænan hátt. Engin gerfiefni, engin gleymslu, lyktar eða
litarefni.
í Þumalínu er einnig að finna mikið úrval sængurgjafa á góðu verði og allt fyrir ungbarnið
m.a. landsins ódýrustu bleyjur.
Sjá auglýsingu í þriöjudagsblaöi.
Næg bílastæöi við búöarvegginn.
Sendum í póstkröfum. Sími 1236. ÞUMALÍNA DOMUS MEDICA.