Morgunblaðið - 23.02.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1979
JMorjjn Útgefandi nXiTatiiti hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Augiýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Eignakönnun
fyrr og nú
Aron Guðbrandsson skrifar mjög athyglisverða grein í
Morgunblaðið sl. þriðjudag, sem fjallar m.a. um reynslu
og afleiðingar eignakönnunar, sem hér var framkvæmd á
árinu 1947. I ákvörðun og framkvæmd þeirrar eignakönnun-
ar hafi skynsemin og stjórnmálin ekki átt samleið.
Niðurstöður þeirrar könnunar hafi m.a. orðið þær, að
almenningur hafi misst traust á gjaldmiðlinum, peninga-
stofnunum og stjórnmálamönnum. Bankarnir, sem vóru og
eru eðlilegir farvegir fjármagnsins, frá sparifjármyndun um
æðar atvinnulífsins, hafi tapað því trausti, sem þeim er
nauðsynlegt til að sinna hlutverki sínu.
Þá víkur Aron Guðbrandsson að þeirri sparifjármyndun,
sem ríkisvaldið hafi beitt sér fyrir í formi sparifjárskírteina
og sé undanþegin framtalsskyldu og skattlagningu að lögum.
Þessar undanþágur séu prentaðar á sjálf spariskírteinin.
Þessi sparifjárleið hafi tryggt framkvæmdafé til margra
hluta. En þegar af þeirri ástæðu, að þessi skírteini séu seld
með lögbundnum skilmálum, þess efnis, að þau eru ekki
framtalsskyld, sé ekki hægt að krefjast eignakönnunar á
þeim. Með slíkri eignakönnun sé krafizt framtalsskyldu.
Slíkt framtal megi heldur ekki nýta til skattlagningar, því
þau séu undanþegin skattiagningu. Ef þessar tvær megin-
forsendur þess að fólk kaupir þessi sparifjárskírteini eru
hunzaðar hve langt er þá í að þriðja forsendan, vísitölu-
bæturnar, fari sömu leið?
Verði eignakönnun framkvæmd án þess að virða þessar
forsendur, þarf að leita umsagnar dómstóla um þessi atriði,
segir Aron Guðbrandsson. Fyrri eignakönnun reyndist um
flest til óþurftar, segir hann, og spyr: „Er nú nauðsynlegt að
detta aftur í sama pyttinn?“
Bóndinn
og rekstrarlánin
Halldór Þórðarson, bóndi á Laugalandi, ritar um rekstrar-
lán bænda í Tímann sl. miðvikudag. Hann spyr: „Hvers
vegna mega ekki sauðfjárbændur fá rekstrarlán greidd beint
— a.m.k. meðan þeir eru taldir fjárráða?“ Halldór Þórðarson
segir ennfremur: „Rekstrarlán til sauðfjárbænda verða að
stórhækka, en áður en það gerist verður að sjá svo um, að
þeir, en ekki einhverjir aðrir, fái þá upphæð, sem um er að
ræða í dag, hver svo sem hún er. Þá gætu dreifbýliskaup-
félögin tekið upp staðgreiðslukerfi sem bætti bæði hag þeirra
og viðskiptamanna þeirra...“ Enn segir greinarhöfundur: „I
lok sláturtíðar á vafningalaust að færa 95% af andvirði
sláturfjárins inn í bankareikning viðkomandi bónda, ef hann
hefur ekki gert aðrar ráðstafanir áður. Það er ekki nóg að
gera afurðasölufélögum kleift að gera þetta. Það verður að
koma þeirri skipan á að það verði gert undanbragðalaust.
Verzlun, skipaútgerð, ferðaskrifstofur og flugfélag verður að
fjármagna á annan hátt en gegnum sauðfjárframleiðendur."
Þetta vóru orð bóndans í Tímanum sl. miðvikudag. Þau eru
beinn rökstuðningur við tillögu Eyjólfs Konráðs Jónssonar á
Alþingi um meðferð rekstrarlána til bænda.
Marxískir
kynþáttafordómar
Ihugleiðingu Hannesar H. Gissurarsonar, Á rökstólum,
sem birt var í Morgunblaðinu fyrir skemmstu, er vitnað
til greinar Karls Marx um gyðingdóminn, þar sem segir að
„lausn úr álögum kaupmangs og peninga", „eða með öðrum
orðum úr hinum veraldlega gyðingadómi," eins og Marx
orðar það, sé hvorki meira né minna en „frelsun aldar
vorrar“. Þá er vikið að skrifum Karls Marx um íslendinga.
Hann segir m.a.: „Norðurlandahugsjónin er ekkert annað en
hrifning af hinni ruddalegu, óþrifnu, fornnorrænu sjóræn-
ingjaþjóð", sem aðeins gat sýnt „óskapnað hugsana og
tilfinninga" — eins og Marx orðaði það — „með ruddalegri
framkomu við konur, sífelldu ölæði, væmnisgráti og
berserksgangi til skiptis...“ Þar segir og að „íslendingar hafi
talið allar þrjár Norðurlandaþjóðirnar (þ.e. Norðmenn, Dani
og Svía) úrkynjaðar, enda er sú þjóð auðvitað mest
Norðurlandaþjóð, sem er frumstæðust og líkust hinni
fornnorrænu í öllum siðum og háttum.“ Þannig er hin
marxíska kenning um baksvið og menningararfleifð íslenzku
þjóðarinnar.
Undanfarna mánuði hefur mikill fjöldi rúmenskra menntamanna
flúið iand, vegna þess að þar í landi eru menn almennt farnir að
bera sívaxandi kvíðboga fyrir því, hvað framtíðin kunni að bera í
skauti sér.
Hinn óvenjulcgi fjöldi menntamanna, sem gerst hafa landflótta
frá Rúmeníu, hefur verið mikil bióðtaka fyrir rúmenskt menn-
ingarlíf og vi'sindastörf unnin í landinu. Margir af þeim mönnum,
sem nýlega hafa farið úr landi hafa verið á meðal fremstu
sérfræðinga á sínu sviði.
í ágústmánuði síðastliðnum flýðu þrír helztu stærðfræðingar
Rúmeniu, þegar þeir tóku þátt í alþjóðlegri ráðstefnu í Helsingfors,
þetta voru þeir Ciprian Rois, Solian Alexandru og Cornea Aurel.
Um svipað leyti ákvað Constantine Corduneanu að snúa ekki
aftur heim eftir stutta dvöi erlendis, en Corduneanu er víðkunnur
vísindamaður og fyrrverandi rektor háskólans í Jassy, elzta
háskóia Rúmeníu.
Fyrir skömmu greip George Baranescu, einn af fremstu
verkfræðingum landsins og meðlimur Rúmensku akademíunnar,
tækifærið við áþekkar aðstæður og ákvað að verða um kyrrt
erlendis eftir að hafa vcrið á stuttu ferðalagi f útlöndum. Flótti
hans úr landi átti sér stað næstum því nákvæmlega á sömu stundu
og landflótti hins afburðagóða píanóleikara Calalin Ilea og konu
hans, Marilenu, sem er sellóleikari, en þau hjónin báðust hælis í
Vestur-Þýzkaiandi.
En það eru ekki aðeins þessi frægu nöfn rúmenskra flóttamanna,
sem athygli vekja, heldur engu si'ður hinn mikli f jöldi Rúmena, sem
að undanförnu hefur gripið til þess ráðs að flýja land. Hægt væri að
nefna miklu fleiri kunn nöfn í þessum hópi.
komnar, og þeir, sem ekki eru
flokksbundnir félagar í
Kommúnistaflokki Rúmeníu,
geta, að sögn, ekki hlotið
prófessorsstöður eða orðið
aðstoðarprófessorar. Doktors-
ritgerðir verða nú á dögum að
hljóta samþykki sérstakrar
nefndar frá kommúnistaflokkn-
um, sem hefur aðsetur sitt í
Búkarest, þannig að unnt er að
koma í veg fyrir að menn hljóti
menntagráðu af ástæðum, sem
ekkert eiga skylt við kunnáttu
þeirra og hæfileika í sínu fagi.
Afstaöa Sovétmanna
Háskólamenn verða líka að
taka til hendinni við fram-
leiðslustörf landsins, og því er
ekki fátítt, að prófessorar séu
settir um stundarsakir til, þess
að líta eftir stúdentum sínum,
sem eru að vinna við fram-
leiðslustörf í verksmiðjum eða
þá prófessorarnir eru látnir
halda ræðu um kommúnisma.
Fjórir af fjörutíu
skiluðu sér heim
Tala hinna minna þekktu
rúmensku sérfræðinga á ýmsum
sviðum, sem flúið hafa land, er
þegar orðin há, og mjög margir
þessara manna hafa hagnýtt sér
samninga Rúmeníu við erlend
ríki um margháttaða samvinnu
á sviði vísinda, tækni og lista til
þess að hverfa úr landi. Svo
aðeins sé nefnt eitt dæmi um
slíkar leiðir til flótta, þá sneru
aðeins fjórir sérfræðingar heim
aftur til Rúmeníu af 40 manns,
sem Verkfræðistofnun Rúmeníu
sendi til Afríku á síðasta ári.
Þeir, sem nú eru sendir frá
Rúmeníu innan ramma slíkrá
samninga um samvinnu við
erlend ríki, eru valdir af ýtrustu
nákvæmni.
Nicolae Ceausescu, forseti
Rúmeníu, skellir greinilega
skuldinni á Vesturlönd. í viðtali,
sem ég átti við hann fyrir
nokkru, fullyrti hann, að sum
kapitalistaríki — hann nefndi
engin nöfn — gerðu sig sek um
að „tæla á brott" sérfræðinga
sína.
En margir af hinum rúm-
ensku menntamönnum mundu
menntamenn bún
harðneita því, að það væri
velmegunin á Vesturlöndum,
sem væri orsök þess, að þeir
flýðu land.
Orsök landflóttans er miklu
fremur hið stranga og
ósveigjanlega pólitíska eftirlit,
sem Ceausescu lætur hafa með
öllu og öilum innanlands, og
einnig sú framtíðarsýn Rúmena,
að engar verulegar breytingar
verði á núverandi ástandi í
Rúmeníu næsta áratuginn.
Þannig eiga þeir menn, sem
gjarna vilja njóta hæfileika
sinna og getu að fullu, einskis
annars úrkosta en að hverfa úr
landi.
Hinir sjö viðurkenndu hæfi-
leikamenn, sem nýlega flúðu
land, eru allt framúrskarandi
listamenn og vísindamenn, sem
vildu öðlast þann rétt að fá að
vinna frjálsir að grein sinni, án
pólitískrar íhlutunar yfirvalda.
Ceausescu og
Vesturlönd
En að einu leyti hefur
Ceausescu forseti þó rétt fyrir
sér, þegar hann ásakar Vestur-
lönd fyrir að valda þessum
landflótta frá Rúmeníu;
rúmenskir menntamenn eru
teknir að örvænta æ meir yfir
þeirri stefnu sem málin hafa
tekið innanlands, á sama tíma
og skoðanir Vesturlandabúa á
ástandi mála í Rúmeníu hafa
breytzt til batnaðar. Rúmenar
hafa hingað til vonað, að vest-
ræn ríki yrðu sá aðilinn utan-
lands, sem myndi beita
Ceausescu forseta þvingunum til
þess að láta hann koma á meira
frjálsræði í stjórnarháttum. Það
ir
eykur því Rúmenum aðeins hug-
arvíl og vonleysi, þegar þeir sjá
að erlendir forsetar taka á móti
Ceausescu forseta með pomp og
pragt, þegar hann kemur í opin-
berar heimsóknir til Vestur-
landa, þar sem honum er ekið í
konunglegum viðhafnarvögnum
um höfuðborgirnar eins og
virtri þjóðhetju eða þá að þeir
sjá hann taka á móti háttsettum
erlendum sendimönnum í
Búkarest.
En aðaláhyggjuefni
rúmenskra menntamanna er þó
hin stöðugt auknu stjórnmála-
legu afskipti af listum og vísind-
um í landinu.
Eftir heimsókn Ceausescus til
Kína árið 1971, kom hann á
menningarbyltingu í smækkuð-
um stíl heima í Rúmeníu eftir
kínverskri fyrirmynd, en hann
hefur hins vegar ekki látið þau
straumhvörf, sem nýlega hafa
orðið í stjórn innanríkismála
Kína, sig neinu varða, heldur
hefur stöðugt gengið lengra og
lengra í þá átt að blanda sinni
eigin pólitísku flokksstefnu inn í
öll svið þjóðlífsins í Rúmeníu.
Allur frami og allar stöðu-
hækkanir innan raða háskóla-
manna eru undir pólitísku mati
Eftir Peter
Ristic
nóg
Sérfræðingar á Vesturlöndum
í málefnum Sovétríkjanna hafa
að undanförnu velt mjög mikið
fyrir sér, hver ástæða sé til þess,
að Sovétríkin hafi látið sér
standa nær alveg á sama um
hina þverúðarfullu andstöðu
Rúmena gegn sovézkum tillög-
um um aukin útgjöld landsins
til hermála og um meiri sam-
vinnu og samstöðu um stjórnun
og eftirlit með he’-jum allra
Varsjárbandalagsríkjanna, auk
svo hinnar ögrandi sjálfstæðu
utanríkisstefnu, sem Rúmenía
hefur tekið upp. Svarið við
þessum spurningum kann að
vera fólgið einmitt í þessum
fjöldaflótta, sem brostinn er á
meðal rúmenskra mennta-
manna, og í hinni auknu
óánægju með stefnu Ceausescus
í innanríkismálum.
Það kann nefnilega vel að
vera, að það vekji einlægan
fögnuð meðal ráðamanna Sovét-
ríkjanna og fylgifiska þeirra í
Austur-Evrópu að rúmenskir
menntamenn flykkjast úr landi,
því það hefur einmitt verið hið
hefðbundna hlutverk mennta-
manna í hverju landi að ganga
fyrstir fram fyrir skjöldu og
krefjast aukins frjálsræðis í
innanríkismálum. Þá er ekki
ólíklegt, að það veki fögnuð í
Mosvku, að Vesturlönd skuli
sýna síaukna samstöðu með
hinum afar óvinsælu stjórnvöld-
um Rúmeníu.
að fá
Tilstandið kringum Ceausescu, þegar hann er að heimsækja aðra
þjóðhöfðingja, veikir vonir rúmenskra borgara um meira frjálsræði
í stjórnarháttum. Hér er rúmenski leiðtoginn í heimsókn hjá
Carter.
Rúmenskir