Morgunblaðið - 20.06.1989, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 1989
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjörnJóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 80 kr. eintakið.
A
Utboð rekstrar-
verkefna
Rétt fyrir lyktir þingsins sam-
þykkti það svohljóðandi fyrir-
mæli til fjármálaráðherra í formi
þingsályktunar:
„Alþingi ályktar að fela fjár-
málaráðherra í samráði við aðra
ráðherra að láta kanna tilhögun á
útboðum rekstrarverkefna sem
hér segir:
• 1) Á hvaða sviðum og í hve
miklum mæli slíkum útboðum hafi
verið beitt hjá ríkinu og stofnunum
þess á næstliðnum áratug.
• 2) Hvaða reynsla hefur feng-
ist af slíkum útboðum, m.a. með
tilliti til kostnaðar miðað við sam-
bærileg verkefni sem unnin hafa
verið án útboðs.
• 3) Á hvaða sviðum ríkisrekstr-
ar rétt þyki og hagkvæmt að efna
til slíkra útboða og hvaða sjónar-
miða skuli gæta við val slíkra út-
boðsverkefna.
Niðurstöður könnunarinnar
skulu lagðar fyrir Alþingi sem
skýrsla.“
Forsaga samþykktarinnar er sú
að Friðrik Sophusson, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, flutti snemma
þings tillögu til þingsályktunar um
athugun á útboðum opinberra
rekstrarverkefna. Efnisatriði
hennar hlutu samþykki í því formi
sem að framan greinir.
Könnun af þessu tagi er fagnað-
arefni. Útboð á opinberum rekstr-
arverkefnum hafa að vísu verið fá,
enn sem komið er, og máske frem-
ur háð tilviljunum en markvissri
leit að leiðum til að nýta skatt-
peninga fólks betur. Tiltæk
reynsla er því takmörkuð og vart
afgerandi, ein út af fyrir sig, um
stefnumörkun til framtíðar. Sjálf-
gefið er að huga jafnframt að til-
tækri reynslu grannþjóða í þessu
efni, en þar hafa rekstrarverkefni
verið boðin út í vaxandi mæli til
einkaaðila, m.a. á sviði ýmiss kon-
ar þjónustu.
Úm margra ára skeið hafa opin-
berar framkvæmdir verið boðnar
út að allnokkrum hluta, m.a. fram-
kvæmdir við ýmiss konar bygging-
ar, vegi og hafnir. Þetta þótti ekki
sjálfgefið þá í var ráðist. Það hef-
ur hinsvegar gefið góða raun,
sparað umtalsvert fjármagn — og
fært skattborgurum meira fyrir
minna.
Málrækt-
arátak
*
Iávarpi forseta Islands, frú
Vigdísar Finnbogadóttur, til
þjóðarinnar, í tilefni á málræktar-
átaki 1989, segir:
„Einmitt rækt við móðurmálið,
samþættingu tungu og menning-
ar, hefur styrkur íslenzkrar þjóðar
jafnan legið þegar mest reið á.
Það er von mín og ósk að málrækt-
arátakið verði að þeirri þjóðmenn-
ingarvakningu sem okkur er ævin-
lega þörf á svo að þeir sem landið
erfa geti glaðir sagt: Þetta er okk-
ar mál.“
Ástæða er til þess að taka und-
ir þessa hvatningu forsetans. Eðli-
legt er að menntamálaráðuneytið
og fræðslukerfið sem og fjölmiðl-
ar, sem greiðastan aðgang hafa
að almenningi í landinu, leiði þetta
mikilvæga átak. Reyndar gaf Al-
þingi menntamálaráðherra fyrir-
mæli í formi þingsályktunar 5.
maí sl., sem málið varðar, svo-
hljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela
menntamálaráðherra að leita eftir
því við sjónvarpsstöðvarnar að þær
flytji reglulega þætti um íslenzkt
mál og hafi um gerð þeirra sam-
ráð við íslenzka málnefnd og
Fræðsluvarp."
Tillaga um þetta efni var upp-
haflega flutt af þingmönnum
Borgaraflokks og Sjálfstæðis-
flokks og samþykkt, lítið eitt
breytt, sem að framan greinir.
Morgunblaðið og hljóðvarp
RÚV hafa fasta þætti um íslenzkt
mál sem hafa verið og eru mikils
virði. Reglulegir þættir um
íslenzkt mál í sjónvarpsstöðvunum
gætu og lyft grettistökum, ef rétt
yrði að þeim staðið. Þess vegna
eru fyrirmæli Alþingis, sem að
framan greinir, fagnaðarefni. Og
málræktarávarp forsetans finnur
örugglega hljómgrunn í brjóstum
landsmanna.
Samskiptin
við varnar-
liðið
Samskipti okkar íslendinga við
vamarliðið á Keflavíkurflug-
velli hafa yfirleitt verið góð.
Árekstrar á milli landsmanna og
vamarliðsmanna hafa verið fátíð-
ir. Ein meginástæðan fyrir því, að
þessi samskipti hafa ekki valdið
umtalsverðum óþægindum er sú
staðreynd, að strangar reglur
gilda um ferðir vamarliðsmanna
utan flugvallarsvæðisins.
Stundum hafa Bandaríkjamenn
kvartað undan þessum hörðu regl-
um. Á þjóðhátíðardag okkar Is-
lendinga sýndu nokkrir varnarliðs-
menn fána okkar og nokkurra
annarra þjóða lítilsvirðingu.
Bandaríkjamenn hafa beðizt af-
sökunar á þessari framkomu.
Þessi atburður ætti að sýna
Bandaríkjamönnum fram á nauð-
syn þess að halda fast við þær
reglur, sem takmarka ferðir vam-
arliðsmanna utan vamarsvæðis-
ins.
Lögreglan telur að milli 35 og 40 þúsund manns hafi tekið þátt í hátíðarhöldunum í miðbæ Reykjavíkur.
Hátíðarhöldin 17. júní:
Morgxinblaðið/Charles Egill Hirt
Hátt í fjöratíu þúsund
manns í míðbæ Reykjavíkur
MIKIÐ fjölmenni tók þátt í
hátiðarhöldunum 17. júni í
Reykjavík. Að sögn lögreglunn-
ar voru á að giska 35 til 40 þús-
und manns í miðbænum þegar
mest var og mun það vera ívið
meira en verið hefiir á undan-
fömum ámm. Hátíðarhöldin
tókust hið besta og var veður
betra en útlit var fyrir. Sam-
kvæmt þeim fréttum, sem Morg-
unblaðið hefur af hátíðarhöldun-
um annars staðar, þá tókust þau
vel og gengu slysalaust fyrir sig.
Að sögn Jónasar Hallssonar hjá
lögreglunni í Reykjavík gekk um-
ferðin á þjóðhátíðardaginn vel mið-
að við hversu mikil hún var og
sýndu ökumenn stillingu. Jónas
segir að hátíðarhöldin hafi gengið
friðsamlega fyrir sig um daginn,
þótt örlað hafi á ölvun síðdegis,
en hún jókst, þegar á kvöldið leið
og fylltust fangageymslur lögregl-
unnar. Allt gekk þó stórslysalaust
fyrir sig.
Morgunblaðið/Bjami
Forseti íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, og nýstúdentar lögðu blómsveig frá íslensku þjóðinni að minn-
isvarða Jóns Sigurðssonar á Austurvelli.
María Sigurðardóttir, leikkona,
flutti ávarp fjallkonunnar.
í Hljómskálagarðinum var ungum Reykvíkingum gefinn kostur á að
spreyta sig á ýmsum þrautum.
Magnús L. Sveinsson, forseti borgarstjórnar og nýstúdentar lögðu
blóinsveig frá Reykvíkingum að leiði Jóns Sigurðssonar.
Eignarskatturinn
f framhaldi af Borgarafundi að Hótel Borg 13. júní 1989
Sérstakur eignarskattur „Þjóðarbókhlöðuskattur"
Álagning 1989 - 0,25%
Skuldlaus eig-n Álagning á einstakling Álagning á hjón Mismunur
4.250.000 0 0 0
5.000.000 1.875 0 1.875
6.000.000 4.375 0 4.375
7.000.000 6.875 0 6.875
8.000.000 9.375 0 9.375
8.500.000 10.625 0 10.625
9.000.000 11.875 1.250 10.625
10.000.000 14.375 3.750 10.625
11.000.000 16.875 6.250 10.625
12.000.000 19.375 8.750 10.625
13.000.000 21.875 11.250 10.625
14.000.000 24.375 13.750 10.625
15.000.000 26.875 16.250 10.625
16.000.000 29.375 18.750 10.625
17.000.000 31.875 21.250 10.625
18.000.000 34.375 23.750 10.625
19.000.000 36.875 26.250 10.625
20.000.000 39.375 28.750 10.625
Breyting á lögum um tekju- og
eignarskatt í desember 1988 að því
er varðar álagningu eignarskatts,
hefur að undanförnu orðið tilefni
fundarhalda og skoðanaskipta milli
hóps okkar og ráðamanna.
Þessi hækkun eignarskatts hefur
fengið viðumefnið „ekknaskattur“.
Við gerum okkur fulla grein fyrir
því að þessi hækkun kemur ekki
einungis fram hjá ekkjum og ekkl-
um. AUir eignarskattsgreiðendur
eiga eftir að fmna fyrir þessum
hækkunum. Hins vegar er það þann-
ig að sá hópur sem viðumefni skatts-
ins höfðar til er af ýmsum ástæðum
viðkvæmari fyrir slíkum hækkunum
sem eignarskattsbreytingarnar em.
Þess vegna fögnum við frum-
kvæði þeirra alþingismanna sem
undir lok þings í maí komu því til
leiðar að fyrstu 5 árin eftir fráfall
maka mun eignarskattur ekki
hækka jafnmikið og hin upphaflega
lagabreyting gerði ráð fyrir hjá þeim
sem eftir situr í óskiptu búi. Og það
er rétt — hjá þeim sem misst hafa
maka sinn 1984 eða síðar og sitja
áfram í óskiptu búi mun eignarskatt-
urinn í sumum tilvikum lækka miðað
við álagningu 1988. Þessi breyting
kom ekki að fmmkvæði fjármála-
ráðuneytisins heldur var hér um að
ræða framtak einstakra þingmanna
sem gera sér grein fyrir þeim ótrú-
legu hækkunum á eignarskatti sem
breytingin hefur í för með sér.
En þetta er einfaldlega ekki nóg.
Eftirfarandi makar lifa lengur en
5 ár eftir fráfall maka síns. Og það
eru aðrir einstaklingar í þjóðfélaginu
en eftirlifandi makar sem sitja eftir
í óskiptu búi. Öllu þessu fólki og
hjónafólki líka verður gert að þola
þær gífurlegu hækkanir á eignar-
sköttum sem nýjar álagningarreglur
segja til um.
Gerðir hafa verið útreikningar
sem sýna hver muni verða hin raun-
vemlega álagning eignarskatts 1989
samanborið við álagninguna 1988
eins og hún var í raun á síðasta ári.
í þessum dæmum er reiknað með
25% hækkun eignarskattsstofns sem
samsvarar þeirri hækkun sem varð
á fasteignamati milli áranna 1988
og 1989. Sannleikurinn er einfald-
lega sá að langstærsti einstaki
eignaliður í skattframtölum manna
er íbúðarhúsæði. Það má því ætla
að skattlaus eign manna hækki milli
ára um upphæð sem samsvarar sem
næst þessari hækkun.
Þær 2 töflur sem við leggjum fram
sýna annars vegar álagningu eignar-
skatts á einstaklinga og hins vegar
á hjón og sýna greinilega þá hækkun
á eignarskatti sem mun verða við
álagningu 1989. Þessar töflur sýna
— eins og við höfum haidið fram —
að hækkunin kemur miklu meir við
einstaklinga en hjón. Sá mismunur
eftir hjúskaparstöðu liggur alfarið í
þeirri staðreynd að skattleysismörk
einstaklinga eru helmingi lægri en
skattleysismörk hjóna. Þess vegna
nær einstaklingur hærra skattþrepi
eignarskattsins fyrr en hjónafólk.
Þessum skattleysismörkum viljum
við breyta til hækkunar fyrir ein-
staklinga. Þessu er unnt að breyta
og við viljum að stjórnvöld skilji
óréttmæti núgildandi reglna.
Hækkun eignarskattsins er að
sjálfsögðu ekki einkamál ekkna eða
ekkla og annarra einstaklinga. Þær
töflur sem við látum fylgja, sýna svo
ekki verður um vyllst að þetta mun
snerta langflesta þá tæplega 50
þúsund framteljendur sem greiða
eignarskatt. Þessi staðreynd mun
liggja fyrir í lok júlí þegar álagning-
arseðlar verða sendir skattgreiðend-
um.
Á þeim töflum sem við látum
fylgja getur hver og einn með sæmi-
legri nákvæmni lesið úr hver álagn-
ing eigin eignarskatts verður. Því
skorum við á alla að kynna sér þessi
mál af eigin raun.
Við viljum vara við öllum útreikn-
ingum á meðaltölum og hóptölum
vegna eignarskattsins. Það eru ekki
meðaltölin úr fréttatilkynningum
fjármálaráðuneytisins sem verða á
einstökum álagningarseðlum. Það
sem kemur til með að skipta máli
er hver hin endanlega álagning eign-
arskatts verður á þig og mig. Þú
sjálfur, skattgreiðandi góður, verður
að borga þinn eignarskatt — ekki
með einhveijum meðaltalstölum
heldur þínum eigin krónum.
Auk þess sem við mótmælum
eignarskattshækkunum, bendum við
á það óréttlæti sem felst í álagningu
svonefnds „Þjóðarbókhlöðuskatts".
Sá skattui' kemur á alla eignar-
skattsgreiðendur yfir vissum skatt-
leysismörkum. En eins og með eign-
arskattinn, þá eru það skattleysis-
mörkin sem ráða þvi að hann kemur
ver við einstaklinga en hjón eins og
meðfylgjandi tafla sýnir. Við skiljum
ekki lög um þjóðarátak sem mismun-
ar á þennan hátt eftir hjúskapar-
stöðu.
Og þennan skatt á að framlengja
um 10 ár sem áframhaldandi þjóðar-
bókhlöðuskatt og endurbótaskatt
menningarbygginga. Við viljum
þennan skatt burt. Ekki vegna þeirra
verkefna sem honum er ætlað að
sinna, heldur vegna þeirra reglna
sem eiga að gilda um álagningu
hans.
Ekkjur og ekklar og aðrir ein-
staklingar hafa undanfarið staðið
fyrir mótmælum gegn eignarskatts-
hækkunum. En þetta ætti ekki að
vera mál þeirra einna. Við vitum líka
að þegar álagningarseðlarnir koma
þá munu þessir hópar ekki standa
einir að mótmælum. Um mánaða-
mótin júlí—ágúst verður þetta orðið
mál okkar allra.
F.h. undirbúningsnefndar, sem
stóð að borgarafundi á Hótel
Borg 13. júní 1989,
Þuríður Pálsdóttir.
Álagning eignarskatts 1989 - einstaklingar
Skuldlauseign Árslok 1987 Árslok 1988 Álagning esk. Var 1988 Verður 1989 Hækkun Álagningar í% Hækkun Sbr. ★ Skýringar
2.000.000 2.500.000 0 0 0,0% 0,0%
2.500.000 3.125.000 4.771 7.500 57,2% 32,8%
3.000.000 3.750.000 9.521 15.000 57,7% 32,9%
4.000.000 5.000.000 19.021' 30.000 57,8% 32,9%
5.000.000 6.250.000 28.521 45.000 57,8% 32,9%
6.000.000 7.500.000 38.021 67.500 77,5% 52,6%
7.000.000 8.750.000 47.521 101.250 113,1% 88,2%
8.000.000 10.000.000 57.021 135.000 136,8% 111,9%
9.000.000 11.250.000 66.521 168.750 153,7% 128,8%
10.000.000 12.500.000 76.021 202.500 166,4% 141,5%
11.000.000 13.750.000 85.521 236.250 176,2% 151,2%
12.000.000 15.000.000 95.021 270.000 184,1% 159,1%
13.000.000 16.250.000 104.521 303.750 190,6% 165,6%
14.000.000 17.500.000 114.021 337.500 196,0% 171,0%
15.000.000 18.750.000 123.521 371.250 200,6% 175,6%
16.000.000 20.000.000 133.021 405.000 204,5% 179,5%
Álagning eignarskatts 1989 - hjón
Skuldlauseign Álagning esk. Hækkun Álagn. Hækkun Sbr. *
Árslok ’87 Árslok’88 Var’88 Verður’89 i% Skýr.
2.000.000 2.500.000 0 0 0,0% 0,0%
2.500.000 3.125.000 0 0 0,0% 0,0%
3.000.000 3.750.000 0 0 0,0% 0,0%
4.000.000 5.000.000 0 0 0,0% 0,0%
5.000.000 6.250.000 9.542 15.000 57,2% 32,8%
6.000.000 7.500.000 19.043 30.000 57,5% 32,9%
7.000.000 8.750.000 28.543 45.000 57,6% 32,9%
8.000.000 10.000.000 38.043 60.000 57,7% 32,9%
9.000.000 11.250.000 47.542 75.000 57,7% 32,9%
10.000.000 12.500.000 57.043 90.000 57,8% 32,9%
11.000.000 13.750.000 66.543 105.000 57,8% 32,9%
12.000.000 15.000.000 76.043 135.000 77,5% 52,5%
13.000.000 16.250.000 '85.543 168.750 97,3% 72,3%
14.000.000 17.500.000 95.043 202.500 113,1% 81,1%
15.000.000 18.750.000 104.543 236.250 126,0% 101,0%
16.000.000 20.000.000 114.043 270.000 136,8% 111,8%
★ ) Þessi dálkur sýnir þá hækkun álagningar eignarskatts sem eingöngu verður
vegna skattstigabreytinganna.
í töflunni er gert ráð fyrir 25% hækkun á skuldlausri eign milli ára sem samsvarar
hækkun fastcignamats.
Niðurstaðan sýnir hækkun á élögðum eignarskatti milli álagningaráranna 1988 og
1989.
Sigurður Tómasson
lögg. endurskoðandi