Morgunblaðið - 17.05.1984, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 1984
17
Bankastjórn Seðlabankans:
Endurkaupahlut
föll lækkuð um
5 prósentustig
gengur verr. Þannig færi hagur
starfsmannsins og fyrirtækisins
saman og nýr hvati kominn til
sögunnar í samstarfi þessara að-
ila.
í þessu sambandi er nauðsyn-
legt að greina þær atvinnugreinar
eða fyrirtæki, sem til lengri tíma
litið er ljóst að geta ekki greitt
hækkandi kaup. Þær á ekki að
verja heldur leggja niður hljóð-
lega og með sem minnstri röskun.
Við eigum ekki að fást við annan
atvinnurekstur en þann, sem get-
ur greitt hækkandi kaup með
hæfilegum hagnaði fyrirtækj-
anna.
Óhjákvæmilegur hluti af um-
ræðunni um kaup er launamis-
munur milli hinna lægra launuðu
og þeirra, sem betur eru settir.
Það hefur verið yfirlýst stefna
Vinnuveitendasambandsins í
þessu efni að vilja bæta hlut hinna
lakast settu. Þetta hefur viljað
rekast á vandamál innan verka-
lýðshreyfingarinnar sjálfrar. Ég
held að svarið í þessu sambandi sé
að styðja þá viðleitni, sem nú er
vakin innan verkalýðssamtak-
anna, að taka upp vinnustaða- eða
starfsgreinaskipan samninga.
Reynslan er sú, að málmiðnaðar-
maður eða rafvirki á Grundar-
tanga sættir sig miklu betur við
lítinn launamun hans og ræst-
ingarkonu eða starfsstúlku í eld-
húsi, sem hann þekkir, en félag
járniðnaðarmanna eða rafvirkja
getur sætt sig við gagnvart
verkakvennafélögunum Framsókn
eða Sókn. Strax og reynir á við-
horf milli manna fremur en félaga
verður afstaðan önnur og jákvæð-
ari.
Kjarabætur fljótt
En öll þau atriði, sem hér hafa
verið rakin, vita að iangtímalausn
og hafa sitt gildi sem slík. Það,
sem við hins vegar þurfum á að
halda hér og nú, eru leiðir til að
auka getu atvinnurekstrarins til
að greiða kaup strax næstu miss-
erin og skila þeim árangri út í
kaupið án þess að magna verð-
bólguna.
Hér er enginn vegur að alhæfa,
en í mínum huga getur þetta ekki
gerst nema með fersku átaki allra,
sem hlut eiga að máli, með ný
viðhorf í nesti, þar sem engin kýr
er heilög.
Geta atvinnurekstrar til að
greiða kaup miðað við þau sjón-
armið, sem sett voru fram hér að
framan, ræðst af ótal atriðum.
Sum þeirra eru á valdi okkar og
annarra stjórnenda í rekstrinum.
Önnur ráðast af því umhverfi at-
vinnurekstrarins, sem stjórnvöld
móta. Enn önnur eru á valdi hags-
munasamtakanna, sem gera
kjarasamninga. Tækni- og þekk-
ingarstig ráða miklu sem og hinar
náttúrulegu aðstæður rekstrarins.
Hinu má ekki gleyma, að í flestum
atvinnurekstri er mikilvægur
þáttur þessarar kaupgreiðslugetu
beinlínis í höndum hvers og eins
hinna vinnandi manna. Afköst
með sem minnstri fyrirhöfn og til-
kostnaði á sem skemmstum tíma
og sem minnstum mannafla skila
getunni til að greiða kaup. Það
ferska átak, sem ég nefndi, þarf að
gerast á öllum þessum sviðum.
Geta atvinnurekstrar til að
greiða kaup verður ekki til með
ræðuhöldum eða baráttusöngvum.
Hún verður ekki til með auknum
frídögum eða lengdu orlofi. Hún
verður ekki til með óraunhæfum
og dýrum kröfum laga og. eftir-
litsstofnana á hendur atvinnu-
rekstrinum. Hún verður ekki til
með því að ódrýgja vinnutímann
með stuttum vinnulotum dagsins.
Hún verður heldur ekki til með
óhæfilega löngum vinnutíma
fólks, sem dregur úr afköstum.
Síst af öllu verður hún til með
verkföllum.
Kaupgreiðslugetan verður til
með góðu skipulagi, verklagni og
iðni, með bættri nýtingu á efni,
framleiðslugetu, tækjabúnaði og
hæfni starfsfólksins, með gát
hvers og eins manns á því, sem
betur má fara í rekstrinum, með
umhyggjusemi um þau störf og
tæki, sem hverjum manni eru fal-
in, og svo má lengi telja. í mínum
huga er enginn vafi á því, að í
flestum atvinnurekstri er van-
nýttur tækjabúnaður, vanhugsað
skipulag, illa nýttur vinnutími og
ósiðir í vinnubrögðum fólks, sem
gæti á skömmum tíma gert miklu
betur en bæta upp þá kjaraskerð-
ingu, sem fólk hefur mátt þola,
jafnvel þótt atvinnurekstrinum
væri ætlaður hæfilegur hagnaður.
Umbætur af þessu tagi skila
drjúgt inn í reksturinn, en þær
nást ekki fram nema allir taki á
málunum saman. Og það er ekki
tímabært að afraksturinn skili sér
í kaupinu fyrr en hann er orðinn
til. Það gerist ekki af sjálfu sér,
heldur með því að allir leggi hart
að sér, eigi frumkvæði, nýti sitt
hugmyndaflug og vinni fyrirtækj-
um sínum vel.
Við öll, sem þjónum atvinnu-
rekstri með einum eða öðrum
hætti, þurfum að muna, að kaupið
kemur ekki bara til okkar, — það
kemur líka frá okkur.
Lokaorð
Það er von mín á þessum degi,
að okkur, sem förum með stjórn
atvinnurekstrar í þessu landi á
þessum miklu umbrotatímum,
megi takast að ná höndum saman
við starfsfólk okkar um aðgerðir,
sem geta aukið getu rekstrarins til
að greiða kaup, svo að sem allra
fyrst megi takast að launa fólkinu
þá fórn, sem það færir nú í þágu
allrar þjóðarinnar.
Góðir fundarmenn.
Ég sagði í upphafi máls míns, að
ég vildi helst tala við ykkur um
vorið. Kannski fór það svo, að ég
talaði einmitt um vorið, — þá
vorkomu, sem ég vil sjá í sam-
skiptum atvinnurekstrar og
verkafólks, eftir langan vetur.
BANKASTJÓRN Seðlabankans hef-
ur, að höfðu samráði við ríkisstjórnina
og bankaráðið, ákveðið að lækka nú-
gildandi endurkaupahlutföll. Er þessi
ákvörðun tekin í samræmi við ákvæði
í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar
frá 27. maí 1983, en þar segir „að
núverandi afurða- og rekstrarlána-
kerfi verði endurskoðuð með það í
huga, aö þau verði á vegunt viðskipta-
banka“. Var þessi ásetningur síðan
áréttaður með bréfi viðskiptaráðherra
til bankans, dags. 20. júní 1983, þar
sem óskað var tillagna um fram-
kvæmd.
Sú breyting, sem hér er gert ráð
fyrir, er veigamikill þáttur í því að
ná betri stjórn á þróun peninga-
máia. Á síðari hluta næstliðins árs
og á þessu ári hefur ýmislegt verið
gert, sérstakiega á sviði lánskjara,
sem leiða mætti til betra jafnvægis
í peningamálum og á lánamarkaði
yfirleitt. Lengi hefur verið ljóst, að
hin sjálfvirku endurkaup Seðla-
bankans hafa verið eitt megin-
vandamálið í stjórn peningamála.
Auk þess hefur þetta kerfi valdið
mismunun milli atvinnugreina, sem
gengur gegn þeirri stefnu að jafna
aðstöðu atvinnugreinanna á sem
flestum sviðum.
Ýmsar athuganir hafa farið fram
á því á hvern hátt væri best að
framkvæma þá breytingu á endur-
kaupunum, sem stefnuyfirlýsing
ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir.
Niðurstaðan er sú, að við núverandi
aðstæður sé eðlilegast, að fyrsta
skrefið verði breyting, sem nái til
allra endurkaupa, og sé meðallækk-
un 5 prósent, en skiptist þannig, að
lækkun á endurkaupalánum, sem
veitt eru í SDR, verði 4 V4 prósent,
en á öðrum lánum 6 prósent eða úr
52% í 47,5% og úr 48,5% í 42,5%.
Þessi lækkun mun þó ekki koma
öll til framkvæmda í einu, heldur í
meginatriðum í fjórum áföngum,
þar sem því verður við komið, mán-
aðarlega til loka ágústmánaðar. Er
þá höfð til hliðsjónar meðallengd
endurkeyptra afurðalána, sem hef-
ur reynst vera um 4 mánuðir.
Mun fyrsta lækkunin, um það bil
2%, koma til framkvæmda við
endurkaup hinn 20. þ.m.
(Frétutilkynning.)
Ytri-Njarðvík:
Tónleikar
í kirkjunni
Næstkomandi fímmtudags-
kvöld kl. 20.30 verða tónleikar í
Y’tri-Njarðvíkurkirkju.
Flutt verður tónlist eftir J.S.
Bach og kórinn syngur „Missa
brevis" í B-dúr eftir Joseph
Haydn. Þessi messa er einnig
nefnd “Litla orgelsólómessan"
vegna einleikskafla á orgel í ein-
um þætti hennar.
Einsöngvari verður Ragnheiður
Guðmundsdóttir, en stjórnandi er
Helgi Bragason.
Ert þú ekki samferða í sumar?
Síminn er 26900.

Verð frá kr. 8.950.- og innifalin sigling á Mósel
Vegna geysimikillar eftirsóknar í sumarhúsin í Daun Eifel, höfum við fengið
aukið gistirými og getum því boðið nokkrar langar helgarferðir á þennan stór-
....................................... " ' rða
skemmtilega orlofsstað í maí og júní. Innifalið í verði þessara ferða er einnig
sigling á Mósel. Hægt erað velja um gistingu í stúdíóíbúð, 1 svh. íbúð, 2ja eða 3ja
herbergja húsi. öll þjónusta og aðstaða er til fyrirmyndar og möguleikar til afslöpp-
unar og skemmtunar nánast óþrjótandi. Flogið er til Luxemborgar og ekið með rútu
til Daun Eifel. Ennfremur er hægt að leigja bílaleigubíla í Luxemborg á ótrúlega
lágu verði.
Brottför: 23/5, 30/5, 15/6, 22/6
Verð Maí Júní
6 pers. í 3 svh. húsi 8.950 9.384
5 pers. í 3 svh. húsi 9.088 9.608
4 pers. í 2 svh. húsi 9.164 9.764
3 pers. í 2 svh. húsi 9.464 10.264
4 pers. í 1 svh. húsi 9.035 9.584
3 pers. í 1 svh. húsi 9.292 10.024
2 pers. í 1 svh. húsi 9.806 10.904
2 pers. í stúdíóíbúð 9.380 9.944
1 pers. í stúdíóíbúð 10.496 11.624
Verð á bílaleigubíl frá kr. 1.600 fyrir bílinn
Innifalið: Flug, akstur milli Luxemborgar og
Daun-Eifel, gisting í 4 nætur, ræsting, rafmagn,
vatn og hiti, sigling á Mósel og íslensk
fararstjórn.
FBmSKRmOOH ú
OOTT FOI.K