Morgunblaðið - 06.06.1981, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1981
Storm P.
Enginn nema grínistinn og
heimspekingurinn Storm P.
hefði getað sagt þá ódauðlegu
setningu „Það er erfitt að spá,
einkanlega um framtíðina.“
Þetta heyrum við stundum haft
eftir honum hér á landi, og
margt annað af hans vörum
hefur komist til almennings víða
um heim. Eins og við Islendingar
vitum manna best, eru Danir
sérdeilis glaðlyndir og gjálífir,
og má þakka guði fyrir, að
léttlyndir eru sumir á Norður-
löndum. Þeir þjóðflokkar, er
þann hluta heimsins byggja eru
þó fremur þekktir að öðru en
léttleika og glaðlyndi. Sem sagt
Danir hafa þar sérstöðu, og einn
mesti glaðvaerðarmaður þeirra
var teiknarinn og málarinn
Storm P.
Frægastur er Storm P. fyrir
teikningar sínar í dagblöð og
tímarit, enda ótrúlegt, hvað eftir
hann liggur á því sviði. Hver
kannast ekki við hina frægu
drengi, Peter og Ping, svo að ég
nefni aðeins tvö dæmi um snilli
Storm P., og allar uppfinningar
hans, sem eru ótrúlega skemmti-
legar og jafnvel mætti segja
praktískar, en vafasamt er,
hvort þær geta keppt á útflutn-
ingsmarkaði á við til að mynda
Danfoss, sem svo ágætlega spar-
ar hitaveituna fyrir okkur hér í
vetrarkuldanum. Og þó, hver
veit nema Storm P. sé meiri
hitagjafi en margan grunar.
Útflutningsvara eru verk hans,

eftir VALTÝ
PÉTURSSON
Nú spyrja menn: Hvað er
málari að skrifa um bók, og það
meira að segja bók um skip? Það
er ósköp eðlilegt, að menn spyrji,
en ástæðurnar eru fleiri en ein. I
fyrsta lagi er þessi bók Fjölva
ekki síður myndabók en lesmál,
og allar myndir eru teiknaðar
eða málaðar. I öðru lagi: Sá, er
þetta ritar, hefur verið, frá því
hann man eftir sér, bókstaflega
brjálaður í skip og allt, er þeim
tilheyrir. Þá er það komið á blað,
góðir hálsar.
Fjölvi hefur látið frá sér fara
að undanförnu hvert stórvirkið
af öðru; má þar minnast síðustu
listasögu, sem vakti sérstakan
áhuga þeirra, er vilja fræðast
um myndlist nútímans. Nú er
það alþjóðleg útgáfa um skip,
sem er rituð í upphafi af ítala og
hefur víða komið á markað.
Enda <-r hér um svo dýra útgáfu
að ræða, að vart er hugsanleg
nema á alheimsmarkaði. Það eru
það sannast á sýningunni í
Norræna húsinu, sem hingað er
komin frá safni Storm P. í
kóngsins Kaupmannahöfn.
Dýrin hans Storm P. og börnin
eru á þessari sýningu, og ef satt
skal segja eru nokkuð margar
teikningarnar, og það er ekki
áhlaupaverk að gera sér grein
fyrir öllum þeim gersemum, er
nú hanga á veggjum Norræna
hússins. Ég held ég verði að játa,
að mér tókst það hvergi á þeim
tíma er ég var þar innan veggja
en ég skemmti mér herlega og
það munaði engu, að ég fengi
Carlsberg-bragð í vitin við að sjá
kallana hans Storm P. njóta
lífsins, taka það rólega og slappa
af. Hugdettumaður var Storm P.
með svo miklum fídus-krafti, að
engan teiknara þekki ég, sem
kemst í spor þessa slátrarasonar
í Danmörku. Tækni Storm P.
með penna sinn er afskaplega
örugg, og hann getur gert hvað
sem er með nokkrum strikum.
Þarna á sýningunni er að finna
meðal annars sjálfsmynd, sem er
gerð á svo léttan og lipran hátt,
að meistari eins og Matisse hefði
ekki notað línuna betur. Það er
annars hlægilegt að vera að
benda á einstök verk á þessari
sýningu. Hér er allt af fyrsta
flokki og verður ekki betur gert.
Glaðværðin er alls staðar, og
hún er græskulaus og hnitmiðuð,
svo að hvergi svíður undan
nístandi háðinu, allt er iðandi af
kæti og lífi, þannig að maður
hrífst með, og þegar íslendingar
engjast sundur og saman af
áhrifunum, já, þá er mælirinn
fullur, mundi einhver segja.
í Einu verð ég samt að finna
að þessari sýningu. Þar er engin
sýningarskrá, og ekki hjálpar
það til að melta allt, er á
boðstólum er. Þetta er afar
bagalegt og eiginlega óskiljan-
legt í sambandi við eins merki-
lega sýningu og raun ber vitni.
Það er sannarlega mikill feng-
ur að fá að kynnast þessum
verkum Storm P. Auðvitað eru
margir hér á landi, er kannast
við kímni þessa merkilega teikn-
ara, en ég yrði ekki hissa, þótt
færri þekktu til málverka hans.
Landar Storm P. kunna vel að
meta snilli og glaðværð þessa
ágæta listamanns. Um hann
hafa verið skrifaðar bækur, bæði
um hann sjálfan og einnig um
mm Hér er allt af fyrsta
7 flokki og verður
ekki betur gert. Glað-
værðin er alls staðar,
og hún er græskulaus
og hnitmiðuð, svo að
hvergi svíður undan
nístandi háðinu.
list hans. Það er skemmtileg
lesning, sem ég veit, að til er í
Norræna húsinu, og ég er viss
um, að þeir, sem sjá þessa
sýningu í kjallara hússins, munu
hafa ánægju af að kynnast
Storm P. betur.
Að lokum langar mig til að
minnast á einn góðvin minn
meðal málara í Danmörku, er
upplifði það að bera Storm P. til
grafar. Ekki veit ég, hve oft þessi
atburður hefur borist í tal mill-
um okkar, en eitt get ég fullyrt:
Þessi ágæti vinur minn hélt því
ætíð fram, að þessi einstaki
atburður í lífi hans hefði verið
einn sá sorglegasti og um leið
einn sá merkilegasti. Þeir höfðu
verið samtímamenn og miklir
vinir. Þessi litla frásögn gefur ef
til vill svolitla hugmynd um,
hvern hug danskir listamenn
báru til Storm P.
Ég held, að fáum sýningum sé
hægt að mæla eins með og
þessari sýningu Storm P. í Nor-
ræna húsinu. Hún er stórkost-
lega skemmtileg, og sem allra
flestir ættu að notfæra sér þetta
tækifæri til að sjá snilldarlegar
teikningar og gleðjast um leið
með heimspekingnum og húmor-
istanum Storm P.
Skipabók Fjölva
hundruð mynda í þessari bók og
drjúgt lesmál. Þar að auki hefur
vferið bætt við upprunalegu út-
gáfuna íslenskri skipasögu, eða
réttar væri að nefna hana drög
að íslenskri skipasögu, því að
þar virðist vera stiklað á stóru.
Einn vinur minn af Engeyjarætt
sagði við mig, eftir að hafa flett
bókinni: „Þetta er vond bók,
engin mynd af Engeyjarlaginu."
Það var nú það. Það er nú samt
talað um EngeyjarLgið, og það
er talað um allar mögulegar
tegundir og gerðir skipa, allt frá
því menn fóru fyrst að tleyta sér
á alls konar efnum, er höfðu
þann eiginleika að sökkva ekki.
Teikningarnar í þessari Skipa-
bók Fjölva eru yfirleitt mjög vel
gerðar, og hér kemur fram
dálítið skemmtilegt fyrir mynd-
listarmenn, því að hér sannast,
að ljósmyndin nær hvergi sömu
frásögn um gerð skipa og teikn-
ingin. Hér rennur ekkert saman,
hér er hægt að sjá hvern hlut á
^ Teikningarnar í
þessari Skipabók
Fjölva eru yfirleitt
mjög vel gerðar, og hér
kemur fram dálítið
skemmtilegt fyrir
myndlistarmenn, því að
hér sannast, að ljós-
myndin nær hvergi
sömu frásögn um gerð
skipa og teikningin. ££
sínum stað, lögun og séreinkenni
hverrar tegundar o.s.frv. Þessar
myndir eru sjálfsagt gerðar af
sérfróðum mönnum, en ekki get
ég gert að því, að mér finnst
íslensku skipin ekki eins vel gerð
og þau erlendu. Þarna er að
finna mikinn fróðleik um her-
skipaflota stórveldanna og haf-
skipin stoltu, er stundum rak
j&ó-r -éc*.

hér við með skemmtiferðafólk,
eiga sinn kapítula. Annars er
alger óþarfi að telja hér allt upp,
sem í þessari ágætu bók er að
finna. Fyrir nokkrum árum kom
út önnur bók um skip, hjá
Almenna bókafélaginu og var
mikill fengur að henni fyrir þá
stráka, sem ekkert eldast, hvað
skip áhrærir. En þessi bók frá
Fjölva er allt annars eðlis og því
ágætt að eiga báðar.
Eftir að ég eignaðist þessa bók
Fjölva, hef ég haft af henni
mikla ánægju og gríp oft til
hennar, þegar þyngist skap. Það
er alltaf sama sagan: Fyrr en ég
veit, er hugurinn kominn á flakk
og farinn að ferðast á forláta
farkostum.
N ef skatturinn
og gam la fólkið
- eftir Halldór
Blóndal, alþm.
Þingmenn allra flokka stóðu sam-
an um það á síðustu dögum þingsins
að stofnaður skyldi Framkvæmda-
sjóður aldraðra. Þetta er þjóðþrifa-
mál. Ég veit ekki hver sagði það
fyrstur manna, að eins og hér væri
búið um sumt gamalt fólk, væri
hæpið að við Islendingar gætum
kallað okkur menningarþjóð. En
undir þetta tek ég. Brýnasta verk-
efnið nú er að búa svo í haginn fyrir
gamla fólkið, að enginn þurfi að
kvíða því að verða afræktur í ellinni
og bjargarvana. Sú skylda hvílir á
alþingismönnum að sjá svo um, að
framkvæmdasjóður aldraðra styrk-
ist á næstu árum og geti gegnt
hlutverki sínu.
Góðir skattar
og vondir
Samkvæmt lögunum um Fram-
kvæmdasjóð aldraðra verður höfuð-
tekjustofn hans nýr nefskattur, 100
kr. á mann, er gefi af sér um 10
millj. kr. á þessu ári. Þetta er svipuð
fjárhæð og lækkun sjúkratrygg-
ingagjaldsins, en óhjákvæmilegt var
að setja þetta sjónarspil á svið, þar
sem rikisstjórn þóttist þá fremur
standa við fyrirheitið um lækkun
beinna skatta.
Það virðist svo sem hún hafi
fundið nýtt lögmál þess efnis, að
sumir skattar séu góðir og aðrir
vondir. En vitaskuld var miklu
einfaldara að marka ákveðinn hluta
sjúkratryggingagjaldsins til þess-
ara þarfa og hefði sparað skattstof-
unum fyrirhöfn og skriffinnsku auk
margvíslegs aukakostnaðar, sem af
því leiðir að búa til nýjan skatt í
þessu þjóðfélagi skriffinnskunnar.
Ég gerði ítrekaðar tilraunir til þess
að fá ríkisstjórnina til að leggja
eitthvað af mörkum frá sjálfri sér
eða úr ríkissjóði til framkvæmda-
sjóðs aldraðra eöa svo sem helming
þess, sem þjóðinni er ætlað að
greiða með nýjum sköttum, en það
var eins og að berja steininn. Virðist
10 millj. kr. þó ekki hærri upphæð
en svo, að ástæðulaust ætti að vera
að stofna til nýrrar skattheimtu
þeirra vegna, heldur snúa sér að því
að hagræða rekstrinum. Ef rétt yrði
að verki staðið í þeim efnum yrði
víða fundið fé. Hagstæð afkoma
ríkissjóðs er venjulega aðeins á
pappírunum — af því að ríkisreikn-
ingurinn sýnir ekki greiðsluárið.
Verðtryggður
tekjustofn
Verðbólgan er af stærðargráðunni
50% og auðvitað gagnslaust að
ákveða upphæð í eitt skipti fyrir öll
til Framkvæmdasjóðs aldraðra.
Reynslan sýnir líka, að nauðsynlegt
er að tengja framlög hins opinbera
til slíkra sjóða verðbólgunni með
einum eða öðrum hætti, ef þau eiga
ekki að glata verðgildi sínu. Sú leið
var farin til að efla byggðasjóð að
ætla honum 2% af heildartekjum
ríkissjóðs. Við þetta mark hefur að
vísu ekki verið staðið, en það hefur
rekið á eftir stjórnvöldum og opnað
leiðina fyrir réttmætri gagnrýni,
þegar áhuginn fyrir byggðastefn-
unni hefur dofnað eins og til að
mynda hjá núverandi ríkisstjórn. Þó
hefur þessi leið reynzt einna skást.
Þess vegna lagði ég til að framlagið
til Framkvæmdasjóðs aldraðra mið-
aðist við tekjuöflun fjárlaga og
næmi 0,3% eða um 16 millj. kr. á
þessu ári. Það var svo eftir öðru, að
þingmenn stjórnarflokkanna gátu
ekki fallist á þessa leið, en þráður-
inn verður tekinn upp að nýju.
Betur má
ef duga skal
Víst er rík fjárþörf víðs vegar í
þjóðfélaginu. Samgöngumálin hafa