Morgunblaðið - 23.02.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1979
Albert Guðmundsson, alþ.m.:
Fr jáls vinnumark-
aður og opinber
Hér fer á eftir ræða Alberts
Guðmundssonar í nýlegri um-
ræðu á Alþingi um skipan launa-
greiðslna, sjúkdóms- og slysatil-
felli o.fl. Ræðan er svar við
framsögu Magnúsar H. Magnús-
sonar, félagsmálaráðherra, í
sama máli.
Það, sem kemur mér til að
standa upp, er tónninn í upphafs-
orðum hæstvirts ráðherra þegar
hann tók til máls í fyrra skiptið.
Hann talaði með þvílíkri fyrirlitn-
ingu um umsögn Vinnuveitenda-
sambands Islands, að ég verð að
segja að ég varð furðu lostinn,
Albert Guðmundsson, alþ.m.
enda — eins og hann sagði — ekki
við öðru að búast úr þeirri átt en
neikvæðri umsögn! Ég harma það,
að ráðherrann sjálfur skuli ekki
finna að hann á að vera samnefn-
ari aðila vinnumarkaðarins þegar
hann á annað borð skiptir sér af
vinnumarkaðinum eða samkomu-
lagi sem verið er að reyna að koma
á milli aðila vinnumarkaðarins, —
nema hann vilji staðfesta að
Vinnuveitendasambandið sé orðið
það lítils megnugt að það taki því
ekki að líta á það og þá aðila, sem
standa að þeim samtökum, sem
aðila vinnumarkaðarins. Kannske
sósíalisminn eða kommúnisminn
sé kominn á það stig, að aðilar
vinnumarkaðarins frá þeirra
sjónarmiði séu eingöngu ríki og
sveitarfélög. Það er rétt, að þetta
eru orðnir langstærstu vinnuveit-
endur í landinu, og þar af leiðandi
telur ríkisstjórnin sér ekki skylt
að eyða miklum tíma i að tala við
þá aðila vinnumarkaðarins sem
tilheyra Vinnuveitendasamband-
inu, sem sagt hina frjálsu atvinnu-
rekendur. Þetta er sjónarmið út af
fyrir sig. Það er þá rétt að þjóðin
geri sér ljóst að við erum komnir
þetta langt í að drepa af okkur
frjálst framtak.
En það getur vel verið að einn
góðan veðurdag vakni ríkisstjórn-
in upp við vondan draum. Það er
ekkert víst að hún geti leyft sér að
ganga fram hjá vinnuveitendum
almennt, vegna þess að ég held að
ríkisstjórnin springi og það kerfi,
sem hún er búin að byggja upp á
nokkuð mörgum undanförnu.m ár-
um, springi á sínum eigin vinnu-
markaði. Ríkisstjórnin er ekki
tilbúin, langt frá því að hún sé
undir það búin að taka við því
vinnuafli sem gæti skapast við
atvinnuleysi á hinum frjálsa
vinnumarkaði. Og þó að sá
skömmtunarseðill til hinna frjálsu
vinnuveitenda, sem hér er lagður
fram á þingskjali 273, nái fram að
ganga og vinnuveitendur í Vinnu-
veitendasambandi íslands fái þar
engu um ráðið og ekkert tillit verði
tekið til umsagna þeirra sem þeir
veita að beiðni opinberra aðila, þá
getur vel verið að það verði til þess
að atvinnurekendur loki í enn
ríkari mæli en þegar er orðið
fyrirtækjum sínum — og hvað
ætlar ríkisstjórnin þá að gera við
það fólk sem kemur á vinnu-
markaðinn?
Ég get ekki betur séð en það sé
samdráttarstefna, sem ríkistjórn-
in rekur, og þá samdráttarstefna
náttúrlega á þeim vinnumarkaði,
sem hún ræður best við, og ætlast
þá til að hinn frjálsi atvinnurek-
andi taki við því vinnuafli sem
kemur á frjálsan markað af þeim
vinnumarkaði sem ríkisstjórnin
ræður yfir, á sama tima og hún er
að knésetja hinn frjálsa atvinnu-
rekanda með íþyngjandi aðgerð-
um.
Ég harma það, að ríkisstjórnin
skuii ekki taka meira tillit til
umsagna samtaka vinnuveitenda,
þó svo að ríkisstjórnin beri ekki
meiri virðingu en raun ber vitni
fyrir þeim samtökum. Ég álít að
hér sé um valdboð að ræða sem
setur hinn frjálsa vinnuveitanda
ogþann vinnumarkað í hættu.
Ég lýsi furðu minni á því, að
ekki skuli vera vilji fyrir því að
skipa sameiginlega nefnd manna,
bæði frá verkalýðshreyfingunni og
frá ríkisstjórninni sjálfri og frá
samtökum frjálsra vinnuveitenda,
yinnuveitendasambandi Islands.
Ég er hræddur um að endanlegur
kostnaður og langmesti kostnaður-
inn við það frumvarp sem hér er á
dagskrá, lendi á ríki og sveitar-
félögum sjálfum sem langstærstu
vinnuveitendunum.
Á sama tíma sem þessár íþyngj-
andi aðgerðir eru samþykktar
gagnvart hinum frjálsa vinnuveit-
anda eða vinnumarkaðinum í heild
má segja, þá vitum við að fyrir-
tæki eru fjárvana. Það er rétt, sem
hefur komið fram hjá guðföður
LÁNSFJÁRÞÖRF opinberra
aðila á þessu ári, 1979, er talin
27.760 milljónir króna, þar af
22.585 milljónir króna erlend
ián og 5.175 milljónir króna
innlend lán, í heildaryfirliti
yfir fjáröflun og ráðstöfun
lánsfjár á fjárfestingar- og
lánsfjáráætlun ríkisstjórnar-
innar 1979. Þetta kemur fram í
greinargerð með stjórnarfrum-
varpi, sem lagt var fram á
Alþingi í gær um heimild til
lántöku, ábyrgðarheimiidar og
aðrar ráðstafanir vegna fjár-
festingar- og lánsfjáráætlunar
1979.
Innlend fjáröflun er þannig:
Sala ríkisskuldabréfa og spari-
skírteina 4.200 m.kr., en
innheimta eldri spariskírteina
að frádreginni innlausn skír-
teina nemur 975 m.kr. Erlend
lánsfjáröflun vegna Fram-
kvæmdasjóðs íslands er alls
3.950 m.kr. og til Byggðasjóðs
Stokkhólmi.
Frá fréttaritara Mbl. Önnu
Bjarnadóttur.
Jafnaðarmenn, sem eru óánægðir
með stefnu Jafnaðarmannaflokks-
ins undir forystu Olofs Palme, hafa
myndað nýjan flokk og munu bjóða
fram eigin lista í þingkosningunum
í september nk. Stofnendur flokks-
ins, sem hefur hlotið nafnið „Nýi
flokkurinn," eru Eva Asbrink og
Gösta Söderlund. Bæði eru þau
„gamlir" kratar og hafa unnið mörg
trúnaðarstörf fyrir flokkinn, en
tilheyrðu þó ávallt hægri væng
hans.
Eva Asbrink var þingmaður Jafn-
aðarmannaflokksins fram til ársins
1976 og hefur einnig setið í sveitar-
stjórn fyrir flokkinn. Gösta Söder-
lund var lengi ritstjóri dagblaðsins
Dala Demokraten, sem fylgir Jafn-
aðarmannaflokknum að málum. As-
brink segir, að myndun nýs flokks
hafi lengi verið í deiglunni, en að
undanförnu hafi fjöldi óánægðra
krata, sem stungið hafi upp á við
hana að mynda nýjan flokk, aukizt,
svo að hún ákvað að láta til skarar
skríða.
Stefnuskrá Nýja flokksins er mun
íhaldssamari en stefnuskrá Jafnað-
armannaflokksins, og hefur leiðara-
höfundur Dagens Nyheter skipað
flokknum milli Miðflokksins og
Ihaldsflokksins að skoður.um.
þessarar ríkisstjórnar, að almenn-
ur rekstur þolir ekki fjármagns-
kostnað þann sem í dag hvílir á
hinum almenna frjálsa rekstri.
Þessi frjálsi rekstur getur hvorki
hækkað álagningu né getur hann
skattpínt fólk, eins og ríkisstjórn-
in gerir til þess að standa undir
ráðstöfunum sínum. Hann verður
að taka af rekstri sínum og eign-
um eða bara keyra sig í strand á
lánum til að fresta því að loka
fyrirtæki sínu. Hér er sem sagt um
að ræða annaðhvort vísvitandi
eyðileggingu á hinum frjálsa
vinnumarkaði eða hreina eigna-
upptöku, sem er í gangi þar sem
l. 480 m.kr., til greiðslu á fjár-
magnsútgjöldum við byggða-
línu.
Sem fyrr segir ganga þessi lán
til ráðstafana skv. fjárfest-
ingar- og lánsfjáráætlun ríkis-
stjórnarinnar. Lántökuheimild-
ir og ríkisábyrgðir ná einnig til
hitaveituframkvæmda ein-
stakra sveitarfélaga, Orkubús
Vestfjarða og Reykjavíkur-
borgar, vegna Rafmagnsveitu
Reýkjavíkur og Hafnarsjóðs
Reykjavíkur, og annarra ótil-
greindra opinberra lántakenda,
skv. síðari ákvörðunum.
Frumvarpið felur einnig ísér
ákvæði um kaup lífeyrissjóða á
verðtryggðum skuldabréfum,
m. a. af Framkvæmdasjóði og
Byggðasjóði ríkisins, og
húsnæðismálastjórn veiti Fram-
kvæmdasjóði Islands lán af
skyldusparnaði ungmenna. I 3.
gr. frv. eru ákvæði um að líf-
eyrissjóðir á samningssviði ASI
kaupi skuldabréf Byggingasjóðs
Klofningur
í sœnska
Jafnaðar-
manna-
flokknum
—„Nýi flokk-
urinn ”
stofnaður
Flokkurinn viil hamla gegn sósíal-
isma, en stuðla að frjálsu jafnrétti
og manngildi. Hann vill styrkja
merkingu menntunar og spyrna á
móti fyrirlitningu á þekkingu og
dugnaði. Nýi flokkurinn er gegn
launþegasjóðum, sem Jafnaðar-
mannaflokkurinn hefur lengi barizt
fyrir og var eitt helzta kosninga-
málið 1976. Flokkurinn telur, að
launþegasjóðir stuðli að valdi ör-
ríkið ætlar sér það hlutverk að
verða endanlega eini vinnuveit-
andinn ásamt sveitarfélögum á
Islandi.
En það er óþarfi að ráðamenn,
eins og t.d. í þessu tilfelli hæstvirt-
ur ráðherra, láti kné fylgja kviði
og tali í lítilsvirðingartón um
Vinnuveitendasamband Islands og
umsögn þess í þessu dauðastríði,
sem vinnuveitendur eiga nú í, því
að það er barátta annars vegar á
milli opinberra aðila og hins vegar
hins frjálsa vinnumarkaðar sem á
sér stað. Spurningin er: Deyr hinn
frjálsi vinnumarkaður út áður en
ríkisstjórnin er öll?
ríkisins fyrir 20% af
ráðstöfunarfé, innan þess
ramma er lögin setja. Skyldu-
sparnaður ungmenna skiptist
þannig: Byggingarsjóður
ríkisins 2.500 m.kr., Fram-
kvæmdasjóður 2.000 m.kr. og
Stofnlánadeild landbúnaðar 400
m.kr.
I 11. til 19. gr. laganna er
fjallað um skerðingu á fram-
lögum til ýmissa fjárfestingar-
sjóða „að markaðri stefnu í
fjárlögum". I 21. gr. frv. er gert
ráð fyrir því að fjármálaráð-
herra geti, í samráði við fjár-
veitinganefnd tekið lán til
greiðslu annarra lána sé slíkt
talið heppilegt. Þetta ákvæði er
sagt til komið „vegna ástands á
erlendum fjármagnsmörkuðum
hefur yfirleitt ekki verið völ á
erlendum lánum til nægilega
langs tíma, miðað við eðlilegan
afskriftatíma þeirra fram-
kvæmda, sem með þeim hafa
verið fjármagnaðar."
fárra, en geri vald óbreyttra starfs-
manna þýðingarlaust. Nýi flokkur-
inn hefur ekki tekið ákveðna af-
stöðu í kjarnorkumálum, sem var
þýðingarmesta málefnið í kosning-
unum.
Möguleikar Nýja flokksins eru
ekki taldir miklir. Til að fá mann
kjörinn á þing þarf flokkurinn 4%
atkvæða, en það hefur nýjum flokk-
um á síðasta áratug ekki tekizt. Alls
hafa að minnsta kosti þrír komm-
únistaflokkar, einn kristilegur
flokkur og einn lítill hægri flokkur
boðið fram lista í undanförnum
kosningum, en enginn þeirra hefur
fengið mann kjörinn.
Nýi flokkurinn gæti þó haft þau
áhrif, að óánægðir kratar hugsuðu
sig tvisvar um áður en þeir veita
Jafnaðarmannaflokknum atkvæði
sitt. Þeir geta greitt Nýja flokknum
atkvæði, einhverjum borgaralegu
flokkanna eða setið heima. Svenska
dagbladet hefur bent á, að hræring-
ar innan Jafnaðarmannaflokksins
hljóti að valda forystu flokksins
áhyggjum. Stofnendur Nýja flokks-
ins eru ekki þeir einu, sem hafa
gagnrýnt stefnu flokksins að und-
anförnu heidur hafa aðrir fyrrum
tryggir stuðningsmenn eins og
Gunnar Myrdal, Assar Lindbeck,
Astrid Lindgren og Per Olof Edin
látið í ljós efasemdir um stefnu
forystu Jafnaðarmannaflokksins.
Tillaga á Alþingi:
Matvæli til
þróunarlanda
Friðjón Þórðarson (S) og
þrír aðrir þingmenn Sjálf-
stæðisfl. hafa lagt fram á Al-
þingi tillögu til þingsályktunar
um könnun á því, hvort hægt sé
að auka stuðning við þróunar-
lönd þann veg, að íslenzka
ríkið kaupi búvöru af framleið-
endum, svo sem mjólkurduft,
og sendi þangað sem þörfin er
brýnust fyrir matvæli.
I greinargerð er minnt á aðild
landsins að Sameinuðu þjóðun-
um og FAO, sem m.a. hafi það
hlutverk að útrýma hungri í
heiminum. Öldum saman hafi
íslenzka þjóðin haft náin kynni
af hungurvofunni, þó hún búi nú
að offramleiðslu matvæla, eink-
um búvöru, umfram neyzluþarf-
ir innanlands. Vakin er athygli
á grein sr. Gunnars Gíslasonar í
Mbl. um þetta efni þar sem segir
m.a.: „Það má kalla ömurlegt
hlutskipti þjóðar, sem svalt um
aldir og hafði ekki að öllu í sig
og á fyrr en um miðbik þessarar
aldar, að brjóta heilann í vöku
og draumi um það, hvernig megi
draga úr framleiðslu matvæla í
veröld, þar sem hundruð
milljóna manna búa við skort og
hungur." Loks er vitnað til
þeirrar samþykktar S.Þ., sem
Islendingar eru aðilar að, sem
fjallar um aðstoð þeirra þjóða,
sem betur mega sín, við hinar
þurfandi.
Stjórnarfrumvarp:
Tæplega 28 milljarða lán-
taka opinberra aðila 1979
Ráðgerð erlend lán ^^V^milljarður króna
Fréttabréf frá Svíþjóð: