Morgunblaðið - 23.02.1979, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1979
11
Anna Bjarnadóttir skrifar frá Svíþjóð:
Deilt um kvenpresta
á kirkjuþingi
Það er ekki óalgengt á íslandi að eftir prestkosningar hef jist
umræður um hvort ekki sé rétt að breyta skuli vali presta á
þann veg að komizt verði hjá hita kosningabaráttunnar.
Leikmönnum finnst oft að þjónar kirkjunnar eigi að vera
hafnir yfir veraldlega samkeppni og að kirkjan setji niður við
þá hörðu baráttu presta um brauð sem oft á sér stað í
kosningum. íslenzkar prestkosningar eru þó hreinn hégómi í
samanburði við þær umræður sem hafa átt sér stað innan
sænsku kirkjunnar að undanförnu.
Christina Odenberg eini kvenpresturinn á þinginu.
Kirkjuþing sænsku kirkj-
unnar sem haldið er á fimm
ára fresti hófst í Stokkhólmi
20. janúar s.l. og stendur til
febrúarloka. Helztu mál
þingsins eru frumvörp ríkis-
stjórnarinnar um rétt kven-
presta innan kirkjunnar og
breytt samband ríkis og
kirkju. Þessi mál hafa verið til
umræðu innan og utan kirkj-
unnar á undanförnum árum
og sýnist sitt hverjum.
Réttur kvenpresta
Svíar hafa löngum hampað
jafnréttisstefnu sinni en þó
var það ekki fyrr en með
samþykkt krikjuþingsins 1958
að konur fengu rétt til prest-
vígslu lögum samkvæmt.
Vegna þeirra sem stóðu gegn
rétti kvenna til prestvígslu af
trúarástæðum var lagabók-
stafurinn skrifaður með þeim
fyrirvara að biskupar þyrftu
ekki að vígja konur til prests
ef það gengi gegn trú þeirra og
að karlprestar þyrftu ekki að
starfa með kvenprestum ef
samvizka þeirra leyfði það
ekki. Þessi fyrirvari sem kall-
aður er „samvizkuklausan"
var gerður til þess að koma í
veg fyrir klofning innan kirkj-
unnar og samkvæmt hinni
mikilvægu hefð kirkjunnar að
beita engan valdi í trúmálum.
Samvizkuklausan hefur
komið í veg fyrir að jafnrétti
kynjanna ríki innan kirkjunn-
ar. Kvenprestar sem eru um
275 talsins af 3000 sænskum
prestum hafa ekki sætt sig við
misréttið og hafa átt samúð
meirihluta sóknarbarna.
Frumvarpi ríkisstjórnarinnar
er ætlað að veita konum fullan
starfsrétt í kirkjunni án þess
að þröngva þeim karlprestum
sem ekki viðurkenna kven-
presta til að starfa með þeim.
Kirkjuþingið hefur nú sam-
þykkt frumvarp ríkisstjórnar-
innar, með fáeinum breyting-
um, með 59 atkvæðum gegn 37.
Ef þjóðþingið samþykkir einn-
ig frumvarpið verða svo kall-
aðar „samstarfsreglur" að lög-
um 1. júlí n.k.
Samstarfsreglurnar breyta
stöðu kvenpresta á þann veg
Bertil Hansson kirkjumálaráð-
herra.
að karlprestur sem getur ekki
starfað með kvenpresti getur
ekki hindrað starf hennar
heldur verður sjálfur að víkja.
Ekki verða sérstakar prest-
vígslur fyrir þá karlpresta
sem vilja ekki taka vígslu um
leið og konur og verða þeir að
bíða eftir að leita að kvenlaus-
um prestvígslum. í frumvarpi
ríkisstjórnarinnar sagði að
allir nýir biskupar yrðu að
vera reiðubúnir að vígja bæði
kynin til prests. Nefnd sem
Olof Sundby, erkibiskup, veitti
forystu breytti frumvarpinu
þannig að allir biskupar verða
að vera reiðubúnir að starfa
með prestum af báðum kynj-
um í framtíðinni.
Þeir sem greiddu atkvæði
gegn samstarfsreglunum vildu
að kirkjuþingið samþykkti að
allir prestar sem tækju vígslu
eftir 1983 gætu ekki neitað að
starfa með kvenprestum. Þeir
óttast að ef samstarfsreglurn-
ar verða að lögum verði til tvö
prestembætti, eitt sem allir
viðurkenna og annað sem er
ekki viðurkennt af öllum.
Hætta er á að þegar sóknar-
börnin sjá að karlprestur get-
ur ekki starfað með kvenpresti
hætti þau að líta á kvenpresta
sem fullgilda kirkjunnar
þjóna og því nái konur aldrei
jafnrétti í preststörfum í
sænsku kirkjunni.
Breytt samband ríkis
og kirkju
Annað frumvarp ríkis-
stjórnarinnar fyrir kirkju-
þinginu hefur vakið mikla
athygli en þar er lagt til að
kirkjan verði sjálfstæðari
stofnun í framtíðinni og að
ríkið taki við færslu kirkju-
bóka sem eru þjóðskrá Svía og
Kirkjugörðum. Ef frumvarpið
fær stuðning meiri hluta
kirkjuþingsins sem virðist
vera allt að því útilokað munu
Svíar ekki lengur fæðast inn í
kirkjuna heldur verða að ger-
ast meðlimir með skírn. Kirkj-
an missir skatttekjur sínar en
fær í staðinn fjárhagsaðstoð
og styrki frá ríkinu og eigið
ákvörðunarvald í trúmálum og
stjórn kirkjunnar.
Meiri hluti nefndarinnar
sem fjallar um frumvarpið á
kirkjuþinginu er á móti því.
Hann segir að frumvarpið
leggi til aðskilnað kirkju og
ríkis og loki þannig dyrunum
fyrir öllum þeim sem ekki
vilja opinbera trú sína en líti
þó á kirkjuna sem vin og
máttarstólpa og vilji þess
vegna tilheyra henni. Meiri
hluti nefndarinnar telur einn-
ig að kostnaðarauki og verri
þjónusta hljótist af því ef ríkið
tekur við kirkjubókunum og
jarðarförum. Nokkrir í nefnd-
inni vilja að kirkjuþingið sam-
þykki frumvarpið en að kirkj-
an haldi þjóðskránni og
kirkjugörðunum og að sam-
band kirkju og ríkis breytist
ekki strax 1. janúar 1984 eins
og ríkisstjórnin leggur til í
frumvarpi sínu.
Ríkisstjórnin mun ekki
ákveða hvort hún leggur frum-
varpið fram í þjóðþinginu fyrr
en að lokinni atkvæðagreiðslu
um það á kirkjuþinginu sem er
í þessari viku. Kirkjumálaráð-
herra> Bertil Hansson, hefur
sagt að hugsunarháttur nefnd-
arinnar beri vitni um vantrú á
styrk kirkjunnar og vonar að
meiri hluti þingsins fylgi
nefndinni ekki að málum.
Þjóðþingið og ríkisstjórnin
taka lokaákvörðun um sam-
band ríkis og kirkju.
Meiri áhugi en
nokkru sinni
Almenningur hefur aldrei
sýnt kirkjuþingi jafnmikinn
áhuga og nú. Ahuginn á rætur
sínar að rekja til tveggja
mikilvægra málefna en
kannski ekki síður til mikilla
blaðaskrifa og deilna um
frumvörpin sem liggja fyrir
þinginu og aðferðinni við val
fulltrúa á þingið.
Þingið sitja alls 96 manns
en þar af eru 39 prestar. Af
þessum eru 26 kosnir í sóknun-
um. Þeir sem eru á móti
fullum rétti kvenna í prestem-
bættum höguðu kosningalist-
unum þannig að nöfn þeirra
sem eru þeim hliðhollir voru í
efsta sæti á listunum og voru
þannig líklegri til kjörs en þeir
sem neðar voru. Þannig jukust
líkurnar á því að prestar gegn
konum yrðu í meiri hluta á
þinginu. Tilraunin tókst og
aðeins 4 af 26 kosnum prestum
á kirkjuþingið voru öruggir
stuðningsmenn jafnréttis
meðal presta í starfi.
Athygli hefur einnig vakið
að prestar og leikmenn í Lund-
arsókn ætla að halda sitt eigið
kirkjumót sunnudaginn 25.
febrúar þar sem þeir telja að
kirkjuþingið í Stokkhólmi gefi
ekki rétta mynd af sænsku
kirkjunni. Þeir eru hlynntir
kvenprestum og sjálfstæðíi
kirkju og telja að meiri hluti
sænskra presta og sóknar-
barna sé sama sinnis.
ab 19/2
kyrko-
mötet
Á útsölunni okkar í lönaöarmannahúsinu v/Hallveigarstíg höfum
viö á boöstólum allskonar fataefni, herra-, dömu- og barnafatnaö
sem vert er aö skoöa.
Einnig mikiö úrval af hljómplötum á hlægilega lágu veröi.
yL Bætum við nýjum vörum í dag
^ KOMIÐ OG GERIÐ GEYSILEGA HAGSTÆÐ KAUP
Saumastofa Karnabæjar ★ Belgjageröin ★ Karnabær ★ Björn Pétursson heildverzlun ★ Steinar h.f.