Morgunblaðið - 15.03.1990, Page 27

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1990

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Signr Vöku
Yaka, félag lýðræðissinn-
aðra stúdenta, vann
glæsilegan sigur í kosningun-
um, sem fram fóru í háskól-
anum í fyrradag. Framboðs-
listi félagsins til stúdentaráðs
og háskólaráðs .fékk um 57%
greiddra atkvæða og er þetta
talinn stærsti sigur Vöku frá
því, að félagið var stofnað
árið 1935.
Þegar Vaka hóf starf sitt
voru öfgahreyfingar til hægri
og vinstri fyrirferðarmiklar í
Háskóla íslands eins og víða
annars staðar. Þar voru á
ferðinni kommúnistar og naz-
istar , sem þá héldu uppitölu-
verðri starfsemi hér á landi,
meðal annars í háskólanum.
Vaka var stofnuð til þess að
berjast gegn þessum öfgaöfl-
um til hægri og vinstri. Fé-
lagið hefur sinnt því hlutverki
með glæsibrag.
Starfsemi hinna svonefndu
þjóðernissinna lagðist fljót-
lega niður hér á íslandi en
hins vegar hafa Vökumenn í
áratugi barizt harðri baráttu
gegn kommúnistum. Sú bar-
átta var mjög hörð á árum
áður, þegar kalda stríðið var
í hámarki. Fyrir tveimur ára-
tugum tók við annað erfitt
tímabil í starfi Vöku, þegar
vinstri bylgja gekk yfir há-
skóla um allan hinn vestræna
heim og þ.á m. hér á landi.
Nú er svo komið, að þær
hugsjónir, sem Vökumenn
hafa barizt fyrir í meira en
hálfa öld, hafa sigrað. Komm-
únisminn er hruninn í Aust-
ur-Evrópu og að falli kominn
í sjálfum Sovétríkjunum.
Sama dag og Vökumenn
unnu mesta sigur sögu sinnar
heyrði valdaeinokun Komm-
únistaflokks Sovétríkjanna
fortíðinni til. Vinstri bylgjan
sem gekk yfir meðal æsku-
fólks fyrir tveimur áratugum
og lengi eftir það er líka runn-
in út í sandinn. Eftir standa
grundvallarhugsjónir lýðræð-
issinnaðs ungs fólks.
Öfgahreyfingar koma og
fara og koma aftur. Þess
vegna verða Vökumenn á
hveijum tíma að standa
dyggan vörð um þær hug-
sjónir, sem félag þeirra var
stofnað til að veija og beijast
fyrir. En jafnframt fá þeir ef
til vill meira svigrúm til þess
að vinna að öðrum hugsjóna-
málum ungs fólks, sem hljóta
að vera þau að skapa hér
betra þjóðfélag.
- Unga fólkið, sem nú stund-
ar langskólanám, bæði heima
og erlendis, er miklum hæfi-
leikum búið. Það á kost á
betri og fjölbreyttari mennt-
un en nokkru sinni fyrr. Það
hefur alla burði til að vísa
þjóðinni veginn inn í nýja öld.
Framundan eru örlagaríkar
ákvarðanir, sem varða miklu
um framtíð þjóðarinnar. Við
hljótum að halda fast við
sjálfstæði okkar og veija auð-
lindir okkar gegn ásókn ann-
arra. En um leið verðum við
að laga okkur að breyttum
aðstæðum og taka virkan
þátt í nánara samstarfi þjóða
í milli, okkur og öðrum til
hagsbóta.
Sú skylda að leiða íslenzku
þjóðina af farsæld þennan
veg hvílir ekki sízt á því unga
fólki, sem nú býr sig undir
lífið með langskólanámi. Það
verður ekki auðvelt verk. Við
íslendingar verðum að vera
opnir fyrir nýjum straumum
m.a. frá öðrum þjóðum — en
ekki of opnir. Við eigum
skyldum að gegna við sögu
okkar og menningu og landið
sjálft. Því mega hvorki Vöku-
menn né aðrir íslenzkir æsku-
menn nokkru sinni gleyma.
Baráttan við öfgaöflin, þar
sem Vökumenn hafa verið í
fararþroddi meðal ungs fólks,
hefur verið lærdómsrík og er
jafnframt töluvert umhugs-
unarefni. Hvað veldur því, að
hvað eftir annað tekst stjórn-
málahreyfingum, sem byggja
á ofstæki og einræði að
blekkja milljónir manna ára-
tugum saman? Hvað veldur
því, að milljónir hafa látið
blekkjast af kommúnisman-
um mestan hluta þessarar
aldar, þótt vísbendingar um
ofbeldi og ódæði hafi blasað
við, hvar sem var? Við þess-
um spurningum eru engin
einföld svör. En það verður
eitt af helztu hlutverkum
Vöku í framtíðinni að minna
nýjar kynslóðir á þetta tíma-
bil og þessa sögu í von um,
að þær geti eitthvað af þess-
um hörmungum lært.
Staðsetning
næsta stóriðjuvers
eftirFriðrik
Sophusson
Að undanförnu hafa orðið nokkr-
ar umræður um staðsetningu næsta
álvers hér á landi. Slíkar umræður
eru eðlilegar, en mega ekki leiða
til þess að frekari tafir verði á
ákvörðun um byggingu nýs álvers.
Staðsetning stóriðjuvera í e.igu út-
lendinga er ekki eingöngu ákvörð-
unaratriði íslenskra stjórnvalda.
Vilji erlendu aðilanna hlýtur að ráða
mestu um það hver þeirra staða,
sem íslensk stjórnvöld benda á,
verður fyrir valinu. Mikilvægast er
að ná samstarfi við álfyrirtækin um
byggingu álvers s.em fyrst. Takist
það vel getur það opnað dyr til frek-
ara samstarfs um orkufrekan iðnað,
iðnað tengdan þeirri framleiðslu,
sem hér verður stofnað til og jafn-
vel á öðrum sviðum.
Aðdragandinn
í umræðunum um staðarvalið á
undanförnum vikum hefur gætt
nokkurs misskilnings um aðdrag-
anda þess samstarfs,. sem hófst á
miðju ári 1988 með stofnun svokall-
aðs Atlantal-hóps. Virðast sumir
álíta að staðarvalið hafi verið
pólitísk ákvörðun, sem tekin hafi
verið til að draga taum Straumsvík-
ur á kostnað annarra staða á
landinu. Mér þykir rétt að rekja í
stórum dráttum sögu málsins frá
árinu 1983, þegar stefnubreyting
varð í stóriðjumálum.
Haustið 1983 var gerður bráða-
birgðasamningur milli ríkisstjórnar-
innar og Alusuisse. í þeim samningi
var lagður grunnur að viðræðum
um málefni álversins í Straumsvík
m.a. um orkuverð, skattamál og
möguleika á stækkun álversins.
Gerðir voru viðaukasamningar og
haustið 1984 voru gerðar breyting-
ar á aðalsamningum til að greiða
fyrir stækkun álversins. Þá var
Alusuisse veitt heimild til að selja
50% hlut í ÍSAL í því skyni að auð-
velda samstarf við nýja aðila í
tengslum við stækkun álversins.
Viðræður við Alusuisse um
stækkun álversins hófust á árinu
1986, eftir að lokið var endurskoðun
rafmagnssamnings og skatta-
ákvæða í aðalsamningi, og var m.a.
rætt við kínverska og japanska að-
ila. Vegna rekstrarerfiðleika Alu-
suisse reyndust ekki forsendur fyrir
samstarfi um stækkun ÍSAL og var
það endanlega staðfest í febrúar
1987. í beinu framhaldi af þvi skip-
aði iðnaðarráðherra starfshóp til að
undirbúa viðræður við aðra aðila
um nýtt álver við Straumsvík. Ný
ríkisstjórn staðfesti þetta fyrir-
komulag og í árslok 1987 lauk hóp-
urinn gerð forathugana á hag-
kvæmni nýs álvers við Straumsvík
og verkefnið fékk nafnið Atlantal-
verkefnið. Staðarvalið byggðist á
því að álitið var að fjárfesting spar-
aðist í aðstöðu sem þegar var fyrir
hendi. I því sambandi var nefnt til
sögunnar t.d. hafnaraðstaða, súr-
álsuppskipunartæki og geymslu-
tankar, rannsóknaraðstaða, við-
haldsaðstaða, hluti af steypuskála
o.fl. Þess ber að geta, að forráða-
menn Alusuisse buðu upp á þessa
samnýtingarmöguleika. A þessum
tíma ríkti mjög hörð samkeppni
milli landa um uppbyggingu áliðn-
aðar. Sérstaklega bar á Venesúela,
sem síðan hefur helst úr lestinni,
og Kanada, þar sem nú þegar hafa
tekist samningar um tvö ný álver
og tvöföldun á framleiðslu tveggja
annarra.
Ný vinnubrögð
Með Atlantal-verkefninu verða
þáttaskil í málinu. Notuð voru ný
vinnubrögð til að afla samstarfsað-
ila. Islensk stjórnvöld ákváðu við
hvaða aðila yrði samið og hvers
konar verksmiðju þau vildu. Kynn-
ing á Atlantal-verkefninu fór fram
á fyrri hluta ársins 1988 og í júlí
var undirritaður samningur um
hagkvæmnisathugun milli fjögurra
álfyrirtækja í Evrópu og íslenskra
stjómvalda. Iðnaðarráðuneytið og
Landsvirkjun stofnuðu sérstaka
markaðsskrifstofu til að tryggja
sem best upplýsingastreymi til
þeirra, sem sýna áhuga á orkukaup-
um og samstarfi um orkufrekan
iðnað.
Auk þeirra fjögurra fyrirtækja,
sem mynduðu Atlantal-hópinn,
sýndu nokkur önnur áhuga, þ. á rrt.
ALUMAX (Bandaríkjunum), Alum-
inia Spa (Italíu) og Hydro Alum-
inium (Noregi). Þá þegar var sú
framtíðarstefna mörkuð að freista
þess að mynda nýjan hóp þessara
fyrirtækja og annarra, sem hefðu
áhuga á byggingu annars álvers
annars staðar á landinu og komu
Eyjafjarðarsvæðið og Austurland
einkum til álita og var það nefnt
við einn þessara aðila.
Á þessum tíma var talið, að for-
senda þess, að af nýju fyrirtækja-
samstarfi gæti orðið, væri að vel
tækist til um fyrirhugaða álfram-
leiðslu við Straumsvík.
Hagkvæmnisathuganir
Atlantal-hópurinn hóf störf síðari
hluta árs 1988. Nokkur titringur
Friðrik Sophusson
„Möguleikar okkar til
nýsköpunar á ýmsum
sviðum — ekki ein-
göngu í stóriðju — fel-
ast m.a. í því að erlend-
ir samstarfsaðilar finni
að þeir geti átt árang-
ursríka samvinnu við
okkur. Innbyrðis tog-
streita má ekki verða
til þess að tafir verði á
næsta áfanga.“
varð í samstarfinu vegna stjórnar-
skiptanna í september, en í apríl
1989 lá fyrir hagkvæmnisathugun
álit ráðgjafarfyrirtækisins Bechtel,
sem hópurinn hafði ráðið til verks-
ins. Niðurstöðurnar voru heldur lak-
ari en vænst hafði verið og það
varð til þess að stækkun ÍSAL
komst aftur á dagskrá. Sænskt ráð-
gjafarfyrirtæki (SIAB) athugaði
þann kost. Sl. haust heltist AMAG
(Austurríki) úr lestinni og seint á
sl. ári var horfið frá stækkun vegna
þess að ekki tókst samkpmulag
milli þeirra sem eftir voru. í fram-
haldi af því hætti Alusuisse þátt-
töku í starfi hópsins.
íslensk stjórnvöld hafa á undan-
förnum árum átt viðtöl við fjölmörg
Starfsfólk mótmælir 1 ág-
um launum við ráðherra
Tryggingastofiiun:
STARFSFÓLK Tryggingastofnunar ríkisins íjölmennti í heilbrigð-
is- og tryggingaráðuneytið og fjármálaráðuneytið í gærmorgun
og afhenti viðkomandi ráðherrum ályktun um launamál sem það
samþykkti á fundi fyrr í vikunni ásamt undirskriftalistum. Brynja
Þorleifsdóttir trúnaðarmaður sagði í gær að 120-130 manns hefðu
tekið þátt í þessum aðgerðum, en alls vinna rúmfega 130 manns
hjá stofhuninni. Starfsemin var því lömuð í gærmorgun. Brynja
sagði að ráðherrarnir, Guðmundur Bjarnason og Ófafur Ragnar
Grímsson, hefðu tekið þeim vel 'og hún hefði skifið orð þeirra sem
loforð um að kanna þessi mál.
Ályktun starfsfólks Trygginga-
stofnunar er í sjö liðum. Þar kem-
ur fram að fólkið mótmælir harð-
lega launakjörum sínum og þeim
drætti sem orðið hefði á endur-
skoðun þeirra í kjölfar breytinga á
verkaskiptingu ríkis og sveitarfé- '
laga. Brynja sagði að við þessar
breytingar hefði komið í ljós að
starfsfólk sjúkrasamlaganna hefði
í mörgum tilvikum haft mun hærri
laun en starfsfólk Tryggingastofn-
unar. Afstöðu fjármálaráðuneytis
til launakrafna starfsfólksins er
mótmælt og vitnað í nýlegt bréf
ráðuneytisins þar sem fram kemur
að lægsti launaflokkur þess skuli
vera 232 flokkur. „Með slíkri
ákvörðun er verið að festa í sessi
láglaunastefnu gagnvart starfs-
fólki Tryggingasstofnunar ríkisins
þar sem mánaðarlaun í 232 lfl. 4.
þrepi er kr: 49.721, sem vægt til
orða tekið geta ekki talist rnann-
sæmandi laun. Hvað þá að hægt
sé að ætlast til þess að fólk lifi á
slíkum launum,“ segir í ályktun-
inni.
Starfsfólkið mótmælir skipu-
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1990
27 •
erlend stóriðjufyrirtæki um bygg-
ingu orkufrekra iðjuvera hér á
landi. Eitt þeirra fyrirtækja er
ALUMAX, sem nú hefur ákveðið
að koma til samstarfs við Gránges
og Hoogovens. Atlantal-samning-
urinn um hagkvæmnisathugun
rann út um síðustu áramót. Á
grundvelli hans hafa farið fram
verulegar athuganir á kostnaði við
byggingu og rekstur álvers hér á
landi. Jafnframt hafa fjölmargir
möguleikar verið ræddir um skatta
og önnur samskiptamál. Þessi vinna
hefur skilað þeim árangri, að
ákvörðunar um þyggingu nýs álvers
má vænta á þessu ári, enda liggja
ítarlegar kostnaðarupplýsingar fyr-
ir.
Landsmál eða byggðamál
Atlantal-verkefnið miðaðist við
starfrækslu nýs álvers við
Straumsvík. Núverandi iðnaðarráð-
herra óg aðrir ráðherrar hafa hins
vegar opnað staðarvalið og ljóst er
að ALUMAX vill skoða fleiri kosti
en Straumsvík í fullri alvöru. Við-
horf ALUMAX hlýtur að ráða
mestu enda verður fyrirtækið
stærsti samstarfsaðilinn og leiðandi
í rekstrinum.
Ávallt hefur verið litið á næsta
álver sem landsmál en ekki byggða-
mál. Staðarvalið við Straumsvík
mótaðist af því hvaða staðsetning
væri hagkvæmust og ódýrust fyrir
þá sem hygðust reisa og reka iðju-
verið, enda er þeim ætlað að greiða
allan kostnað við mannvirkjagerð,
sem beinlínis tengist því. Að und-
anförnu hafa áhrifamenn í nokkrum
byggðarlögum dregið fram kosti
viðkomandi staða. Slíkt er eðlilegt
framlag þeirra, sem skilja nauðsyn
þess að styrkja atvinnustarfsemina
heima fyrir. Það er einnig ánægju-
legt að vaxandi skilningur virðist
vera á því að koma orkunni í þann
búning, sem hentar til útflutnings
í samvinnu við útlendinga.
Fleiri tækifæri
Þótt bygging fyrirhugaðs álvers
sé engan veginn eins stórt átak og
bygging ÍSAL-versins var á sínum
tíma er það þó mikilvægt til að
auka hagvöxt og skapa jafnvægi í
þjóðarbúskapnum. Aðalatriðið er
að íslendingar fái sem mest í sinn
hlut í samstarfi við rekstraraðilana
og áfram verði haldið á þeirri braut
að bæta lífskjör þjóðarinnar með
skynsamlegri nýtingu auðlinda
landsins. Möguleikar okkar til ný-
sköpunar á ýmsum sviðum — ekki
eingöngu í stóriðju — felast m.a. í
því að erlendir samstarfsaðilar finni
að þeir geti átt árangursríka sam-
vinnu við okkur. Innbyrðis tog-
streita má ekki verða til þess að
tafir verði á næsta áfanga. Fleiri
tækifæri koma í kjölfarið, ef vel er
að málum staðið.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í
Iteykjavíkurkjördænii og
fyrrverandi iðnaðarráðherra.
Lítill hluti flárfestinga okkar til
kaupa á hlut í öðrum fyrirtækjum
- segir Hörður Sigurgestsson, forsljóri Eimskipafélags íslands
HÖRÐUR Sigurgestsson, forsljóri Eimskipafélags íslands brást harka-
Iega við Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins síðastliðinn sunnudag, sein
m.a. fjallaði um Eimskipafélagið, hugsjón þá sem til grundvallar var
lögð fyrir 76 árum, þegar félagið var stofnað, kaup félagsins á hlutum
í öðrum fyrirtækjum og þróun í þá veru að örfáir einstaklingar ráði
nú að verulegu leyti öllum samgöngum til og frá Islandi á sjó og í
lofti. Gagnrýni Harðar á umfjöllunina í Reykjavíkurbréfinu hefúr
þegar komið fram í Ríkissjónvarpinu og DV. Hér á eftir ræðir Hörður
í samtali við blaðamann Morgunblaðsins m.a. ofangreind atriði, en
aðalfundur Eimskipafélags Islands er haldinn í dag.
— Er það þitt mat, Hörður, að
baráttan fyrir auknum völdum, auð
og áhrifum hafi tekið við af þeirri
hugsjón sem var grundvöllurinn að
stofnun félagsins fyrir 76 árum? Það
er að stofnað var almenningshiutafé-
lag í eigu íslensku þjóðarinnar um
flutninga til og frá landinu.
„Hugsjónin á bak við Eimskip var
sú að tryggja Islendingum traustar
og öruggar samgöngur og um leið
hefur vafalaust blundað í mönnum
að koma upp hér innanlands traustu,
sterku og myndarlegu fyrirtæki.
Þetta eru viðhorf sem eru ennþá í
fullu gildi. Hitt er annað að við
stöndum ekki lengur í þeirri sjálf-
stæðisbaráttu sem við þá stóðum í
og við lifum ekki í fortíðinni. Við
lifum núna, en notum fortíðina og
nútímann til þess að byggja upp
fyrir framtíðina. Við teljum að það
sem verið er að gera hér í þessu
fyrirtæki í dag, endurspegli þessi
gömlu viðhorf í nútímabúningi. Við
vinnum mjög staðfastlega að því að
reka hér traust og sterkt fyrirtæki
sem gagnist íslendingum í framtí-
ðinni. íslendingar eiga Eimskip enn-
þá og íslendingar munu eiga Eim-
skip lengi ef félagið fær að starfa
án óeðlilegra utanaðkomandi af-
skipta.“
Til þess að hafa forystu og
ná árangri þarf völd
— Er það ekki mat ykkar, sem
við stjórnvölinn sitjið í þessu fyrir-
tæki að auðurinn og valdið hafi safn-
ast á örfáar hendur, og þar af leið-
andi ákvarðanatakan?
„Ég get bara svarað fyrir mig.
Ég tel að svo sé ekki. Morgunblaðið
hefur fullyrt að hér séu að safnast
á færri hendur en áður völd. Það
get ég með gögnum því miður ekki
hrakið, en mér er mjög til efs að
það hafi orðið mikil breyting á þessu.
Eimskipafélagið hefur átt því láni
að fagna, stundum eitt fárra fyrir-
tækja á Islandi, að þar hefur staðið
saman þéttur og traustur hópur, sem
hefur veitt félaginu forystu og þann-
ig er það enn að mínu mati. Til þess
að hafa forystu og ná árangri, þarf
völd. Mér finnst líka að í spurningu
þinni blundi sá misskilningur að
þetta sé einskonar málfundafélag
þar sem allir hafa eitt atkvæði. Þeir
sem eiga hlut í fyrirtækinu hafa
völd í samræmi við það hlutafé sem
þeir eiga. Þegar verið er að ræða'
um almenningshlutafélag, þá er mér
ekki alveg ljóst við hvað er átt. Ég
hef ekki trú á fyrirtækjum, þar sem
valdið er svo útþynnt og dreift, að
það er enginn sem getur tekið þær
ákvarðanir sem þarf að taka, eða
veitt þá forystu sem nauðsynleg er.
Menn kaupa í dag ekki endilega
hlutabréf í fyrirtækjum til þess að
safna völdum, heldur til þess að fá
arð af sinni fjárfestingu. Allt okkar
umtal um að leggja meiri áherslu á
atvinnureksturinn, eigið fé fyrir-
tækjanna og arðsemi byggir á þessu.
Við búum í dag í allt öðru þjóðfélagi
hvað þetta snertir en fyrir fimm
árum, hvað þá fyrir 76 árum, þegar
Eimskipafélagið var stofnað."
Við höíum engin sérréttindi
— Þú hefur sagt að Eimskip
starfi á fijálsum og opnum mark-
aði, sem allir geti komið inn á. Þið
keyptuð upp þrotahú Hafskips á
sínum tíma, þið keyptuð Bifröst þeg-
ar hún rambaði á barmi gjaldþrots
og svo framvegis. Er það ekki óum-
deilanlegt að Eimskip hefur mikla
tilhneigingu til þess að bijóta alla
samkeppni á bak aftur?
„Ég gæti spurt á móti: Heldur
þú að Morgunblaðið hafi haft áhuga
á því á sínum tíma að Dagblaðið
Mynd kæmist á legg, eða hefði
Morgunblaðið áhuga á því að
Tíminn, Þjóðviljinn eða Alþýðublaðið
döfnuðu? Við erum bara í samkeppni
í þessum rekstri. Við höfum engin
sérréttindi. Þetta er fijáls og opinn
markaður, flutningamarkaðurinn,
en hins vegar keppum við við okkar
umhverfí. Með því að keppa við okk-
ar umhverfi, skapast möguleiki til
þess að halda flutningsgjöldum hér
í jafnvægi. Okkur þykir það til dæm-
is mjög áhugavert að á síðastliðnum
10 árum hafa flutningsgjöld í flutn-
ingum Eimskips lækkað urn 25% að
raunvirði. Við teljum að með þessum
hætti hafi viðskiptamenn félagsins
notið í ríkum mæli aukinnar fram-
leiðni sem orðið hefur í fyrirtækinu
á undanförnum árum.“
Hörður Sigurgestsson, forstjóri
Eimskipafélags íslands.
Viljum hafa samkeppni
— Var það aldrei til í dæminu að
nýta íjármuni þá sem þið hafið nýtt
til hlutabréfakaupa í öðrurn fyrir-
tækjum, til þess að lækka flutnings-
gjöld enn frekar og styrkja markaðs-
stöðu ykkar þannig enn meir?
„Við höfum engan áhuga á að
vera einir á þessum flutningamark-
aði. Við teljum mjög eðlilegt að við
njótum eðlilegrar samkeppni á hon-
um. Hlutfall okkar á markaðnum
er sjálfsagt liðlega 50%, ef frá eru
taldir olíu- og súrálsflutningar, sem
eru í höndum erlendra skipafélaga.
Við höfum ekkert við það að athuga
að keppa við aðra á þessum mark-
aði, enda teljum við að við höfum
gert það með virkum árangri. Tal-
andi um samkeppni og fjölda aðila
sem eru á markaði, þá er æskilegt
að samkeppnin sé fyrir hendi, en það
er ekki endilega ákjósanlegt að allt
of margir aðilar séu í þessari sam-
keppni. Of margir aðilar í sam-
keppni um sömu flutningana, hefðu
það einfaldlega í för með sér að
kostnaðurinn fyrir þessa þjóðfélags-
heild okkar yrði allt of mikill og út
úr slíkri samkeppni fengist ekki
endilega raunverulegur ávinningur."
Menn stundum haldnir of
mikilli rómantik
— Er það stjórnendum Eimskips
kappsmál að hér sé opinn hlutabréfa-
markaður?
„Ég tel það mjög jákvæða þróun
sem hefur orðið hér á undanförnum
árum, eða frá því seint á árinu 1985,
að hér sé verslað með hlutabréf á
tiltölulega opnum markaði. Þessi
markaður er að vísu ennþá mjög
ófullkominn en hann þróast í rétta
átt og það er jákvætt. Mér fínnst
það skipta miklu máli núna, þegar
vaxandi áhugi manna er á því og
menn hafa loksins áttað sig á því
að það sé nauðsynlegt að áhættufé
sé í fyrirtækjunum og þau hafi eigið
fé. Því verði í framtíðinni horft til
þessa markaðar til þess að fá inn
aukið eigið fé í fyrirtækin. Hins veg-
ar finnst mér sem menn séu stundum
haldnir of mikilli rómantík, þegar
þeir eru að ræða þetta. Ég held að
þetta aukna eigið fé sem hægt er
að fá inn í fyrirtækin, komi ekki að
verulegu marki frá einstaklingunum,
heldúr frá íjársterkum fyrirtækjum,
tryggingafélögum, lífeyrissjóðum og
ljárfestingasjóðum. Þanni hygg ég
að þetta komi til með að verða í
framtíðinni, en hinn almenni laun-
þegi muni ekki fjárfesta í hlutafélög-
um í ríkum mæli. Jafnframt tel ég
líklegt að útlendingar verði í fram-
tíðinni reiðubúnir til þess að leggja
hér áhættufé í rekstur, þegar meira
jafnvægi hefur náðst í ísiensku efna-
hagslífi."
Höfum keypt hlut í öðrum
fyrirtækjum fyrir 650
milljónir króna sl. 5 ár
— Hvað segir þú um gagnrýni á
Eimskipafélagið, þess efnis að það
sé að kaupa hlut í öðrum fyrirtækj-
um og sölsa undir sig völd? Nú síðast
jukuð þið hlut ykkar í Sjóvá-Almenn-
um á yfirverði að því fullyrt er.
„Nú ætla ég ekkert að segja þér
um það hvar við höfum verið að
kaupa hlutabréf, né á hvaða verði.
En almennt séð vil ég bara benda á
að Sjóvá-Almennar er með 30% hlut-
deild af tryggingamarkaðnum á ís-
landi og hún fer stækkandi, þannig
að ég fæ ekki séð hver getur nú
staðhæft hvað er yfirverð og hvað
er ekki yfirverð á hlutabréfum í
Sjóvá-Almennum. Þetta er traust og
vel rekið fyrirtæki.
Það er mitt mat að þær fjárfest-
ingar sem við höfum ráðist í í öðrum
fyrirtækjum séu almennt öruggar
og traustar, og við erum sannfærðir
um að af þeim munum við bera
góðan arð. Með því erum við nátt-
úrulega að hugsa um framtíð fyrir-
tækisins. Hins vegar hefur mjög
lítill hluti af íjárfestingum Eimskipa-
félagsins farið til kaupa á eignar-
hluta í öðrum fyrirtækjum. Á síðast-
liðnum fímm árum höfum við fjár-
fest 3.750 milljónir, og af því höfum
við notað um 650 milljónir króna til
kaupa á eignahlut í öðrum fyrirtækj-
um, eða liðlega 17% þess fjár sem
nýtt hefur verið til fjárfestinga."
Viðtal Agnes Bragadóttir

%
Morgunblaðið/J6n Stefánsson
Arnór Pétursson starfsmaður Tryggingastofnunar afhendir Ólafi
Ragnari Grímssyni fjármálaráðherra ályktun og undirskriftalista.
lagstillögum sem samþykktar hafa
verið af heilbrigðis- og trygginga-
ráðuneytinu fyrir deildir stofnun-
arinnar, sérstaklega mótmælir það
því að starfsmenn deildanna og
starfsmannafélagið skuli ekki hafa
verið haft með í ráðum. Þá er vak-
in athygli á þeim fjárupphæðum
sem starfsmenn Tryggingastofn-
unar sjá um að greiða.
Starfsmennirnir krefjast þess að
þegar í stað verði teknar upp við-
ræður á milli fulltrúa félags þeirra
og viðkomandi ráðuneyta um
launakjörin og að koma á fót
Tryggingaskóla. Krefjast þeir þess
að viðræðunum verði lokið fyrir
1. apríl og að í þeim verði m.a. ..
tekið mið af launum hjá ýmsum
stofnunum ríkisins sem upp eru
taldar.
Guðmundur Bjarnason heil-
brigðisráðherra sagði í samtali við
Morgunblaðið að launamál Trygg-
ingastofnunar heyrðu undir fjár-
málaráðherra. „Hins vegar er á
okkur sú ábyrgð að stofnanir sem
heyra undir ráðuneytið sem fag-
ráðuneyti starfi eðlilega. Þess
vegna mun ég fylgjast með fram-
gangi mála, en geri mér um leið
grein fyrir því að aðstæður til að
framkalla miklar breytingar er
mjög þröng á sama tíma og kjara-
samningar eru gerðir á lágu nótun-
um. En auðvitað geta flestir verið
sammála um að laun undir 50
þús. á mánuði eru ekki há laun,
og ég skil mætavel að óánægja sé
með slík kjör. Þar er hins vegar
um lægstu launin að ræða, og ég
veit ekki hversu margir starfs-
manna stofnunarinnar eru á þeini
launum,“ sagði Guðmundur.
Eggert G. Þorsteinsson, forstjóri
Tryggingastofnunar, sagði í gær
að vel væri hægt að taka undir
það að laun starfsfólks stofnunar-
innar væru almennt mjög lág, sér-
staklega væri áberandi hvað stór
hópur væri í lægstu launaflokkun-
um. „Við verðum mjög varir við
ásókn annarra í besta starfsfólkið
og að því séu boðin betri launa-
kjör. Eðlilegt er að það falli fyrir
slíkum boðum,“ sagði Eggert.
Samningar
bankamanna ,
naumlega
samþykktir
BANKAMENN samþykktu
kjarasamninga þá sem undirrit-
aðir voru með fyrirvara 18.
febrúar.
51,8% þeirra bankamanna, sem
greiddu atkvæði um samninginn,
greiddu honum atkvæði sitt, en
42,3% voru honum andvígir. Auð
og ógild atkvæði reyndust vera
5,3%.
Kosið var um samninginn 7. og
8. mars síðastliðinn, og lauk taln-
ingu í gær. Á kjörskrá voru 3.552,
og greiddu 3.101 atkvæði, eða
87,3%.