Morgunblaðið - 28.07.1982, Blaðsíða 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. JÚLÍ 1982
Skáld og kanótúr í Svíþjóð
Eftir Ásgeir
Þórhallsson
„Jða, en þessi lest fer ekki til
Gautaborgar,“ sagði hávaxinn
lestarþjónn í hvítri skyrtu og
skoðaði farmiðana okkar.
Við vorum sjö sem höfðum setið
sæl i lest á föstudegi á leið í kanó-
leiðangur upp í Dalsland í Svíþjóð.
En nú breyttist sælan í skrekk.
Fararstjórinn okkar, sem var ung
stúlka með stór kringlótt gleraugu
sem stækkaði augu hennar, hvítn-
aði, svo blánaði hún.
„Þessi lest fer til Stokkhólms.
Þið áttuð að skipta um lest í Hels-
ingjaborg."
„Ó, Guð,“ sagði fararstjórinn.
Svo horfði hún á lestarstjórann
og geiflaði sig í framan því gler-
augun pirruðu nefið. Heita helvíti,
við höfðum tekið kolvitlausa lest.
í hópnum voru þrjár konur og
þrír ungir menn og einn polli.
Þekktumst ekkert fyrir, allt Danir
nema ég. Vorum á öðru farrými,
fólk sat á svefnpokum sínum og át
úr matarpökkum. Fyrir utan
gluggana þaut sænskt landslagið
framhjá; sveitabæir og akrar,
flekkóttar kýr og rauð útihús.
Þetta var í ágúst og blíðskapar-
veður; hitamolla í lestinni. Við
fórum að skoða landakortið, slóg-
um þessu upp í grín og stungið var
upp á að breyta áætlun í helgar-
ferð til Stokkhólms. Fararstjórinn
okkar var víst ekki vanur svona
kanóleiðöngrum. En ferðin var á
vegum ferðafélags sem náms-
menn, íslenskir og danskir, stóðu
að í Kaupmannahöfn. Þar var
fólki gefin kostur á að ferðast
saman með sameiginlegan sjóð og
hvatt til að hjálpast að út úr
vandanum. Þetta var viku ferð og
lagt upp frá Kaupmannahöfn, þar
sem ég var búsettur um þessar
mundir.
Ein konan gat talað sænsku við
lestarvörðinn. Hann kvaðst koma
aftur og segja okkur hvar við ætt-
um að fara út og skipta um lest.
Áfram skrölti lestin.
Ég hafði lifað kráarlífi í Kaup-
mannahöfn upp á síðkastið og var
á flótta undan vandamálum,
þunglyndi og leiði hafði gert mig
þögulan. Ég hafði einu sinni átt
draum um að verða rithöfundur,
reyndar alveg frá því ég lærði að
skrifa í barnaskóla. Ég hafði ark-
að á milli útgefenda á íslandi í
fjögur ár án árangurs, orðið niður-
dregnari með hverju árinu. Stund-
um týndust handritin og ég varð
að bæta grátsveinum í röddina til
að þeir nenntu að standa upp frá
nýtískulegum skrifborðum og leita
í hillum.
Alltaf voru þeir að spyrja hvaða
menntun ég hefði, eins og maður
ætti að vera bókmenntafræðingur
til að skrifa; hingað til hafa rit-
höfundar getað það. Svo voru rit-
stjórarnir alltaf að finna að smá-
vægilegum stafsetningarvillum.
Eins og ég væri að skrifa til að
sýna hversu klár ég væri í ís-
lenzku. Enginn sá það sem ég var
að reyna að segja með sögunum.
Svo ég flúði; hélt þetta væri betra
í Kaupmannahöfn. Ég talaði við
gráhærðan mann í fínni peysu hjá
Gyldendal, þar sem rauð plu3s-
teppi voru á gólfum. Gyldendal er
auglýst útgáfufyrirtæki fyrir öll
Norðurlöndin. Ég var með tíu ís-
lenzkar smásögur inn á mér. En
hann sagði að þeir gæfu ekkert út
sem ekki hefði áður komið út sem
bók á móðurmálinu.
„Þetta er nú bara regla hjá
Gyldendal,“ sagði hann og ég fann
að ég var ekki velkominn.
Þá gafst ég upp; lagði árar í bát
fyrir fullt og allt. Þetta var ekki
til neins. Ég gekk bara um götur"
með hendur í vösum og skoðaði í
búðarglugga. Lifði á soðnum kart-
öflum og gulrótum með tómatsósu
út á og ímyndaði mér að það væri
kjúklingur í karrý. Svo fékk ég
skúringarvinnu í banka, á nótt-
unni. Á kvöldin sat ég á ölhúsum í
reykjarsvælu og þunglyndi, búinn
að missa alla von, hættur að segja
brandara; orðinn viljalaust rekald.
Lestarþjónninn kom og sagði
okkur að fara út á næstu stöð og
hvaða lest við ættum að taka.
Þetta var allt í lagi; við kæmumst
í kanótúr. Okkur mundi seinka,
kannski yrðum við ekki við vatnið
fyrr en næsta dag. Fararstjórinn
minnti mig á kennara sem er með
litlu krakkana í skólaferðalagi.
Hún var alltaf að skoða farmið-
ana, allskonar kvittanir og bækl-
inga. Þess á milli dró hún upp
brauð og smjör og smurði á hnénu.
Svo át hún stóra appelsínu og saf-
inn lak ofan í sætið og yfir hana
alla. Þá brölti hún fram á klósett
og sótti klósettpappír til að
þurrka. Ferlegt vesen alltaf á
þessu kvenfólki.
Áætlunin var komin úr skorðum
og við misstum af sveitalestinni
sem átti að fara með okkur upp að
litlum bæ við vötnin. Svo við urð-
um að taka tvo rándýra leigubíla,
vildum ekki eyða heilum degi í að
bíða eftir næstu lest. Loks eftir
rúnt fram og aftur um bæinn
fundum við kanóleiguna þar sem
átti að vera búið að panta kanóa
handa okkur; kanóar úti í garði
við einbýlishús. En karlinn sem
kom út á svalir kannaðist ekkert
við að búið væri að panta þrjá
kanóa í viku. Ekki nóg með það
heldur var fararstjórinn búinn að
lCg hef haft rithöfundardrauma allt
frá því ég lærði að skrifa í barna-
skóla. Ekki get ég neitt gert að því.
týna kvittun um að við værum bú-
in að borga. Allt komst í uppnám.
Við fórum í leigubílnum niður
að vatninu til að finna tjaldstæði.
Karlinn ætlaði að athuga þetta
betur, kæmi svo að tala við okkur.
Niður við vatnið voru bátar
bundnir við litlar flotbryggjur og
litlar öldur kitluðu botna þeirta;
gamlir hraðbátar úr maghony,
árabátar og húsbátar. Við tjölduð-
um á sólbaðsaðstöðu bæjarbúa,
þar var eini grasbalinn. Fyrir
utan var fljótandi stökkpailur og
flotbryggja út í. Þegar búið var að
bera allt dótið nema bakpoka far-
arstjórans, leigubílarnir farnir,
stóðum við tvö ein við vegkantinn.
Hún var með fangið fullt af papp-
„Það var blíðskaparveður
þegar við rerum af stað rétt
fyrir hádegi þennan laugar-
dag. Þrír bátar í halarófu,
karlmaöur að aftan en kven-
maður fremst, farangurinn á
milli. Bakpokum og matvæl-
um var pakkaö inn í stóra
plastpoka, ef bátnum skyldi
hvolfa...“
Fyrri hluti
írum að leita að kvittuninni. Svo
kom kanóútleigjandinn á rauðum
Volvó. Hann sat í bílnum og horfði
á hana út um gluggann, með oln-
bogann út. Hún gramsaði í bak-
pokanum og ypti öxlum. Enginn
hjálpaði henni. Hún átti að redda
þessu því hún var fararstjórinn.
Hún var orðin náföl í framan og
kvartaði undan verk í maganum.
Öll ferðin var að fara í vaskinn.
Þegar ég sá að hún var alveg að
brestaí grát, nennti ég þessu ekki
og fór að leita í bakpokanum.
Fann miðann á botninum í einu
hólfinu og öskraði hátt. Andlit
hennar ljómaði; augun stækkuðu í
gleraugunum. Kanókarlinn kink-
aði kolli er hann sá miðann. Hann
sagðist redda okkur um kanóa og
kæmi með þá morguninn eftir. Ég
bar bakpokann fyrir hana og hélt
utan um öxlina á henni. Þó allir
séu vondir við mig þá get ég samt
stundum verið góður við aðra.
Við sváfum í tveim tjöldum,
einu tveggja manna og einu fjög-
urra manna. Ég var með kvenfólk-
inu og pollanum í því stóra. Um
kvöldið sat önnur konan uppi,
komin í svefnpokann, losaði hnút
á ljósu hárinu og lét það falla. Svo
greiddi hún sér vel og vandlega.
Mikið gasalega var snjóhvítt hár
hennar fallegt, sítt o'g slétt. Hún
lét það dingla öðru hvoru eins og
ung stúlka. Þessa fallegu sjón sá
ég í myrkrinu. Fyrir utan ískraði í
stökkpallinum.
Stundum gat maður ímyndað sér að maður vcrí kominn tiJ Kanada.
Um morguninn kom karlinn
með kanóana; tveir grænir úr
plasti og einn þriggja manna, úr
áli. Sá var með svolitlum indíána-
skreytingum.
„Þessi kanó getur borið hálft
tonn og er léttur og góður," sagði
karlinn og klappaði álskrokknum
líkt og ástfanginn.
Ég hélt hann væri að þessu til
að fegra bátinn í augum okkar af
hræðslu við að við kærðum okkur
bara um plastbáta. Við bárum
kanóana ofan í flæðarmálið og
hann lét okkur hafa björgunar-
vesti og svampa til að þurrausa, og
svo árar. En þær þurftu að ná
okkur í höku. Svo rerum við út að
stökkpallinum og bundum þá í
flotbryggjuna. Ég var skíthrædd-
ur því þetta voru þrælvaltir bátar.
Konurnar tvær höfðu farið í svona
kanótúr áður. Ungar harðbrjósta
stúlkur léku sér á stökkpallinum;
hoppuðu út í með hendur á síðum,
klifruðu svo upp aftur.
Farið var á tveim bátum til að
verzla, kaupa matvæli. Ég og
ljóshærða konan urðum eftir; hún
var að elda og svoleiðis. Þið vitið
hvað konur eru að gera þegar þær
hafa gleymt sér. Ég fékk mér
sundsprett með litlu stelpunum.
Vatnið var kalt og hressandi. Ég
þorði nú ekki að stinga mér af
pallinum, en kafaði niður á botn
og synti skriðsund langt út í vatn-
ið. Ég sá að ljóshærða konan gaf
mér auga og stelpurnar skríktu
hvor ofan í aðra.
Það var blíðskaparveður þegar
við rerum af stað rétt fyrir hádegi
þennan laugardag. Þrír bátar í
halarófu, karlmaður að aftan en
kvenmaður fremst, farangurinn á
milli. Bakpokunum og matvælun-
um var pakkað inn í stóra plast-
poka ef bátnum skyldi hvolfa.
Karlinn hafði sagt að karlmenn-
irnir ættu að sitja aftast og stýra
því það væri erfiðara. Sú sem ég
reri með hafði tíkarspennur.
Drengurinn sat á farangrinum í
álbátnum. Móðir hans, konan með
hvíta hárið, þar fyrir framan. Hún
var i rauðköflóttri bómullarskyrtu
og þegar maður sá furuskóginn í
baksýn var alveg eins og maður
væri kominn til Kanada. Ég náði
fljótt valdi á að stýra bátnum, eft-
ir að ég hafði náð ballansinum.
Maður lét líkamann vera mjúkan
og fylgja hreyfingunum, þá var
báturinn ekki valtur. Ég þekkti
inn á þetta því ég hafði róið á flek-
um og kajökum í Skerjafirðinum
frá því ég var smápolli. En strák-
urinn sem var svo óheppinn að róa
með fararstjóranum gat engu
stjórnað. Hún hélt það væri hún
sem stýrði og reri á sitthvort
borðið eftir vild. En aðeins sá aft-
ari gat stjórnað. Báturinn þeirra
fór þvers og kruss. Stundum
stímdu þau á okkur eða að við
mættum þeim á innleið. Það kom í
ljós að strákurinn sem reri með
henni var íslendingur sem hafði
flutst til Danmerkur 6 ára gamall
og hét Jón. Hann gat talað skilj-
anlega íslenzku. Við mættum mót-
orbát og öðrum kanóistum. Virtist
þetta algengur ferðamáti þarna í
Svíþjóð. Kannski voru allir með
indíánadellu eins og ég.
Þetta var aflangt vatn með
furuskógi í hlíðunum, furutré eins
langt og augað eygði. Það var bæði
hrikalegt og fallegt. Alveg eins og
LITMYNDIR SAMDÆGURS!
Filman inn fyrir kl. 11 — Myndirnar tilbúnar kl. 17.
Verzlið hjá fagmanninum

LJÓSMYNDAÞJÓNUSTAN S.F.
LAUGAVEGI 178
REYKJAVIK
SIMI 8S811