Morgunblaðið - 09.12.1989, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUOARDAGUR <9. > DESEMBER 1989
Q1
41
Stjórnarfrumvörp um virðisauka-, tekju- og eignarskatt:
Sjö þúsund kr. skatthækkun á
mánuði fyrir meðalfjölskyldu
- segir Friðrik Sophusson
FRUMVARP ríkisstjórnarinnar um breytingu á lögum tekju- og eign-
arskatt mun að sögn fjármálaráðherra leiða til lækkunar skattbyrði
hjá lágtekjufólki. í framsöguræðu sinni boðaði ráðherra lækkun
stimpilgjalda á hlutabréfum.
Ólafur Ragnar Grimsson Ijár-
málaráðherra mælti í neðri deild
í gær fyrir frumvarpi ríkisstjórnar-
innar um tekju- og eignarskatt.
Ráðherra dró saman helstu efnisat-
riði frumvarpsins:
Heildaráhrif þeirra breytinga
sem komi fram í þessu frumvarpi
og frumvarpi um virðisaukaskatt
séu þríþætt: í fyrsta lagi leiði lægra
hlutfall í virðisaukaskatti en sölu-
skatti til allt að 1% lækkunar á
framfærslukostnáði heimilanna.
Matvæli lækki meira, eða um 2%
að jafnaði og einstakar tegundir
um 8-9%. í öðru lagi veruleg lækk-
un eignarskatta sem snerti fyrst
og fremst fólk með lágar tekjur,
þar sem það verði undanþegið
hærra þrepinu. í þriðja lagi breyt-
ingar á tekjusköttum sem hafi í för
með sér léttari skattbyrði hjá barna-
fjölskyldum með lágar tekjur, eink-
um einstæðum foreldrum, en
nokkra þyngingu hjá hátekjufólki.
Um tekjuskattana segir ráðherra
að þeir lækki að meðaltali hjá tekju-
lágum barnafjölskyldum milli ár-
anna 1989 og 1990. „Þetta kemur
þannig út, að endurgreiðsla ríkisins
til einstæðra foreldra og tekjulágra
hjóna með börn hækkar í krónu-
tölu, þar sem þessir aðilar greiða
almennt ekki tekjuskatt. Hjá hjón-
um munar þetta upp undir 1% af
tekjum, sem skattbyrðin lækkar,
en hjá einstæðum foreld.rum allt upp
í 2% af tekjum og rúmlega það.“
Lækkun eignarskatts
Um eignarskatta einstaklinga
MMflCI
segir ráðherra að þeir lækki veru-
lega á næsta ári. Annars vegar
lækki háþrepið um helming, úr 1,5%
eins og það er í dag niður í 0,75%.
Jafnframt verði það tengt tekjum
viðkomandi, þannig að háþrepið
falli alveg niður hjá einstaklingum
með 70.000 krónur eða minna í
skattskyldar tekjur á mánuði. Með
þessum breytingum fækki þeim ein-
hleypingum, sem lentu í háþrepinu
í ár, um helming, úr 1.600 í
700-800. Á bilinu 70.000 til
140.000 króna mánaðarlauna fer
að sögn ráðherra háþrepið smám
saman að virka og kemur að fullu
inn hjá einstaklingum með meira
en 140.000 króna mánaðarlaun.
Hjón teljast sem tveir einstaklingar.
Nokkrar breytingar eru gerðar á
gildandi lögum um vaxtabætur
vegna íbúðarkaupa, sem sett voru
síðastliðið vor í tengslum við upp-
töku húsbréfakerfisins. Þær miða
að sögn ráðherra einkum að því að
rýmka rétt þeirra einstaklinga, sem
hafa lágar tekjur, á kostnað hinna
tekjuhærri.
Heimildarákvæði um frádrátt
vegna fjárfestinga einstaklinga í
atvinnurekstri eru rýmkuð, meðal
annars til þess að stuðla að aukinni
eiginfjármyndun fyrirtækja með
sölu hlutabréfa. „Jafnframt er gert
ráð fyrir að skoða þennan þátt enn
frekar í tengslum við samræmda
skattlagningu fjármagnstekna og
almenna endurskoðun á skattlagn-
ingu fyrirtækja."
Enn fremur eru lagðar til breyt-
ingar varðandi skattfrelsi húsbréfa,
þannig að þau fái sömu skattalegu
meðferð og spariskírteini ríkissjóðs.
„Með þessu er bæði stuðlað að lægri
vöxtum á húsbréfum en ella og
lægra útborgunarhlutfalli við íbúð-
arkaup í húsbréfakerfinu.“
Hækkun persónuafsláttar
og barnabóta
Um tekjuskattshlutfallið sagði
ráðherrann að með því að skatthlut-
fall virðisaukaskatts væri lægra en
söluskatts breyttust forsendur. Til
að fjármagna þá lækkun hefði ver-
ið ákveðið að hækka tekjuskatts-
hlutfall um 2%, eða úr 30,8% í
32,8%. Að sögn ráðherra gæti þessi
hækkun ein sér skilað um 2.800
milljónum króna á næsta ári í ríkis-
sjóð, ef ekki kæmi til hækkun per-
sónuafsláttar og barnabóta. „Til að
vega upp á móti þessari þyngingu
á skattbyrði er gert ráð fyrir að
veija um það bil helmingi tekjuauk-
ans, það er um 1.400 milljónum
króna til þess að hækka persónuaf-
slátt og barnabætur. Þannig er
miðað við að persónuafsláttur og
barnabætur hækki um tæplega
7,5% um áramótin í stað 3,5% eins
og gert er ráð fyrir í fjárlagafrum-
varpi. Þar með hækka skattleysis-
mörkin um rúmlega 1.000 krónur
á mánuði, úr 51.455 krónum í
52.466 krónur.“ Ráðherrann tók
síðan dæmi um einstætt tveggja
barna foreldri með 80.00 króna
mánaðartekjur. Skattbyrði lækkaði
þar um 0,5%. Hann tók síðan til
ýmis önnur dæmi til styrktar þeirri
fullyrðingu sinni að skattbyrðin
lækkaði hjá lágtekjufólki, einnig
með tilliti til lækkaðs virðisauka-
skatts. „Skattbyrðin hefur beinlínis
lækkað um 1,2% af tekjum, þrátt
fyrir að skatthlutfallið hafi verið
hækkað um 4,3%,“ sagði ráðherra
og bætti við:„Þetta er það sem ég
kalla hreinræktaða jöfnunarað-
gerð.“
Lækkun stimpilgjalds
Um skattalega meðferð hluta-
bréfa sagði ráðherrann að ríkis-
stjórnin myndi leggja það til við
Alþingi, að stimpilgjald af útgáfu
hlutabréfa verði lækkað, þannig að
það væri að minnsta kosti helmingi
lægra en af skuldabréfum og að
ákvæðum í lögum um tekjustofna
sveitarfélaga verði breytt á þann
veg að kostnaður við verðbréfakaup
viðskiptavaka myndi ekki stofn við
útreikning aðstöðugjalds.
Gííurlegar skattahækkanir
Friðrik Sophusson (S/Rv) fagn-
aði því í upphafi ræðu sinnar að
ríkisstjórnin hefði ákveðið að lækka
stimpilgjöld af hlutabrefum í sam-
ræmi við tiilögur sjálfstæðismanna.
Fátt anna$ taldi hann fagnaðarefni
í frumvarpinu. Hann sagði í ræðu
sinni að yrði af samþykkt þessa
frumvarps kæmi það til með að
hafa í för með sér skatthækkun á
meðalfjölskyldu sem næmi 5.000
krónum á mánuði. Og ef virðisauka-
skattsfrumvarpið væri tekið með
inn í myndina væri skatthækkun á
meðalfjölskyldu 7.000.
Friðrik benti á það að á síðasta
ári hefði Ólafur Ragnar boðað stór-
felldar skattahækkanir að eigin
sögn til þess að stoppa upp í fjár-
lagagatið. Þrátt fyrir gífurlegar
hækkanir hefði samt orðið 5 millj-
arða halli. Minntist Friðrik í þessu
samhengi orða Ólafs áður en hann
varð fjármálaráðherra, þar sem
hann hefði sakað fyrirrennara sinn
í starfi um „milljarðamistök" vegna
mikils fjárlagahalla. „Ég hef ekki
heyrt ráðherrann tala um milljarða-
mistök sín og ég hef ekki heyrt
hann tala um nauðsyn þess að þessi
ríkisstjóm færi frá eins og hann
gerði kröfu um áður!“ Átaldi Frið-
rik fjármálaráðherra fyrir það að
sitja áfram í sínum stóli og þora
ekki að horfast í augu við veruleik-
ann og kjósendur.
Friðrik gagnrýndi útreikninga
fjármálaráðherra um lækkun skatt-
byrði; útreikningar óvilhalls aðila,
hagdeildar Alþýðusambands ís-
lands staðfestu svo ekki væri um
villst að svo væri ekki. Samsvar-
andi dómur hefði komið frá BSRB.
Landbúnaðarnefnd efri deild-
ar hefúr náð samkomulagi um
Neðri deild:
Fundarfall vegna fjar-
veru þingmanna
BOÐUÐUM þingfundi í neðri deild var í gærkvöldi aflýst vegna slæ-
legrar mætingar þingmanna. 13 stjórnarliðar mættu á fundinn og 7
stjórnarandstæðingar. 22 þingmenn þurfti til að samþykkja afbrigði
vegna tveggja stjórnarmála. Arni Gunnarsson, forseti neðri deildar
telur þetta mjög bagalegt fyrir störf þingsins framundan. Friðrik
Sophusson telur þetta sýna algert áhugaleysi stjórnarliða á því að
koma eigin málum fram.
Þingfundir voru í báðum deildum
Alþingis í gærdag. Fundi lauk í
efri deild, en boðaður var kvöld-
fundur í þeirri neðri. Fundur átti
að hefjast kl. 20.30 og stóð til að
hefja fundinn með því að sam-
þykkja afbrigði og koma tveimur
stjórnarfrumvörpum í þriðju um-
ræðu og samþykkja þau síðan sem
lög. Þetta er frumvarp um sér-
stakan skatt á skrifstofu- og versl-
unarhúsnæði og frumvarp til breyt-
inga á lögum um námslán og náms-
styrki. Einnig stóð til að halda
áfram fyrstu umræðu um frumvarp
ríkisstjórnarinnar um tekju- og
eignarskatt.
Þegar klukkan var fimm mínútur
yfir boðaðan fundartíma voru að-
eins 20 þingmenn í húsinu; 13 frá
stjórn og 7 frá stjórnarandstöðu.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Árni Gunnarsson, forseti neðri
deildar, að þingmenn stjórnarinnar
hefðu verið boðaðir' sérstaklega á
fundinn, þar sem til hefði staðið
atkvæðagreiðsla. „Þar sem það þarf
22 þingmenn til að samþykkja af-
brigði og einnig þar sem ég þóttist
vita að þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins myndu greiða atkvæði gegn
frumvarpi um sérstakan skatt á
skrifstofu- og verslunarhúsnæði,
taldi ég þann kost vænstan að láta
fund niður falla,“ sagði Árni og tók
fram að fyrr um daginn hefði hann
átt í mestum erfiðleikum með að
afgreiða þessi tvö fi'umvörp til
þriðju umræðu; það hefði aðeins
tekist með því að stjórnarandstaðan
Aðstoð við loðdýrabændur:
Landbúnaðarnefiid nær sam-
komulagi um aukna aðstoð
Ríkisstjórnin breytir samþykkt sinni til samræmis
það grundvallaratriði til þess að
aðgerðir þessar nái tilgangi sínum.
Nefndin beinir þeim tilmælum til
ríkisstjórnarinnar að Framleiðni-
sjóður annist þessa framkvæmd í
stað Byggðastofnunar. Nefndin
leggur áherzlu á að Framleiðni-
sjóður mun halda áfram fjárhags-
legri endurskipulagningu og skuld-
breytingum með því fjármagni sem
óráðstafað er af þeim 60 milljónum
króna sem ákveðnar-voru til þess
í febrúar sl. Til að sinna því verk-
efni og vinnu við framkvæmd
ákvæða 1. greinar frumvarpsins
þarf Framleiðnisjóður og land-
búnaðarráðuneytið að veita bænd-
um sérfræðilega þjónustu við
samningagerð."
Breytingartillaga nefndarinnar
við seinni grein frumvarpsins gerir
ráð fyrir að hún hljóði svo: „Þrátt
fyrir ákvæði um tryggingar fyrir
lánum o.fl. í lögum nr. 45/1971
um Stofnlánadeild landbúnaðarins,
er Stofnlánadeild heimilt að fella
niður verðtryggingu og vexti, og
fresta greiðslu afborgana af lánum
til bænda vegna loðdýrabúa á
næstu fimm árum. Þá er Stofnl-
ánadeild heimilt, þegar hagsmun-
um hennar er betur borgið með
þeim hættí, að fella niður hluta
höfuðstóls annarra veðskulda loð-
dýrabænda.“ Með breytingu
nefndaririnar er fellt niður ákvæði
um fóðurstöðvar, þar sem nefndin
telur, eftir viðræður við forstjóra
Byggðastofnunar, að stofnunin
eigi að taka að sér aðstoð við fóður-
stöðvarnar, sambærilega við þá,
sem Stofnlánadeild veiti bændum.
hefði tekið þátt í atkvæðagreiðsl-
unni.
Árni taldi þetta afskaplega baga-
legt fyrir störf þingsins, þar sem
álagið væri nú þegar mjög mikið.
Ástæðuna taldi hann ef til vill vera
þá að nú hefði ríkisstjórnin það
öruggan meirihluta að stjórnar-
þingmenn teldu það í lagi að láta
sig vanta. Sagði Árni þetta mál
myndu verða rætt á þingflokks-
fundum á laugardag.
Friðrik Sophusson (S/(Rv) kvað
það vera mjög fátíðan atburð að
fundur félli niður vegna lélegrar
mætingar. „Þetta er yfirgengilegur
aumingjaskapur í stjórnarliðum,
sérstaklega þar sem sérstaklega var
hringt í þá til þess að flýta fyrir
málum stjórnarinnar. Áhuginn er
greinilega ekki meiri en þetta.“
Ekki taldi Friðrik þetta auka líkur
á því að unnt væri að ljúka þing-
störfum fyrir jól.
Fundir verða á Alþingi í dag og
hefjast þeir kl. 14.00.
að flytja breytingartillögur við
frumvarp landbúnaðarráðherra
um aðstoð við loðdýrabændur,
sem fela í sér hækkun hámarks
ríkisábyrgðar um 20 milljónir
og að Stofnlánadeild landbúnað-
arins verði heimilt að fella niður
verðtryggingu og vexti og fresta
greiðslu afborgana af lánum til
bænda vegna loðdýrabúa á
næstu fímm árum. Þá lagði
nefndin til breytingu á sam-
þykkt ríkisstjórnarinnar um að-
stoð við loðdýrabændur, og var
sú breyting samþykkt á ríkis-
stjórnarfundi í gærmorgun.
Fym breytingartillaga nefndar-
innar gerir ráð fyrir að hámark
ríkisábyrgðar á lánum loðdýra-
bænda verði hækkað úr 280 millj-
ónum króna í 300. „Sú breyting
er gerð til þess að mæta því að
þeim 20 milljónum króna, sem
Framleiðnisjóði er samkvæmt bók-
un ríkisstjórnarinnar frá 28. nóv-
ember síðastliðnum ætlað að leggja
fram til fjárhagslegrar endur-
skipulagningar, verði varið til
lækkunar fóðurverðs. Það framlag
kemur til viðbótar þeim 25 milljón-
um sem verða veittar samkvæmt
bókun ríkisstjómarinnar og fyrir-
heiti því sem þar er gefið um út-
vegun viðbótarfjármagns, enda
liggja fyrir upplýsingar um áhuga
loðdýrabænda fyrir að halda.bú-
stofni sínum,“ segir í áliti nefndar-
innar. „Með þejrri breytingu vill
nefndin tryggja að eftir áramót
haldi jöfnunargjald á fóður verð-
gildi þessa árs, enda telur nefndin