Morgunblaðið - 01.02.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
leitni, þar sem fornaldardýrkun
sveif yfir vötnum.
Fyrsta apinbera
barrablátið
Hinn 23. janúar þjóðhátíðarárið
1874, aðeins átján dögum eftir að
Kristján konungur níundi veitti Is-
lendingum trúfrelsi, var haldið á
Akureyri fyrsta samkvæmi á Is-
landi, sem telja má þorrablót og
sagt er frá opinberlega. Um það
segir meðal annars í Norðanfara
26. nóvember 1874:
„Piir var íillvirðuleg veisla og
voru, meðan við máltíð var setið,
drukkin mörg minni, og kvæði
sungið á undan hverju og einu. - I
samkvæminu var enn fremur
drukkið minni Þórs og mælti Einar
í Nesi fyrir því. “
Sá siður, að blóta þorra, mun
hafa haldist á Akureyri allar götur
síðan þetta fyrsta opinbera blót
var þar haldið 1874.
Um 1880 tekur Hið íslenska
fornieifafélag frumkvæðið í þorra-
blótshaldi í Reykjavík og í blaðinu
Þjóðólfí 29. janúar 1881 birtist frá-
sögn af blóti, sem haldið var „að
fornum sið“ í veitingahúsi konsúls
Smiths fóstudaginn 21. janúar. Par
segir meðal annars:
„Salurinn var tjaldaður fornum
tjöldum og skjaldarmerki á veggj-
um, öndvegissúlur fornar reistar
þar og langeldur á miðju gólfí.
Þegar menn voru seztir undir
borð, stóð upp Sigurður Vigfússon
og setti grið með mönnum að forn-
um sið. Þegar menn höfðu snætt
og borð voru upp tekin, voru aukn-
ir langeldar og full drukkin ...“
í blaðinu er ennfremur greint
frá því að í blótinu voru drukkin
full Oðins „alföður", Þórs, Freys og
Njarðar, Braga og Freyju og allra
annarra ásynja.
Arni Björnsson vekur athygli á
því að í öllum þessum minnaflutn-
LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 1997 23
Þorrablófið hafið 0
„6ui gæíi, að ég væri kominn
í rúmið, háttaður, sofnaður,
vaknaður aftur og
farinn að éta".
á fyrri helmingi aldarinnar, er
Kvenfélag Keflavíkur. Það var
reyndar árið 1950, en konurnar
höfðu þá haldið þorrablót árlega
frá árinu 1945. A næstu árum festi
þorrablótshald sig í sessi um allt
land og um 1960 er það orðin sjálf-
sögð athöfn í hverju byggðarlagi.
Þorramatur í
IMausti___________________
Árið 1958 reið veitingahúsið
Naustið á vaðið og bauð upp á
„þorramat", sem borinn var fram í
□ EKKI er víst að upp-
rennandi kynslóð stundi
þorrablót í framtíðinni af
sama þrótti og forfeðurn-
ir. Myndin er tekin á
þorrablóti barna í Smára-
skóla í fyrra.
0 AUGLÝSING um þorra-
blót í Naustinu, sem birt-
ist í Morgunblaðinu 24.
janúar 1959.
0 GAMLI barnaskólinn í
Hafnarstræti. Þar er talið
að fyrsta Þorrablót Kvöld-
félagsins hafi verið hald-
ið.
ingi er ekkert mælt fyrir minni
konungs fslands og Danmerkur,
Vinda og Gauta, þótt æðstu emb-
ættismenn hans hafi verið við-
staddir blótið. Minnaflutningurinn
á þessu blóti mun hins vegar hafa
valdið nokkurri hneykslun og
töldu sumir þetta athæfi í and-
stöðu við kristna kirkju og óttuð-
ust að upp væri komin hreyfing til
að endurvekja heiðinn sið á ís-
landi.
Fartíðartreyi
Um og eftir aldamótin síðustu
fara þorrablótin að berast frá
kaupstöðum til sveitanna og er
elsta dæmi sem fundist hefur um
þorrablót í sveit úr Vallahreppi í
Suður-Múlasýslu.
Víðar á Austur-
landi virðast
þorrablót hafa
verið tekin upp
tiltölulega snem-
ma og í Eyjafirði
laust eftir alda-
mót, en siðurinn
breiddist út um
landið misfljótt og
óreglulega. A
sama tíma virðast
þau detta að
mestu niður í hinum ört vaxandi
kaupstöðum sem laga sig æ meir
að útlendri tísku og getum að því
leitt að yngra fólk hafi verið orðið
heldur þreytt á hinni yfirþyrmandi
fornaldardýrkun sem blótum þess-
um fylgdi, enda rómantíkin á und-
anhaldi fyrir raunsæisstefnunni.
Um miðja þessa öld taka átt-
hagasamtök í Reykjavík að efna til
þorrablóta, líklega til að hressa
upp á dvínandi aðsókn að árshátíð-
um þeirra. Einnig virðist svo sem
þar hafi að einhverju leyti valdið
eins konar fortiðartregi eða sökn-
uður eftir gömlum venjum, ekki
síst í mat. Fyrsta félag í þéttbýli,
sem auglýsti þorrablót opinberlega
trogum, og var það í fyrsta skipti
sem það orð sást á prenti yfir hinn
„ramm-íslenska mat“, sem fram-
reiddur er á þorrablótum. Veit-
ingamaðurinn Halldór Gröndal,
síðar sóknarprestur í Reykjavík,
hafði lengi hugleitt hvernig unnt
væri að lífga upp á rekstur veit-
ingahússins á þessum daufasta
tíma ársins og á fréttamannafundi
5. febrúar 1958 kvaðst hann hafa
„ráðist í þessa nýbreytni af þeim
sökum að fólk hefði kvartað yfir því
að það ætti ekki kost á að fá slíkan
mat nema með því að sækja þorra-
blót einhverra félaga eða helst að
vera meðlimur í einhverju átthaga-
félagi. Hér eftir gætu menn nú
fengið þennan mat framborinn í
Nausti, þó ekki færri en þrír sam-
an.“
Ekki er ástæða til að rekja hér
frekar þróunina í þorrablótshaldi
Islendinga, en víst er að siðurinn er
í heiðri hafður um allt land og verð-
ur svo væntanlega um langa fram-
tíð. Þó er óvíst að upprennandi
kynslóð, sem stundum er kennd við
„pizzu og pasta“, eigi eftir að
stunda þorrablótin af sama þrótti
og þeir sem þessa dagana eru að
háma í sig hákarl og súrmeti. A
allra síðustu árum hafa reyndar
sumir „sérfræðingar" í matargerð
og hollustufræðum reynt að koma
því inn hjá mönnum að þorramatur
sé ekki bara vondur, heldur líka
óhollur. Hvort þorrablótin lifi þá
aðför af verður bara að koma í ljós.
En svona rétt til að hvetja menn til
að standa vörð um hina gömlu hefð
skal hér tilfærð önnur vísa úr
Borðsálminum góða, sem kveðinn
var á Akureyrarblótinu forðum:
Það er miðsvetrarblót,
það á mjög gamla rót,
og er meira enn unglinga brek.
Og vjer höldum það enn,
eins og heiðninnar menn
til að herða vom manndóm og þrek.
*

Peugeot
406
Svona bíll ætti að
kosta miklu meira!
Þaó er samdóma álit allra þeirra sem ekió hafa Peugeot 406 að vand-
fundinn sé jafn þægilegur bíll í akstri. Einstök fjöðrun, fislétt vökva-
og veltistýri, mikið rými, góð hljóðeinangrun, falleg hönnun, þægileg
sæti og nútímalegar innréttingar gera akstur á Peugeot 406 aó einni
óslitinnni skemmtiferð. Verðið dregur ekki úr ánægjunni. Það er nánast
furðulegt hve lítið þessi bíll kostar. Svona bíll ætti að kosta meira!
Tegund
Vélarstærð
Verð
Peugeot 406 2.0 ST
135 hestöfl, 16 ventla, 5 gíra
L Komdu, skoðaðu og reynsluaktu Peugeot 406
- þú veist hvað það er lauflétt að eignast bíl í dag!
Nýbýlavegi 2, Kópavogi,
sími 554 2600
Opið laugardaga frá 12-16
Peugeot 406 1.6 SL
90 hestöfl, 5 gíra
Peugeot 406 1.9 SL TD
92 hestöfl, turbo dísil, 5 gí
Peugeot
Frábærir dómar!
„Með Peugeot406 hafa menn milli handanna
vandadan grip og traustvekjandi. Hann erfjöl-
hæfur, rúmgóðurfjölskyldubíll, lipur í þéttbýli
og líður yfir þjóðvegina á hljóðlátan og þægi-
legan hátt." Jóhannes Tómasson
i Morgunblaðinu 26. janúar 1997.
Staðalbúnaður - Peugeot 406
og veltistýri, loftpúði í stýri, fjarstýrðar samlæsingar, rafdrifnar
rúður ad framan, stiglaus hraðastiliing á miðstöð, hæðarstillt
öryggisbelti, öryggisbeltastrekkjarar, þrjú þriggja punkta öryggis-
belti i aftursætum, lesljós fyrir farþega i aftursætum, hemlaljós
í afturglugga, hliðarspeglar stillanlegir innan frá, bensinlok
opnanlegt innan frá, útvarp og segulband, klukka, aurhlífar o.fi.
Staðalbúnaður til viðbótar - Peugeot 406 ST: 2000cc vél,
16 ventla, 135 hestöfl, lúxusinnrétting með viðarklæðningu,
armpúði i aftursæti, aftursæti niðurfellanlegt 60/40, samlit
hurðarhandföng, snúningshraðamælir, stafræn klukka,
hæðarstilling á ökumannssæti.
1.480.000 kr.
1.750.000 kr.
1.855.000 kr.
/