Morgunblaðið - 17.09.1987, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. SEPTEMBER 1987
Geimferðaáætlun V-Evrópu:
Vel heppn-
að geimskot
Kourou, Frönsku Guiönu, Reuter.
Evrópska eldflaugin Ariane
kom á þriðjudag tveimur fjar-
skiptahnöttum á braut umhverf is
jörðu. Aðgerðin heppnaðist full-
komlega og búist er við að það
endurveki traust manna á evr-
ópskum geimferðaáætlunum
eftir að geimskot höfðu tafist
um 15 mánuði.
Þremur stundarfjórðungum eftir
miðnætti í fyrrinótt að íslenskum
tíma þaut 50 metra löng flaugin út
í himinsortann yfír Suður-Ameríku.
Það munaði aðeins tveimur mínút-
um að fresta yrði geimskotinu um
tvo sólarhringa vegna tæknilegra
erfíðleika. „Við héldum í okkur
andanum, en loksins tókst það,“
sagði Frederic d’Allest, forstöðu-
maður Arianespace. Biluð rafleiðsla
sem kom ekki réttum upplýsingum
til skila olli því að stöðva varð niður-
talninguna sex mínútum fyrir
skotið. Tæknimenn í Kourou höfðu
innan við tvær stundir til að fínna
hvað biluninni olli á meðan afstaða
jarðarinnar væri hagstæð. A eileftu
stundu tókst að gera við rafleiðsl-
una og þá gat skotið riðið af.
Fjórum mínútum eftir flugtak
Ariane-flaugarinnar létti mönnum
mjög, því þá fór þriðjastigs-hreyfíll-
inn í gang. Ariane-geimskot hafa
misheppnast fjórum sinnum síðan
árið 1979, er byrjað var á þeim. í
þrjú skipti var bilun á þriðja stigi
um að kenna. Fimmtán geimskot
hafa heppnast.
18 mínútum eftir geimskotið var
ástralska gervihnettinum Ausat K3
komið á braut umhverfís jörðu.
Fjórum mínútum síðar var öðrum
vestur-evrópskum Qarskiptahnetti,
ECS4, hleypt af stokkunum.
Að sögn Reimars Lust, forstöðu-
manns Evrópsku geimferðastofn-
unarinnar, vonast hann til að hið
vel heppnaða geimskot á þriðjudag
eigi eftir að verða þeim 13 Evrópu-
ríkjum sem aðild eiga að stofnun-
inni hvatning til að takast á við
stærri verkefni í framtíðinni. í því
sambandi hafa verið nefnd: Smíði
Kólumbus-geimstöðvarinnar í sam-
vinnu við Bandaríkjamenn og
Japani. Smíði Ariane V., sem er
öflugri en fyrri Ariane-flaugamar
og getur komið mönnuðum geim-
förum á braut umhverfís jörðu. Og
að lokum smíði minniháttar geim-
feiju sem ber nafnið Hermes og
getur haft §óra geimfara um borð.
Áformað er að hraða nú næstu
geimskotum Ariane-flauganna.
Þeirri næstu verður að öllum líkind-
um skotið á loft þann 12. nóvember
og svo einni í desember.
Svíþjóð:
Vanlíðaní
vinnunni
Stokkhólmi, Reuter.
SJÁLFSMORÐ vegna þunglyndis
í vinnu eru algengari dauðdagi
í Svíþjóð en dauðaslys við vinnu,
samkvæmt athugunum sem birt-
ar voru í gær.
Allt að 300 manns svipta sig lífí
árlega vegna þunglyndis sem rekja
má til slæmra aðstæðna á vinnustað
á meðan 100 látast í vinnuslysum.
Heinz Leymann sem safnað hefur
upplýsingum þar að lútandi með
viðtölum við presta sagði að þung-
lyndið mætti helst rekja til yfír-
gangs yfirmanna.
Reuter
Mynd af Ariane-flauginni sem skotíð var á loft á aðfaranótt miðviku-
dags.
Æfingar NATO:
Banaslys o g
tveir særðir
Ostenholz, Vestur-Þýskalandi, Reuter.
BRESKUR hermaður lét lffið
og tveir Bandaríkjamenn slö-
suðust lifshættulega í æfing-
um Atlantshafsbandalagsins f
Vestur-Þýskalandi, að þvf er
talsmaður bandalagsins sagði
í gær.
Breskur sendiboði á vélhjóli
beið bana þegar hann ók á herbíl
og bandarískur hermaður hlaut
alvarleg sár í svipuðu slysi. Að
sögn talsmannsins slasaðist
bandarískur flugmaður þegar
þyrla hans rakst á rafmagnsvír
og hrapaði til jarðar. Fimm far-
þegar voru um borð í þyrlunni,
en þeir voru ekki taldir í hættu.
Þessar æfingar Atlantshafs-
bandalagsins eru haldnar norður
af borginni Hannover í Neðra-
Saxlandi. Tilgangur þeirra er að
kanna hversu vel bandaríski her-
inn er búinn til að hjálpa
bandamönnum í Evrópu að
hrinda árás Sovétmanna. Um 78
þúsund menn frá sex banda-
lagsríkjum taka þátt í æfíngun-
Öldungadeild Bandaríkjaþings:
Tekist á um tílnefn-
ingn Roberts Bork
Tvísýnt um skipan næsta hæstaréttardómara
Sovéskir ökumenn í
verkfalii:
Strætisvagn
arnir eins
og ónýtir
skriðdrekar
Moskvu, Reuter.
Strætisvagnabílstjórar f bænum
Chekov, sem er suður af Moskvu,
hafa lagt nfður vinnu. Segja þeir
að nýtt launakerfi hafi leitt til
þess að þeir bera minna úr býtum
en áður, að þvf er sagði f blaðinu
Moakvufréttir i gær.
Bílstjóramir skildu farþega eftir í
reiðileysi vegna þess að nýja launa-
kerfíð kveður á um að þeir fái aðeins
almennileg laun ef þeir halda áætlun.
„En hvemig eigum við að halda áætl-
un? Flestir strætisvagnar okkar líta
út eins og skriðdrekar eftir orrustu
og þeir eru að meðaltali jafngamlir
ömmum okkar," hafði vikublaðið eft-
ir Nikoloi Komkov. Ökumennimir
kvörtuðu einnig undan húsnæðismál-
um og sögðust enga kaffístofu hafa.
Blaðið sagði hvorki hvenær bílstjór-
amir hefðu farið í verkfall, né hversu
lengi það hefði staðið.
Fátítt er að greint sé frá verkföll-
um í sovéskum fjölmiðlum og er því
erfítt að geta sér til um það hversu
algeng þau eru.
Waahingtom, Reuter.
í FYRRADAG hófust yfirheyrsl-
ur f Öldungadeild Bandaríkja-
þings yfir Robert Bork, en
Ronald Reagan, Bandaríkjafor-
seti, hefur tilnefnt hann _ til
hæstaréttardómarastöðu. Öld-
ungadeildin þarf að samþykkja
þá tilnefningu eftir að nefnd öld-
ungadeildarþingmanna hefur
yfirheyrt hann um fyrri störf,
skoðanir og hæfileika.
Yfírleitt em menn á einu máli
um akdemíska hæfíleika Borks til
starfans, en fíjálslyndir þar vestra
telja Bork of fhaldssaman og benda
á þá yfírlýstu stefnu hans að fara
beri bókstaflega eftir stjómar-
skránni, eða þeim ásetningi, sem
að baki samningar hennar lá.
Fijálslyndir hafa á hinn bóginn vilj-
að túlka stjómarskrána eins og
Grænlenskir f iski- og veiðimenn:
Látið dýrin laus
úr prísundinni
Nuuk, frá N. 1. Bruun, fréttaritarn Morgunblaðsins.
SAMTÖK grænlenskra fiski- og
veiðimanna, KNAPK, hafa skor-
að á alþjóðleg umhverfisvernd-
arsamtök að vinna að því öllum
árum, að dýr, sem ættuð eru af
norðurskautssvæðunum, verði
látin laus úr þeirri prísund, sem
dýragarðarnir eru.
í áskomn samtakanna segir, að
það geti varla verið áhugamál um-
hverfissinna að loka þessi dýr á bak
við lás og slá enda sé nú nóg kom-
ið af svo góðu og tími til að sleppa
þeim lausum. Þá em umhverfís-
vemdarsamtök einnig hvött til að
láta svo lítið að afla sér réttra upp-
lýsinga um grænlensku selveiðam-
ar. Grænlendingar veiði aðeins
fullorðinn sel, ekki kópa, en nátt-
úmunnendunum í borgunum hafi
þó tekist að eyðileggja lífshætti og
lífsafkomu margra Grænlendinga,
sérstaklega í hinum stijálu byggð-
um, með áróðrinum gegn selskinn-
um.
Var þessi áskomn samþykkt á
ráðstefnu, sem grænlenskir físki-
og veiðimenn sitja nú í lýðháskólan-
um í Holsteinsborg.
þeir telja að höfundar hennar hefðu
bmgðist við breyttum þjóðfélagsað-
stæðum. í Hæstarétti Banda-
ríkjanna sitja að jafnaði níu
dómarar og em þeir skipaðir til
lífsttíðar. Undanfama áratugi hefur
rétturinn verið talinn fijálslyndur,
en hljóti Bork embættið, verða þeir,
sem taldir em í íhaldssamara lagi
í meirihluta.
Athygli vakti að Gerald Ford,
fyrrverandi forseti Bandaríkjanna,
kom á fyrsta degi til yfirheyrslanna
og vitnaði Bork í hag. Mjög óvana-
legt er að forsetar komi til yfír-
heyrslna sem þessarar og þykir það
gefa vísbendingu um hvílík áhersla
er lögð á að Bork hljóti samþykki
Öldungadeildarinnar.
„Bork dómari er gæddur einstök-
um hæfíleikum til þess að sitja í
Hæstarétti Bandaríkjanna," sagði
Ford. „Það er mér því í senn heiður
og ánægja að kynna fyrir þessari
nefnd mann, sem ... gæti hugsan-
lega verið hæfíleikaríkasti maður-
inn, sem tilnefndur hefur verið til
hæstaréttar í meira en hálfa öld.“
Þeir sem telja sig fijálslynda í
Vesturheimi óttast að verði tilnefn-
ing Borks staðfest muni rétturinn
sveigja í einstefnu til hægri og
breyta um afstöðu til mála eins og
fíjálsra fóstureyðinga, ýmissa jafn-
réttismála og aðskilnaðs ríkis og
kirkju.
Bork vísar sjálfur á bug öllum
ásökunum um að pólítískar skoðan-
ir hans ráði einhveiju um dómsstörf.
„Réttarheimspeki mín er hvorki
fíjálslynd né íhaldssöm," sagði Bork
nefndinni, sem skipuð er átta dem-
ókrötum og sex repúblikönum.
Vísaði hann þá til fyrri dómsstarfa
og benti á að margar ákvarðanir
hans gætu verið vísbending um
fíjálslyndi. Síðast en ekki síst benti
hann á að afstaða hans i málum
Robert Bork heilsar hér öldungadeildarþingmanninum Alan Simp-
son, en á milli þeirra er Edward Kennedy, sem hefur verið hatramm-
ur andstæðingur Bork.
eins um réttmæti ftjálsra fóstureyð-
inga hefðu engan veginn ráðist af
persónulegri skoðun hans um sið-
ferðislegan grundvöll þeirra, heldur
hefði skilningur hans á stjómar-
skránni ráðið. Bork er þeirrar
skoðunar að stjómarskráin skil-
greini hvergi friðhelgi einkalífsins
á þann hátt að fóstureyðing sé
móðurinni í sjálfsvald sett.
Talið er að yfírheyrslumar geti
tekið um tvær vikur og telja menn
að nefndin muni ekki taka ákvörðun
um að mæla með eða á móti Bork.
Þarf Öldungadeildin því öll að taka
| afstöðu til