Morgunblaðið - 06.06.1981, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1981
25
Fylkingin fordæmir
kjaraskerðingu
ríkisstjórnarinnar
Sumarbúðir sykursjúkra barna
SUMARBÚÐIR fyrir sykursjúk
born standa yfir frá 23. júni til
30. júní na'stkomandi og verða
að Reykholti. t>að eru samtök
sykursjúkra sem standa fyrir
búðunum, en þau voru stofnuð
25. nóvember 1971 ojí eru nú
milli 500 oií 600 meðlimir i
þeim. Umsjónarmenn sumar-
búðanna eru Steinunn Þor-
steinsdóttir hjúkrunarfræðinK-
ur ok SÍKurður Ólafsson. Auk
þess mun Guðrún Þ. Hjaltadótt-
ir sjúkrafæðissérfraíðinKur
annast fræðslu i sambandi við
mataræði sykursjúkra harna.
Blaðamaður MorKunblaðsins
hafði samband við Steinunni
Þorsteinsdóttur ok spurði hana
hvað börnin fengju að gera í
sumarbúðunum. Sagði Steinunn
að markmiðið með þessum búð-
um væri að styrkja hvern ein-
stakling með þennan sjúkdóm'
því að þetta væru börn og
unglingar sem væru háð foreldr-
um sínum og þau vildu reyna að
styrkja þau í að verða sjálfstæð-
ir einstaklingar. Þau fá kennslu í
sambandi við sjúkdóm sinn, þ.e.
a.s. að sjá um meðferð og
mikilvægi mataræðisins, insul-
ingjafarinnar og hreyfingarinn-
ar.
Þeim er einnig kennt hvernig
þau eiga að meðhöndla lyf,
sprautur og þvagathugunarverk-
færin.
Auðvitað eru sumarbúðirnar
ekki eingöngu kennsla, sagði
Steinunn, heldur fá þau einnig
að fara í sund, ferðalög, á
hestbak, í leiki, haldnar verða
kvöldvökur o.s.frv.
— Hvenær var byrjað að hafa
þessar sumarbúðir?
— Þær hafa verið haldnar
einu sinni áður, í fyrra.
— Hvað eru mörg sykursjúk
börn á landinu i augnablikinu?
— Þau eru á milli 30 og 40. Öll
börn geta fengið að komast í
þessar sumarbúðir, sem eru syk-
ursjúk og einnig þó að þau séu
ekki í samtökum sykursjúkra.
Aldurstakmörk eru engin.
Það er hægt að skrá sig hjá
mér, sagði Steinunn Þorsteins-
dóttir, og einnig hjá Guðrúnu Þ.
Hjaltadóttur fyrir 8. júní.
Vikan kostar 750 krónur, en
félagið kemur til móts við
sumarbúðakostnaðinn.
Morgunblaðinu hefur borizt
eftirfarandi fréttatilkynning
frá Fylkingunni:
Þann 1. júní sl. hækkuðu laun
verkafólks um 8,1%. Þessi
hækkun er uppbót fyrir verð-
hækkanir á tímabilinu 1. febrú-
ar til 1. maí, sem verkafólk
hefur orðið að þola óbættar til
þessa.
Áður en verkafólk fær fyrsta
launaumslagið í hendur eftir
þessa lúsarhækkun, hefur ríkis-
stjórnin séð til þess að lunginn
úr henni hverfur í verðhækkun-
arskriðu. í kjölfar tilkynningar
um hækkun verðbótavísitölu
fylgdi glaðningur stjórnarinnar
til verkafólks:
— 44% hækkun húsaleigu,
frá 1. maí.
— 20—30% hækkun búvöru-
verðs.
— 15% hækkun bensínverðs.
Fylkingin mótmælir harðlega
síendurteknum árásum ríkis-
stjórnarinnar á lífskjör verka-
fólks, árásum sem fyrst og
fremst beinast gegn láglauna-
fólki. Þann 1. mars sl. sá
ríkisstjórnin til þess að 8% var
rænt af launum verkafólks, en
hefur greinilega ekki þótt nóg að
gert. Sífellt verður erfiðara
fyrir verkafólk að láta tekjurnar
hrökkva fyrir brýnustu lífs-
AÐALFUNDUR Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga var hald-
inn að Bifröst í Borgarfirði
fimmtudag og föstudag. en þetta
var 79. aðalfundur SÍS. Fundinn
sóttu um eitt hundrað fulltrúar
frá rúmlega 40 Sambandskaup-
félögum. auk stjórnar Sambands-
ins, framkvæmdastjórnar og
nokkurra gesta. Sérmál fundar-
ins var að þessu sinni „Stefnu-
skrá samvinnuhreyfingarinnar"
og verður tekin ákvörðun i því
máli á næsta aðalfundi. sem
haldinn vcrður árið 1982.
Formaður Sambandsstjórnar,
Valur Arnþórsson, setti aðalfund
Sambandsins og minntist í upp-
hafi látinna samvinnumanna.
Fundarstjóri var kjörinn Steinþór
Magnússon, Egilsstöðum, og Sig-
urður Ingi Sigurðsson, Selfossi, til
vara, en fundarritarar þeir Böðvar
Jónsson, Gautlöndum, Jón Krist-
jánsson, Egilsstöðum, og Baldvin
Baldursson, Rangá, S-Þing. Valur
Arnþórsson flutti síðan skýrslu
stjórnar og skýrði frá helstu
viðfangsefnum hertnar á liðnu ári
og fjárfestingum á vegum Sam-
bandsins á árinu. Að því loknu
flutti Erlendur Einarsson for-
stjóri skýrslu um rekstur Sam-
bandsins á árinu 1980.
Velta árið 1980
Heildarvelta Sambandsins nam
163.978 millj. gamalla króna, og
jókst hún um 55.079 millj. eða
50,6% frá árinu á undan. Veltan
skiptist þannig niður á einstakar
deildir Sambandsins, búvörudeild
34.109 millj., sjávarafurðadeild
52.980 millj., innflutningsdeild
35.941 millj., véladeild 10.133
millj., skipadeild 11.519 millj.,
nauðsynjum, hvað þá þegar
þessar lífsnauðsynjar eru stöð-
ugt hækkaðar umfram annað.
Þannig hækkaði framfærslu-
vísitalan um 50,7% á tímabilinu
1. maí 1980 til 1. maí 1981. Verð
algengustu landbúnaðarvara
hækkaði hinsvegar um 60—70%
á tímabilinu 1. júní 1980 til 1.
júní 1981.
Fylkingin fordæmir þann
loddaraleik sem ríkisstjórnin
viðhefur með frestun verðhækk-
ana fram yfir útreikning vísi-
tölu og bendir á að vinnubrögðin
eru í anda fyrri ríkisstjórna.
Hátt er talað um baráttu gegn
verðbólgu, en herkostnaðinn er
verkafólki einu ætlað að greiða;
ef eitthvað skal skert er hand-
hægast að krukka í kaupið að
mati stjórnvalda og atvinnurek-
endur eru ósköp sáttir við að-
ferðina, enda ekki gengið á
gróða þeirra.
Síðast en ekki síst fordæmir
Fylkingin farystu verkalýðs-
samtakanna fyrir ábyrgðar-
lausa afstöðu. Greiniíegt er að
forysta Alþýðusambandsins
metur meira að pólitískir sam-
herjar ráðist á kjör félaga
Alþýðusambandsins, heldur en
að hefja baráttu gegn öllum
árásum — hver sem sér um
framkvæmdina.
iðnaðardeild 18.635 millj. og
smærri starfsgreinar 661 millj.
Af veltu Sambandsins var um-
boðssala 99.435 millj. eða 60,6%,
samanborið við 63% árið á undan.
Útflutningur Sambandsins var
76.751 millj. og jókst hann um
44,3% frá fyrra ári.
Rekstrarniðurstaða
Brúttótekjur Sambandsins urðu
tæpur 31 milljarður króna og
höfðu aukist um 71,6%, sem er
töluvert meira en veltuaukningin.
Helstu ástæður þessarar þróunar
eru betri afkoma skipadeildar og
minni hlutur umboðssölu í heild-
arveltu en áður.
Almenn rekstrargjöld námu
röskum 20 milljörðum og höfðu
hækkað á milli ára um 62,5%. Af
öðrum helstu rekstrarliðum má
nefna að brúttóvaxtakostnaður
hækkaði um 83,9%, launagreiðslur
um 59,3% og gengismunur og
verðbætur lána um 238,5%.
Tekjur af reglulegri starfsemi,
þ.e. eftir rekstrargjöld, fyrningar
og fjármagnsgjöld, námu samtals
1.271,9 milljónum króna, en tekju-
afgangur fyrir lokafærslur varð
926,5 milljónir króna.
Tekjuafgangi Sambandsins, þ.e.
926,5 milljónum króna, var ráð-
stafað með eftirfarandi hætti:
Endurgreitt var til frystihúsa
samtals 360,4 milljónir króna.
Vörubirgðir voru niðurfærðar
aukalega um 300,0 milljónir
króna.
Óráðstafaður tekjuafgangur
ársins nam þannig 266,1 miljón
króna.
FjárfestinRar
Fjárfestingar Sambandsins á
árinu voru með minna móti. Sam-
tals fjárfesti Sambandið fyrir
1.251 millj. sem skiptist þannig að
í fasteignum var fjárfest fyrir 353
millj. og í vélum og tækjum fyrir
898 millj.
Starfsmenn
Starfsmenn Sambandsins voru
1.824 í árslok 1980, en voru 1.814 í
lok ársins 1979. Þar af voru
skrifstofumenn 356, verslunar- og
lagermenn 243, iðnaðar- og verka-
menn 1.035, farmenn 134 og aðrir
starfsmenn 56.
Samhandskaupfélögin
Sambandskaupfélögin voru 45 í
árslok 1980. Félagsmenn þeirra
voru 41.792, og hafði þeim fjölgað
um 153 á árinu.
Samkvæmt skýrslum hagdeild-
ar Sambandsins um veltu félag-
anna á árinu 1980 var heildarvelta
þeirra félaga, sem skýrslugerðin
nær til, 230.002 millj. á árinu sem
leið, samanborið við 151.376 millj.
árið á undan. Veltan skiptist
þannig að sala vöru og þjónustu
var 141.926 millj., sala landbúnað-
arafurða var 63.926 millj. og sala
sjávarafurða 24.150 millj. Velta
félaganna jókst um 52% á milli
áranna.
Samkvæmt þessum skýrslum
voru 22 félög gerð upp með
hagnaði, samtals að upphæð 738
millj. en 15 félög voru gerð upp
með halla að upphæð samtals 488
millj. Er því hagnaður umfram
halla hjá félögunum 250 millj.
Styrkir úr
Menningarsjóði
Á aðalfundinum skýrði Valur
Arnþórsson stjórnarformaður SÍS
frá því að sjórn Menningarsjóðs
sambandsins hefði veitt fimm
styrki úr sjóðnum, samtals að
upphæð 105 þúsund krónur. Styrk-
ina hlutu: Gigtarfélag Islands, kr.
25 þús., Sjálfsbjörg, vegna bygg-
ingar endurhæfingarstöðvar á Ak-
ureyri, kr. 25 þús., Styrktarfélag
vangefinna, kr. 25 þús., Kristileg
alþjóðleg ungmennasamskipti, kr.
15 þús., og til flugbjörgunarsveita
voru veitt kr. 25 þús.
Erfiðleikar iðnaðar
Sambandsins
Það kom fram í umræðum á
fundinum að menn hafa þungar
áhyggjur af þeim erfiðleikum sem
við er að glíma í iðnrekstri
Sambandsins, sérstaklega þó út-
flutningsiðnaðinum. Þessir erfið-
leikar stafa fyrst og fremst af
verðbólgunni og hinum öru kostn-
aðarhækkunum hér innanlands
sem ókleift er að velta jafnóðum
yfir í verðlag á erlendum mörkuð-
um.
Fram kom að á síðasta ári hafi
fjármagnskostnaður iðnaðardeild-
ar vaxið geysilega og orðið 16% af
veltu hennar.
Stefnuskrá samvinnu-
hreyfinijarinnar
Sérmál fundarins að þessu sinni
var gerð stefnuskrár fyrir
samvinnuhreyfinguna og hafði
Hjörtur E. Þórarinsson, stjórnar-
formaður Kaupfélags Eyfirðinga,
framsögu um málið. Hjörtur
skýrði frá umfjöllun KEÁ um
stefnuskrármálið en það var rætt
á 21 deildarfundi og síðan aðal-
fundi félagsins og tóku um 700
manns þátt í þessari stefnumótun.
Svipaða umfjöllun mun stefnu-
skrármálið hafa fengið í flestum
kaupfélögum landsins og félögum
starfsmanna. Hjörtur rakti einnig
aðdraganda þessa máls almennt
og gerði grein fyrir nauðsyn
hreyfingarinnar fyrir stefnuskrá.
„Þar sem samvinnufélag starfar
og nær að móta félagsumhverfi
sitt,“ sagði Hjörtur m.a. „verða
skilin milli vinnu og fjármagns
ógreinileg, skilningur á sameigin-
legum hagsmunum einstaklings
og heildar meiri og stéttarbarátta
missir merkingu."
Að lokinni framsögu Hjartar
urðu allmiklar umræður á fundin-
um, en síðan var fundarmönnum
skipt í umræðuhópa, sem fjölluðu
nánar um málið.
I morgun skiluðu umræðuhópar
niðurstöðum sínum og urðu enn
miklar umræður. Að lokum var
samþykkt tillaga þess efnis að
Sambandsstjórn skipi sjö manna
nefnd sem semji frumvarp að
stefnuskrá. í nefndinni séu full-
trúar ólíkra skoðana og hagsmuna
innan samvinnuhreyfingarinnar
og fulltrúi frá LÍS. Frumvarpið
verði sent kaupfélögunum fyrir 1.
október og lagt fyrir aðalfund
Sambandsins 1982.
Ályktanir
Þrjár ályktanir voru samþykkt-
ar. í hinni fyrstu skoraði fundur-
inn á stjórnvöld að taka til
rækilegrar athugunar og leiðrétt-
ingar rekstrarörðugleika iðnaðar-
ins, sér í lagi ullariðnaðarins.
Augljóst virðist, að þorri þeirra
prjóna- og saumastofa sem nú eru
í rekstri stöðvist ef ekkert verði að
gert og mörg hundruð manns
missi atvinnu sína.
í annarri ályktuninni lýsti
fundurinn áhyggjum sínum vegna
lágra sölulauna á landbúnaðarvör-
ur ok skoraði á stjórnvöld að
hlutast til að heimiluð sölulaun
hverju sinni hrökkvi a.m.k. fyrir
sölu- og dreifingarkostnaði í smá-
söluverslun.
Þriðja ályktunin var á þá leið að
samvinnuhreyfingin verði í farar-
broddi í hinni nýju örtölvubylt-
ingu og geri sitt til að hún verði
almenningi til góðs.
Þá var samþykkt tillaga um
framlag í Menningarsjóð 200 þús.
krónur og í Listasjóð 100 þús.
krónur.
Valur Arnþórsson
ondurkjörinn
stjórnarformaður
Við kosningu til stjórnar Sam-
bandsins var Valur Arnþórsson
endurkjörinn formaður með yfir-
gnæfandi meirihluta atkvæða og
þeir Ólafur Sverrisson og Jónas R.
Jónsson voru einnig endurkjörnir,
allir til þriggja ára. í varastjórn
voru kosnir til eins árs Helgi Rafn
Traustason, Þorsteinn Sveinsson
og Ólafur Ólafsson. Aðalendur-
skoðandi til tveggja ára var kjör-
inn Björn Stefánsson og
varaendurskoðandi Benedikt
Guttormsson.
Aðalfundi SÍS lauk í gær:
Brúttótekjur ta'pur 31
milljarður gkróna
Starfsmenn 1824 um áramót