Morgunblaðið - 25.03.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. MARZ 1980
Hér fer á eftir í heild ræða sú, sem Davíð
Sch. Thorsteinsson formaður Félags ísl.
iðnrekenda, flutti á ársþingi iðnrekenda sl.
fimmtudag:
Mikið vatn er til sjávar runnið
síðan við héldum ársþing okkar
fyrir tæpu ári síðan og
— enn renna meir en 8/10 hlutar
af tæknilega nýtanlegri vatnsorku
okkar til sjávar ónotaðir,
— enn höldum við uppi fölskum
lífskjörum með síauknum erlend-
um lántökum,
— enn eyðir ríkisvaldið meira en
það aflar og greiðir hallann með
prentun peningaseðla, sem fóðra
hið sígráðuga bál verðbólgunnar,
— enn er fjárfestingu og opin-
berri aðstoð fyrst og fremst beint
þangað, sem hún gefur flest at-
kvæði, en ekki þangað, sem hún
gefur mestan arð,
— enn höldum við áfram að
fjárfesta í landbúnaði og aukum
þar með framleiðslu hans til
útflutnings, á verði, sem er aðeins
lítill hluti af því, sem það kostar
okkur að framleiða þessar land-
búnaðarvörur,
— enn höldum við áfram að
kaupa togara, enda þótt stærð og
ástand fiskistofnanna geri það að
verkum, að bannað er að nota
þessi dýru tæki til þorskveiða
meira en fjórða hluta ársins,
— enn stækkar ríkisgeirinn og er
nú svo komið að á þessu ári er
kostnaðurinn við hann orðinn um
Vk milljón krónur á hvert einasta
mannsbarn á íslandi.
Hvað snertir aðbúnað sam-
keppnisatvinnuveganna, undir-
stöðu mannlífs á íslandi, þá er
þannig búið að
— enn býr iðnaðurinn ekki við
sömu starfsaðstöðu og hinir sam-
keppnisatvinnuvegirnir,
— enn búa hvorki iðnaðurinn né
hinir samkeppnisatvinnuvegirnir
við sömu starfsaðstöðu og erlendir
keppinautar þeirra búa við, hver í
sínu landi, og
— enn búa íslensku samkeppnis-
atvinnuvegirnir ekki einu sinni við
sömu starfsaðstöðu og útlend-
ingar njóta hér á landi.
Atgerfisflótti
Þegar svona er að málum staðið
þarf þá nokkurn að undra þó að
kaupmáttur ráðstöfunartekna fari
minnkandi og að óðaverðbólgan
hafi aldrei ætt áfram með eins
geigvænlegum hraða og nú.
Þarf nokkurn að undra þótt
fólksflóttinn úr landi haldi áfram.
En undanfarin 10 ár hafa samtals
flust af landi brott um 5500
íslendingar umfram þá, sem flust
hafa aftur til landsins. Ég held að
okkur sé öllum holt að hugsa um
hvaða ástæður valda því, að þessi
mikli fjöldi kýs að lifa annars
staðar en á Islandi. Jafnframt
væri hollt að hugleiða hvernig
atvinnuástandið væri á íslandi í
dag, ef allt þetta fólk, sem að
stórum hluta til er vel menntað,
jafnvel há menntað atgerfisfólk
hefði kosið að leita sér starfa á
íslandi. Ef til vill má segja að við
höfum flutt atvinnuleysi okkar út
á þennan hátt.
Með þessu áframhaldi skulum
við hætta að tala um jafnvægi í
byggð landsins, en hefja fremur
umræður um byggð á Islandi.
Hvert ætlum við —
hvað viljum við?
Þetta þykja ef til vill hvöss orð,
en það er vegna þess að mér er
mikið niðri fyrir og ég veit ekki
gjörla til hvaða ráðs skal grípa, til
þess að vekja þjóðina af þeim
dróma, sem hún er njörvuð í.
Þetta er í sjötta sinn, sem ég
tala hér sem formaður félagsins,
og í raun hef ég, með nokkrum
tilbrigðum þó, alltaf verið að
flytja sömu ræðuna. Ég hef kraf-
ist eðlilegra starfsskilyrða fyrir
iðnaðinn — bent á nauðsyn auk-
innar framleiðslu og framleiðni —
varað við að halda uppi fölskum
lífskjörum með erlendri skulda-
söfnun — talað um dulbúið at-
vinnuleysi — lýst áhyggjum iðn-
aðarins vegna óraunhæfra kjara-
samninga og lagt fram tillögur
iðnaðarins til lausnar þessara
mála.
yfirleitt ekki teknar fyrr en í óefni
var komið. Að þessu leyti var
aðlögunartíminn því illa nýttur og
tími, sem aldrei kemur aftur,
glataðist.
Nú, í mars 1980, er enn ótal
margt ógert til að skapa iðnaðin-
um sambærilega aðstöðu og keppi-
nautar hans njóta og ég fullyrði að
aðlögun stjórnvalda að fríverslun
er enn ekki komin á það stig, sem
hún hefði þurft að vera, þegar
aðlögun iðnaðarins að fríverslun
hófst árið 1970.
Mikilvægasta hagsmunamál
íslensks iðnaðar, sem og alls
annars atvinnulífs í landinu, er að
dregið verði úr verðbólgunni, að
minnsta kosti þannig, að hún verði
ekki meiri hér á landi en í
samkeppnislöndunum. Verðbólgan
Viðræður við
ríkisstjórn
Með tilvísun til þessara orða svo
og alls þess, sem ég sagði hér
áðan, taldi stjórn félagsins afar
brýnt að eiga þess kost að ræða
málefni iðnaðarins við þá ríkis-
stjórn, sem tæki við völdum eftir
kosningarnar í desember.
Málefni iðnaðarins heyra eink-
um undir fjögur ráðuneyti, þ.e.
fjármálaráðuneyti, iðnaðarráðu-
neyti, menntamálaráðuneyti og
Viðskiptaráðuneyti og við vildum
freista þess að tala við alla þessa
aðila í einu, til að fá fram
samræmda stefnu ríkisstjórnar-
innar í þeim málefnum, sem
iðnaðinn varða. .
Davíö Sch. Thorsteinsson, formaður F.Í.I.:
Hver eru þjóðfélagsleg
markmið okkar íslendinga
hvert ætlum við
hvað viljum við?
Orð mín hér áðan lýsa þeim
undirtektum, sem tillögur okkar
hafa fengið og ástandið í þjóðmál-
um er nú þannig, að ég tel þjóðina
búa við hættuástand. En er það
nokkuð undarlegt, þegar aldrei
hefur fengist alvarleg umræða um
þjóðfélagsleg markmið okkar
Islendinga — hvert ætlum við —
hvað viljum við?
Það er eins og allir álíti það svo
sjálfsagt, að við og niðjar okkar,
búi hér á íslandi um ókomin ár og
það við síbatnandi lífskjör, að um
það þurfi ekki að ræða — hvað þá
að marka þjóðinni stefnu þannig
að svo megi verða. En slíkt gerist
ekki af sjálfu sér. Það gerist ekki
nema að unnið sé að því með
ráðum og dáð og að allir vinni
samhentir að þessu megin máli
þjóðarinnar, en því miður sé ég
þess engin merki enn að slík
hugarfarsbreyting hafi átt sér
stað meðal þjóðarinnar.
Dægurmál —
aðalatriði
Aftur á ' móti gerðist það nú
fyrir skömmu, að smá dægurmál,
þó réttlætismál sé, sem ég var
aðili að, mál sem hefur enga
þjóðhagslega þýðingu á við það,
sem fulltrúar iðnaðarins hafa tal-
að um árum saman, vakti þjóðar-
athygli. Fjölmiðlarnir fóru ham-
förum — menn geystust fram á
ritvöllinn, ýmist fullir heilagrar
vandlætingar, eða yfir sig hrifnir,
málið var tekið fyrir á Alþingi
utan dagskrár, fjármálaráðherra
tók á sig rögg og leysti málið í
snatri, og meira var um þetta mál
talað, fjallað og ritað og málið
afgreitt hraðar en nokkurt mál-
efni iðnaðarins í mörg undanfarin
ár.
Þegar svo er komið fyrir frjálsri
fullvalda þjóð, sem krefst þess að
henni sé sýnd virðing á alþjóða-
vettvangi, tel ég að fullkomin
ástæða sé fyrir okkur að hægja
ferðina svolítið og að hver íslend-
ingur gefi sér tíma til að hugsa
ekki aðeins um eigin stundarhag,
heldur um framtíðarhagsmuni
allrar þjóðarinnar.
Aðlögun
iðnaðarins
lokið
Um síðustu áramót lauk aðlög-
unartíma íslands að EFTA og
EBE.
— Frá þeim tíma á íslenskur
framleiðsluiðnaður í fullri og
óheftri samkeppni við þróuðustu
iðnríki veraldar
— frá þeim tíma er ekki lengur
um skiptingu í útflutningsiðnað og
heimamarkaðsiðnað að ræða,
— frá þeim tima er iðnaðurinn
hliðsettur fiskveiðum og fiskiðn-
aði,
— frá þeim tíma verður ekki
umflúið að taka sama tillit til
hagsmuna iðnaðar við gengis-
skráningu og fiskveiða og fiskiðn-
aðar.
Aðstæður og aðbúnaður íslensks
iðnaðar eru hins vegar þannig á
þessum tímamótum, að ég tel
fyllstu ástæðu til að hafa veru-
legar áhyggjur af framtíð hans og
þar með framtíð islensku þjóðar-
innar í heild.
Uppbygging og þróun iðnaðar er
langtímaverkefni. Eitt mikilvæg-
asta skilyrði fyrir vexti og við-
gangi iðnaðar er stöðugt stjórn-
arfar, stöðugt efnahagslíf og stöð-
ugt vinnuafl. En allir landsmenn
vita að ekki hefur í seinni tíð ríkt
meiri óstöðugleiki í þessum efnum
á íslandi, en einmitt á aðlögun-
artímanum að EFTA og EBE. Við
þetta bætist að efnahagserfiðleik-
ar í helstu markaðs- og samkeppn-
islöndum okkar hafa leitt þar til
vaxandi styrktar- og stuðningsað-
gerða ríkisvaldsins við atvinnulíf-
ið og jafnframt hefur gætt vax-
andi samkeppni hérlendis frá svo-
nefndum láglaunalöndum.
Aðlögum
stjórnvalda
ekki lokið
Við inngöngu íslands í EFTA
var íslenskum iðnaði lofað miklum
umbótum á aðbúnaði og var aðlög-
unartíminn ætlaður til þeirra end-
urbóta. Þótt mörg atriði, sem
þama var um að ræða, hafi komið
til framkvæmda, voru ákvarðanir
og óvissan, sem henni fylgir, hefur
haldið niðri þróun og uppbyggingu
iðnaðarins ogJ)ar með haldið niðri
lífskjörum á Islandi. En við verð-
bólguna verður ekki ráðið nema
stjórnmálamennirnir vilji í raun
stöðva hana og heldur ekki á
meðan þjóðin trúir þeirri firru að
verðbólgan sé undirrót hagsældar.
Meðan svo er, mun þjóðin, hér
eftir sem hingað til, eyðileggja
allar tilraunir til að kveða verð-
bólgudrauginn niður.
Mismunandi
starfsskilyrði
Ég sagði áðan að iðnaðurinn
byggi ekki við sömu starfsskilyrði
og hinir samkeppnisatvinnuveg-
irnir, en í fullri samkeppni
fríverslunar er slíkt ástand óverj-
andi með öllu. í þessu sambandi
vil ég minna á, og gera að mínum,
lokaorð dr. Jóhannesar Nordal í
ræðu þeirri, er hann flutti á
ársþingi okkar í fyrra: Tilvitnun:
„Gera þarf kerfisbundið átak til
þess að afnema hvers konar mis-
mun, sem enn á sér stað milli
sjávarútvegs og iðnaðar, hvort
sem er í skattamálum, opinberri
fyrirgreiðslu, lánskjörum, eða að-
gangi að fjármagni. Þetta er eina
leiðin, sem ég sé liggja að raun-
verulegu jafnræði þessara tveggja
höfuðatvinnuvega íslensku þjóðar-
innar." Tilvitnun lýkur.
Ég vil undirstrika það, að engin
af þeim forréttindum, sem sjávar-
útvegurinn nýtur á þennan hátt
fram yfir iðnaðinn, koma honum
að minnstu notum. Þetta er allt
tekið inn í útrcikning gengisins og
þar er þetta vægðarlaust aftur af
honum tekið og meira til. Megin
afleiðing þess ranglætis, sem
þannig bitnar á iðnaðinum, eru
lakari lífskjör og vernd fyrir
erlenda iðnrekendur, bæði hér-
lendis og erlendis. Hvað snertir
stefnuna í gengismálum hérlendis
held ég að það sé með öllu óþekkt
fyrirbrigði í veröldinni að miða
skráningu gengisins við það að
megin útflutningsatvinnuvegur-
inn sé árum saman rekinn ýmist á
núlli eða með tapi. Þetta er
óheillabraut, sem við verðunt að
snúa af.
Því var það að stjórn félagsins
ritaði ríkisstjórninni ítarlegt bréf
hinn 11. febrúar sl. og fór fram á
fund með fulltrúum ríkisstjórnar-
innar til að ræða efnisatriði bréfs-
ins.
Framkvæmdastjóri félagsins og
ég áttum viðtal við forsætisráð-
herra 25. feb. og skýrðum honum
frá hve þýðingarmikið við álitum
að slíkum viðræðum yrði komið af
stað hið bráðasta.
Hinn 11. mars, þegar mánuður
var liðinn frá því að við sendum
bréfið til ríkisstjórnarinnar og
ekkert svar hafði borist, sendum
við ríkisstjórninni enn á ný bréf,
þar sem við ítrekuðum beiðni
okkar um fund með fulltrúum
hennar. í fyrradag gerðust svo
þau gleðitíðindi, að forsætisráð-
herra boðaði fulltrúa félagsins til
fundar við fulltrúa ríkisstjórnar-
innar og mun fyrsti fundurinn
fara fram á mánudaginn kemur.
Virðist þó iðnaðurinn njóta
lítils hljómgrunns hjá ráða-
mönnum þjóðarinnar og ætla ég
að nefna um það nokkur dæmi:
Skattalög
Er skattalögin voru til umræðu
á Alþingi nú fyrir skömmu gengu
fulltrúar félagsins á fund fjár-
hags- og viðskiptanefnda Alþing-
is. Lögðum við fyrir þá tillögur
félagsins:
1. Um sérstakan útflutningsvara-
sjóð iðnaðarins, til að jafna sveifl-
ur í útflutningi.
2. Um sérstakan skattafslátt
vegna rannsókna- og þróunar-
starfsemi.
3. Að starfsfólk iðnaðarins byggi
við sömu skattalög og fiskimenn
gera.
Er skemmst frá því að segja, að
þegar hin nýju skattalög voru
afgreidd frá Alþingi hafði engin
tillaga félagsins verið tekin til
greina.
Verðlagsmál
Mikið hefur verið rætt um
svokallaða niðurtalningu verðlags
undanfarið, en alls óljóst hvernig
framkvæmt skuli. En af þeim
tillögum, sem fyrir liggja, má ráða
að innlendar framleiðsluvörur
skuli sæta annarri og hraklegri
meðferð en innfluttar iðnaðarvör-
ur.
I bréfi félagsins frá 11. febrúar
stóð m.a. eftirfarandi um þessi
mál: Tilvitnun: „Með skírskotun
til þess, að íslenskur framleiðslu-
iðnaður býr nú við fulla sam-
keppni, beina eða óbeina, þá er
með öllu óverjandi að viðhalda
úreltum verðlagshöftum gagnvart
honum. Það eru því eindregin
tilmæli F.Í.I., að ríkisstjórnin