Morgunblaðið - 10.03.1991, Blaðsíða 17

• ' MORGUNBLAÐIÐ ■ SUNNUDAGUR 'IO'.'OTARZ 1991
8^7
SJÁIFSTÆDIS-
FLOKKFRINN ER
Á MÓTIVPPBYGG-
INGIIGRUNNSKÓLA
- segir menntamálarádherra
„Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík
er á móti uppbyggingu gi’unnskóla
og vill ekki taka þátt í þeirri fram-
sýnu stefnu, sem við hðfum verið
að móta,“ segir Svavar Gestsson
menntamálaráðherra um þá um-
sögn, sem skólamálaráð Reykjavík-
urborgar hefur samþykkt.
Sjálfstæðisflokkurinn vill ekki kosta
til aukn um fjánnunum til skól-
ans. Hann vill hafa frið til þess
áð vera hér með 1.200 til 1.400 barna-
skóla og hann vili ekki hafa skólamál-
tíðir. Fyrir utan þetta eru einkaaðilar
að heimta það að leggja niður Náms-
gagnastofnun. Gefið er í skyn að sú
stofnun sé ekki starfi sinu vaxin. Ekki er krafist endurbóta á að-
stöðu hennar með auknum fjármunum, heldur er talað um hana með
þeim hætti að það er greinilega vilji þeirra að hún verði lögð niður
í núverandi mynd. Síðan er um að ræða kvartanir yfir því að skólam-
ir skuli ekki fá að skattleggja foreldrana eftir eigin höfði.
Þessi umsögn skólamálaráðs lýsir almennum fjandskap skólayfir-
valda Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík í garð menntamálaráðuneytis-
ins sem birst hefur aftur og aftur allan þann tíma síðan ég tók við
sem ráðherra menntamála," segir Svavar.
Að sögn ráðherrans er jafnrétti barna til náms mikilvægur þáttur
og því vart hægt að hugsa sér að færa skólamálin alfarið yfir á
hendur sveitarfélaganna. M.ö.o. á það ekki að bitna á börnunum
. hvort þau búa í fátæku eða ríku sveitarfélagi. Á hinn bóginn segist
ráðherrann vera sammála því að það eigi að vera sem mest sjálf-
stæði innan hvers skóla og það er einmitt það sem unnið hefur verið
að innan ráðuneytisins á síðustu misserum.
laga um grunnskóla sem mennta-
málaráðherra lagði fram á Alþingi
seint á síðasta ári. Stefnt er að því
að hið nýja frumvarp verði að lögum
á yfirstandandi þingi. Meðal helstu
breytinga má nefna að samstarfs-
nefnd menntamálaráðuneytisins og
Sambands íslenskra sveitarfélaga
er fengið stærra hlutverk. Henni
er einkum ætlað að gera áætlun
um hvernig markmiðum um einset-
inn skóla, lengri og samfelldari
skóladag, skólamáltíðir o.fl. verði
náð. Lagt er til að fræðsluráð fái
nýtt hlutverk, m.a. með hliðsjón af
breyttri verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga, lagt er til að ráðin
verði samstarfsvettvangur skóla og
sveitarfélaga í fræðsluumdæmun-
um. Samkvæmt frumvarpinu eiga
9 fulltrúar sæti í fræðsluráði sem
skipaðir eru að loknum hverjum
sveitarstjórnarkosningum. Fjórir
fulltrúar eru kjörnir af sveitar-
stjórnum eða samtökum sveitarfé-
laga í hlutaðeigandi fræðsluum-
dæmi, fjórir af samtökum kennara
og skólastjórnenda í umdæminu og
fræðslustjóri sem jafnframt er
formaður fræðsluráðs. Fulltrúi for-
eldra á rétt til setu á fundum
fræðsluráðs með málfrelsi og tillög-
urétti. I frumvarpinu er lagt til að
kosning skólanefnda fari fram sam-
kvæmt sveitarstjómarlögum.
Fræðsluskrifstofum og fræðslu-
stjórum er ætlað ákveðnara hlut-
verk, s.s. um skólaþróun, kennara-
ráðningar og eftirlit með skólum
og skólastarfi. Bætt er inn nýrri
málsgrein sem kveður á um að
kennsla skuli vera ókeypis og að
nemendur skuli fá námsbækur í
skyldunámi sér að kostnaðarlausu.
I 4.-10. bekk er í frumvarpinu mið-
að við hámark 28 nemendur í stað
30 og í yngstu bekkjunum er gert
ráð fyrir 22 nemendum sem há-
marksnemendafjölda í stað 30 áður.
Valddreifing
Gildandi grunnskólalög eru að
stofni til frá árinu 1974. I greinar-
gerð með frumvarpinu segir að
valddreifing sé eitt einkenna frum-
varpsins. Foreldrar, kennarar og
einstakir skólastjórnendur séu oftar
kvaddir til verka en í gildandi lög-
um. Komi það m.a. fram í auknum
verkum og ábyrgð fræðslustjóra,
fræðsluskrifstofa og skólastjórn-
enda.
En sitt sýnist hverjum um ágæti
nýjunga. Frumvarpið hefur verið
sent hinum ýmsu hagsmunaðilum
til umsagnar á síðustu vikum og
mánuðum og fram hafa komið
skiptar skoðanir. Samband ís-
lenskra sveitarfélaga og Skólamála-
ráð Reykjavíkurborgar hafa hvort
um sig mælt gegn samþykki frum-
varpsins.
Steinrunninn skóli
Skólamálaráð borgarinnar segir
að hinn íslenski grunnskóli sé í
mörgu steinrunninn og úr takti við
það mannlíf er nú er á Islandi. Jafn-
framt segir í umsögn þess: „Hið
nýja grunnskólafrumvarp virðist að
mati skólamálaráðs færa sumt til
betri vegar frá því sem nú er," t.d.
áætlun um lengingu skóladags hjá
yngri nemendum. Samt eru margir
þættir sem valda áhyggjum því
frumvarpið breytir í litlu veigamikl-
um liðum, svo sem þeim að skapa
skólunum svigrúm og aðstæður til
þess að þroskast og þróast hver á
sína vísu í því umhverfi sem þeir
starfa. Til þess að svo megi verða
er yfirstjórn og samkrull ríkis og
sveitarfélaga á þeim vettvangi ekki
vænlegt til þess að skapa þær að-
stæður sem þarf til þess að skóla-
starf geti blómstrað. Til þess að
skapa þennan grundvöll þarf yfir-
stjórn skólans að styrkjast og fjár-
hagslegt sjálfstæði hans að aukast
að mun. Farsælt skólastarf byggist
m.a. á því að grunnskólinn fái að
þróast innan frá. Að hver skóli
móti sína eigin skólanámskrá í sam-
ræmi við það umhverfi og þær að-
stæður sem hann starfar í.“
Tveir herrar
Samkvæmt lögum um verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga,
sem samþykkt voru á Alþingi í
fyrra, skal stofnkostnaður grunn-
skóla greiðast af sveitarfélögum.
Grunnskólafrumvarpið gerir ráð
fyrir að sveitarfélög greiði einnig
sjálf allan annan rekstrarkostnað
grunnskóla, en laun vegna kennslu
og stjórnar, námsráðgjafar og
starfa í skólasafni skulu greiðast
úr ríkissjóði. I umsögn frá skóla-
málaráði Reykjavíkur og borgar-
stjóra segir: „Skólamálaráð telur
ofangreinda aðgreiningu á yfir-
stjórn grunnskóla beiniínis geta
staðið farsælu grunnskólastarfi fyr-
ir þrifum. Samkvæmt frumvarpinu
ber skólastjórnendum áfram að
þjóna tveimur herrum, ríki og sveit-
arfélagi. Slíkir stjórnunarhættir
hafa hvergi reynst farsælir. Innra
starf skóla og aðbúnaður nemenda
þurfa að sjálfsögðu að haldast í
hendur svo vel fari. Því er nauðsyn-
legt að yfirstjórn þessara þátta sé
á einni hendi.
Dreifing fjármagns frá ríki til
grunnskóla fer nú eftir heildarfjölda
nemenda í skólahverfi. Með sama
hætti gæti verið unnt að skipu-
leggja beinar greiðslur áfram til
sveitarfélaga í hlutfalli við heildar-
fjölda nemenda. Um leið væri unnt
að taka tillit til sérstöðu smærri
byggðarlaga og umbuna fyrir aukið
samstarf þeirra á milli. Með þessum
hætti skapast grundvöllur fyrir
aukið fjárhagslegt sjálfstæði skól-
anna sem er eftirsóknai'vert.
Samskiptaleiðir
Einnig er rétt að benda á að
samskipti íbúa á hveijum stað eru
mun greiðari við sveitarstjórn en
ríkisstjórn. Líklegt er að þjónusta
og uppbygging skólastarfs í sveitar-
félögum verði fremur í samræmi
við áherslur íbúanna ef yfirstjórn
grunnskólanna væri í þeirra hönd-
um í stað þess að hafa allt undir
hatti ríkisins."
Skólamálaráð segir að margt
annað í frumvarpinu veki efasemd-
ir: „Með tilliti til gildis þess að hver
skóli móti sína eigin skólanámskrá
leggur grunnskólafrumvarpið stein
í götu skólanna til að ná því marki:
Það er enn á valdi námsgagna-
stjórnar að taka ákvörðun um hvaða
námsgögn standi nemendum skól-
anna til boða. Skólamálaráð ítrekar
að það geti ekki verið á valdi einn-
ar stofnunar að hafa nægilega fjöl-
breytni í framboði í námsefni. Þar
að auki kemur fram tvískinnungur
um námsgögnin þar sem orðið
skyldunám er ekki skilgreint. Frum-
varpið viðurkennir valgreinar ekki
sem óijúfanlegan hluta viðmiðunar-
stundarskrár."
V erðlagseftirlit
I frumvarpinu kemur fram að
skólagjöld í einkaskólum skuli háð
samþykki menntamálaráðuneytis-
ins. Skólamálaráð telur það í hæsta
máta óeðlilegt að ráðuneyti hafi
með höndum verðlagseftirlit á þeirri
þjónustu sem einkaskólar bjóða upp
á. Ráðuneytisins sé fyrst og fremst
að meta og hafa eftirlit með því
skólastarfi sem þar fer fram sem
og í öðrum skólum. Verkefni mennt-
amálaráðuneytis eigi fyrst og
fremst að tengjast heildarstefnu-
mótun og eftirlitshlutverki. Það eigi
að setja kröfur um aðstöðu og
menntun grunnskólanema og stuðla
að skólaþróun.
Sjálfstæði sveitarfélaga
í umsögn stjórnar Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga kemur fram
að allmikill misbrestur sé á því að
ríkisvaldið og löggjafínn virði rétt
og sjálfstæði sveitarfélaganna í ljósi
þess að grunnskólarnir séu sam-
starfsverkefni ríkis og sveitarfé-
laga. Stjórnin telur sig ekki geta
mælt með frumvarpinu í óbreyttri
mynd, þar sem mörg ákvæði þess
eru í andstöðu við nýsamþykkt
verkaskiptalög, er auka áttu sjálfs-
forræði sveitarfélaga. í núverandi
mynd dregur frumvarpið úr ákvörð-
unarvaldi sveitarfélaga og skerðir
sjálfsforræði þeirra í skólamálum.
„Stefnumörkun um einsetningu og
heildstæðan grunnskóla er að sönnu
jákvæð, en framkvæmd hlýtur þó
að fara eftir aðstæðum á hvetjum
stað og getu sveitarfélaga til fram-
kvæmda. Þau mál hljóta því að
vera í þeirra valdi ekki síður en rík-
isins. I greinargerð með frumvarp-
inu er því haldið fram, að allir skól-
ar geti orðið einsetnir eftir 10 ár
með svipuðu framkvæmdafé og lagt
er fram á þessu ári. Þessi staðhæf-
ing virðist því miður byggð á afar
Aðalfundur AFS á íslandi verður hald-
inn í Kvennaskólanum í Reykjavík sunnudaginn
10. mars nk. kl. 14.00.
Þegar venjulegum aðalfundarstörfum lýkurverða
kaffiveitingar og síðan talar Bridget Nianji, gesta-
kennari frá Zimbabwe.
Félagsmenn eru hvattir til að mæta.
AFS Á ÍSL4ND1
Alþjóðleg fræðsla og samskipti
FERMINGARSKÓRNIR ’91
Teg. 172
Teg. 170
Efni: Leður
Litur: Svartur
Verð: kr. 5.695,-.
Póstsendum.
5% staðgrafsl.
173
Oomus Modtca
S. 18519.
sími689212
Royal Jardin dcl Mar er eitt fjeirra frábæru íbúöa-
hótela á Mallorka sem feröraskrifstofan Atlantik býöur.
Mvergi er til sparað. íbúöirnar eru glæsilegar, við
hóteliö er frábær útivistaraðstaða, á jarðhæð eru
loftkældar setustofur, veitinga- og danssalur. Við
hótelið geta börnin unað í barnagarði með einka-
sundlaug og leiktækjum.
FERÐASKRIFSTOFA HALl^VEIGARSTlG 1 SÍMAR 28388 - 28580
_______________________________________:__________________________