Morgunblaðið - 01.02.1997, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 1997
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Guðmundur Bjamason umhverfísráðherra
Getum nýtt orku-
lindir án þess að
skaða náttúruna
ÉG tel að við getum haldið áfram
að nýta okkar orkulindir í frekara
mæli en nú er án þess að við vinn-
um óbætanlegan skaða á íslenskri
náttúru. Ég tel ekki að sjónarmið
umhverfisvemdar þýði að útiloka
þurfi alla stóriðju, hveiju nafni sem
hún nefnist. Móta verður langtíma
stefnu um staðarval og umfang
stóriðju og orkuframkvæmdir með
tilliti til náttúravemdar og um-
hverfissjónarmiða, sagði Guð-
mundur Bjamason umhverfisráð-
herra meðal annars í ávarpi sínu
við upphaf náttúruvemdarþings í
gær. Kvaðst ráðherra sannfærður
um að finna mætti skynsamlega
sátt milli andstæðra sjónarmiða í
þessum efnum.
Náttúrufegurð er auðlind
Umhverfisráðherra sagði að
umræða um náttúmvemdarmál
væri nú breiðari og almennari en
áður hefði þekkst og væri skýring-
in m.a. sú að æ fleiri íslendingar
kynntust töfmm landsins, nú væm
fáir sem litu á hálendið sem einsk-
insnýt öræfi heldur gerðu menn sér
grein fyrir að þar væri undraveröld
sem ætti vart sinn líka í heiminum.
Ráðherra sagði að við upptaln-
ingu á auðlindum iandsins bentu
flestir á fískimiðin, jarðargróðann
og orku fallvatna. Ékki mætti held-
ur gleyma mannauðnum né nátt-
úmfegurð landsins, en kannanir
sýndu að stærstur hluti erlendra
ferðamanna væri kominn til að
skoða hana. Hún væri auðlind sem
stæði undir stóram hluta lífslq'ar-
anna í dag. „Ég er með þessu ekki
að segja að við eigum að fara að
setja verðmiða á náttúmperlur okk-
ar eða hugsa um þær fyrst og
fremst út frá peningasjónarmiðum,
heldur það að við verðum að benda
á þessa staðreynd þegar sjónarmið-
um náttúravemdar er stillt upp sem
þröskuldi á vegi auðlindanýtíngar
og hagvaxtar."
Guðmundur Bjarnason sagði að
þrátt fyrir að reiknað hefði verið
út að aðeins tíundi hluti nýtanlegr-
ar orku hefði verið virkjaður væru
þær hugmyndir óraunhæfar. „Við
verðum að leyfa Gullfossi og Detti-
fossi að renna óbeisluðum, við
verðum að skilja eftir víðerni sem
em ósnortin af stórframkvæmd-
um,“ sagði ráðherra í lokaorðum
sínum.
Þekking á lífríki í
vatnsföllum nauðsyn
ÁHRIF orkuiðnaðar á náttúm ís-
lands var yfirskrift erindaflokks á
náttúmvemdarþingi í gær og ræddu
nokkrir sérfræðingar um þessi ólíku
áhrif, m.a. áhrif miðlunarlóna,
vatnsaflsvirkjana og jarðhitanýting-
ar.
Gísli Már Gíslason hjá Líffræði-
stofnun Háskólans sagði mikilvægt
í framtíðinni að hafa almenna þekk-
ingu á gerð lífríkis í vatnsföllum
landsins, það væri nauðsynlegt
vegna mats á umhverfisáhrifum til
dæmis virkjana og vegagerðar.
Þóra Ellen Þórhallsdóttir ræddi
um áhrif miðlunarlóna og sagði að
þegar hækkun yrði í stöðuvatni eða
nýtt lón myndað í lægð seytli vatn
í allar áttir og geti grunnvatnsstaða
við það hækkað mjög þar sem lág-
lent væri. Við Blöndulón væri hækk-
un vatnsborðs t.d. sýnileg milli þúfna
í allt að 500 m fjarlægð fr4 lóninu.
Þá sagði hún að til viðbótar við það
land sem færi undir vatn gæti orðið
frekara tap vegna öldurofs, einkum
þar sem aðdjúpt væri og stórir vatns-
fletir væm áveðurs.
Þóra sagði brýnt að gleyma ekki
að meta umhverfisáhrif miðlunar-
lóna, sagði að flatarmál þriggja
stærstu lónanna, þ.e. Blöndulóns og
síðar Norðlingalóns og Eyjabakka-
lóns yrði jafn mikið og flatarmál
alls þéttbýlis á landinu auk sumarbú-
staðabyggðar.
Hrefna Kristmannsdóttir og Hall-
dór Ármannsson hjá Orkustofnun
greindu frá átaksverkefni í rannsókn-
um á umhverfisáhrifum jarðhitanýt-
ingar. Auk Orkustofnunar eiga Hita-
veita Suðumesja, Hitaveita Reykja-
víkur, Landsvirkjun og síðan um-
hverfisráðuneytið aðild að verkefn-
inu. Metin og mæld em ýmis atriði
svo sem útlitsbreytingar á yfirborði
jarðar, eðlisbreytingar umhverfisins,
hávaði, varmamengun, efnamengun
og menningar- og félagsleg áhrif.
I máli Hákons Aðalsteinssonar hjá
Orkustofnun kom fram að meðal
áhrifa vatnsaflsvirkjana em breyting-
ar á rennsli ár neðan virlq'unar. Með
minnkuðu rennsli lækkaði vatnsyfir-
borð árinnar og vatnsdýpi sem þýddi
að búsvæði hennar drægjust saman.
Sagði hann straumhraða minnka sem
væri almennt óhagstætt fyrir ýmis
dýr, hitastig gæti hækkað og set-
myndun milli steina ykist. Draga
mætti úr þessum áhrifum með því
að líkja eftir náttúrulegu rennsli og
hleypa öðm hverju meira vatni í far-
veginn. Þá sagði hann að ein afleið-
inga þess að framburður félli út f lóni
í stað þess að renna með ánni til
strandar væri að vægi upphleðslu og
strandrofs gæti raskast.
Nú færöu
1 i n s u r i
Linsunni_
Fagleg ráðgjöf. ljK|SAI\l Góö þjónusta. A ð a l s t r æ t i 9
—4-
Dagsbrún fer í
óformlegar viðræður
ÁKVEÐIÐ var á fundi samninga-
nefnda Dagsbrúnar, Framsóknar
og vinnuveitenda hjá ríkissátta-
semjara í gær að gera hlé á form-
iegum sáttafundum um aðalkjara-
samning, en taka upp óformlegar
viðræður með svipuðum hætti og
var áður en viðræðum var vísað
til sáttasemjara. Halldór Bjöms-
son, formaður Dagsbrúnar, segir
að félagið hafi enga ákvörðun tek-
ið um að láta fara fram atkvæða-
greiðslu um verkfallsboðun.
Halldór sagði að menn hefðu
verið sammála á fundinum í gær
um að þetta form viðræðna hefði
ekki skilað mönnum áleiðis og
árangursríkara gæti verið að
reyna að halda viðræðum áfram í
öðm formi. Hann sagði að leitast
yrði við að halda áfram viðræðum
um sérkjaramál sem hefðu verið
komnar í strand. Teknar yrðu upp
óformlegar viðræður um aðal-
kjarasamning og þar yrði rætt um
launalið samninga.
Halldór sagði að stóra samn-
inganefnd Dagsbrúnar og Fram-
sóknar yrði boðuð til fundar á
mánudag þar sem þessi samninga-
aðferð yrði borin undir nefndina.
Ef hún yrði samþykkt hæfust við-
ræður strax á þriðjudag. Hann
sagði að stjómir félaganna myndu
ekki leggja fram tillögu um at-
kvæðagreiðslu um verkfallsboðun
á fundinum.
Á félagsfundi í Dagsbrún í
fyrrakvöld var samþykkt ályktun
þar sem segir að viðræður við
vinnuveitendur gefi ekki tilefni til
bjartsýni og segja mætti að lítið
sé annað að gera en slíta þeim
formlega.
Hvatt til baráttu
„Fundurinn lýsir því yfír að ef
það verður raunin, þá er það full-
komlega á ábyrgð atvinnurekenda
sem hafa ekkert tillit tekið til
kröfugerðar Dagsbrúnar og Fram-
sóknar. Atvinnurekendur hafa
haldið fast við tillöguna um 10
kall á tímann og bundna samninga
þannig að friðarskylda hvílir á öll-
um sérkjarasamningum úti í fyrir-
tækjum. Því hvetur fundurinn fé-
lagsmenn til að búa sig undir
harða baráttu sem viðist óumflýj-
anleg eins og staðan er nú.“
MorgunblaðiO/Ami Sæberg
STAÐAN í samningamálum var rædd á félagsfundi í Dagsbrún í fyrrakvöld.
Verðlagning á eggjum og kjúklingum gefin fijáls
Hefur lítil áhrif á verð
SEXMANNANEFND hefur gefið
verðlagningu á eggjum og kjúkl-
ingum fijálsa frá og með 1. febr-
úar 1997. Jafnframt hefur Sam-
keppnisráð heimilað félögum
eggja- o g kjúklingabænda að gefa
út leiðbeinandi verðskrá. Heimild-
in verður tekin til endurskoðunar
að ári liðnu. Talsmenn eggja- og
kjúklingaframleiðenda telja að
litlar eða engar breytingar verði
á verði eggja og kjúklinga við
þessa breytingu. Verðlagningin
hafi í stórum dráttum verið fijáls.
„Þessi ákvörðun hefur sáralítil
áhrif ef nokkur. Framleiðendur
hafa verið að selja á heldur lægra
verði en þessi opinbera verðlagn-
ing segir fyrir um. Þeir hafa gef-
ið kaupendum afslátt," sagði Jón
Pétur Líndal, framkvæmdastjóri
Félags eggjaframleiðenda.
Leiðbeinandi
verðskrá
Jón Pétur sagði að Félag eggja-
framleiðenda væri að taka saman
?ögn um rekstur og afkomu fram-
leiðenda. Þegar búið væri að vinna
úr gögnunum yrði gefin út leið-
beinandi verðskrá. Hann sagðist
ekki geta svarað því hvor
verðskráin yrði sú sama og
verðskrá sexmannanefndar, en
benti á að nefndin byggði á nokkuð
gömlum gögnum.
„Þetta hefur engin áhrif á verð
á kjúklingum. Sexmannanefnd
hefur ákveðið verð til bænda, en
það hefur enginn borgað það verð
vegna þess að bændur selja sjálfir
og gefa kaupendum afslátt frá
skráðu verði. Verðið hefur því í
raun ráðist af framboði og eftir-
spurn,“ sagði Bjami Ásgeir Jóns-
son, formaður Félags kjúklinga-
bænda.
Bjarni Ásgeir sagði að verð á
kjúklingum hefði lækkað ár frá
ári síðustu ár og ekkert benti til
annars en að sú þróun kæmi til
með að halda áfram. Ákvörðun
um að hætta opinberri verðlagn-
ingu á kjúklingum kæmi ekki til
með að breyta neinu um það.
Bjami Ásgeir sagði óvíst hvort
Félag kjúklingabænda kæmi til
með að gefa út viðmiðunarverð-
skrá. Það ætti eftir að ræða það
í félaginu.
Allflestir kaupendur hafa
fengið afslátt af heildsöluverði
Óskar Magnússon, forstjóri
Hagkaups, sagðist ekki eiga von á
að þessi ákvörðun sexmannanefhd-
ar hefði mikil áhrif á verð eggja
og Iqúklinga. „Markaðurinn og
raunvemleikinn hafa ekkert farið
eftir þessari sexmannanefnd und-
anfarin ár. Allflestir kaupendur hafa
verið að fá afslátt af heildsöluverði
þó að verðlagning hafi átt að fara
eftir ákvörðunum sexmannanefnd-
ar. Ég held að nefndin sé með þessu
að gefast upp á kerfi sem markaðs-
öflin hafa þegar leyst af hólmi.“
Guðmundur Sigþórsson, for-
maður sexmannanefndar, sagði að
nefndin hefði ekki fjallað um hugs-
anleg áhrif þessarar ákvörðunar.
Verð á eggjum og kjúklingum
myndi hér eftir ráðast af framboði
og eftirspum. Hann sagðist þó
frekar eiga von á að verðið lækk-
aði en hækkaði.
Mjólkurvömr, lambakjöt og
nautakjöt eru þær vörar sem enn
em háðar opinberri verðlagningu.
Verðlagning á svínakjöti hefur
verið fijáls.