Morgunblaðið - 23.08.2000, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 23. ÁGÚST 2000 27
ERLENT
Kúba fordæmir
bandarísk
aðlögunarlög
Havana, Colon. AFP, AP.
Greinaflokkur í breska blaðinu Guardian um fískveiðar
fslensk fískveiði-
stjómun sögð vera
til fyrirmyndar
ÍSLENSK fiskveiðistjórnun er til
fyrirmyndar hvað varðar viðhald
þorskstofnsins og annarra stofna og
fiskveiðistjórnun Evrópusambands-
ins á sök á tuttugu ára hnignun
fiskistofna. Þetta er meðal annars
niðurstaðan í greinaflokki um sjáv-
arútvegsmál, sem breska blaðið
Guardian hefur birt að undanförnu.
í umfjöllun blaðsins er bent á að
þorskstofn, sem hefur hrunið, virð-
ist ekki eiga sér viðreisnar von. Þá
blómstri oft minni tegundir, til
dæmis rækja, en með þessu sé verið
að saxa á lífkeðjuna, því ofveiði geti
þannig þurkkað út hvern hlekkinn
eftir annan.
Fiskeldi leysir að mati blaðsins
ákveðinn vanda hvað varðar fram-
boð á fiski, sem ekki fæst annars
jafnauðveldlega, til dæmis lax.
Fiskeldisstöð í Skotlandi gerir nú
tilraunir með þorskrækt og gefa
þær góðar vonir. Gallinn við fiskeldi
sé hins vegar að heil reiðinnar býsn
af sjávarafla þurfi í fóður og fiskeldi
sé gífurlegur mengunarvaldur.
Islendingar lærðu sína
lexíu í þorskastríðinu
„í Bretlandi snerist málið um að
varðveita störf í Humberside, en á
Islandi snerist málið um að varð-
veita afkomuna," segir um þorska-
stríðið 1973. Framan af hafi ekki
verið auðvelt að ná tangarhaldi á
stjórnun fiskveiða, enda margt á
huldu í þeim fræðum. Á Islandi, líkt
og í Evrópusambandinu beiti
stjórnmálamenn þrýstingi til að
rýmka um kvótana og láti ábend-
ingar fiskifræðinga sem vind um
eyru þjóta.
En þrátt íýrir þrýstinginn sé svo
komið að ísland sé lýsandi fyrir-
mynd á sviði fiskveiðistjórnunar,
þótt ástandið þar sé ekki fullkomið.
Síðan rekur blaðið helstu atriði fisk-
veiðistjórnunar á íslandi. Vitnað er
í Barry Dees, framkvæmdastjóra
breskra fiskimanna, sem segir að
fiskveiðistjórnun á íslandi sé að
vissu leyti auðveldari en í ESB, þar
sem mörg lönd takist á.
Dees álítur að af íslandi megi
draga þann lærdóm að best sé að
reka fiskveiðistjórnun á vísindaleg-
um forsendum og fylgjast grannt
með einstökum svæðum. „Þetta
þýðir að endurheimta stjórnina frá
ESB og koma henni í hendur ein-
stakra landa og sjómanna á hverju
Fiskeldi stefnir
lífkerfí hafsins
í hættu
svæði. Þá náist samkomulag, sem
allir muni styðja og hlýða.
Sjávarútvegur í Bretlandi hefur
skroppið mikið saman undanfarna
áratugi. Fyrir fimmtíu árum unnu
48 þúsund manns í sjávarútvegi, en
eru nú tæplega 18 þúsund. Guardi-
an ályktar sem svo að hrapallegt
ástand fiskistofna í Evrópu megi
rekja til skelfilegrar fiskveiði-
stjórnunar ESB.
En það er heldur ekki svo að
löndin fari eftir tilmælum ESB.
Eliot Morley, sjávarútvegsráðherra
Breta, þvertekur fyrir að Bretar
standi sig verst í þeim efnum.
Breska stjórnin lofaði þó 1997 að
skera flotann niður um ellefu pró-
sent, en hefur ekki náð nema eins
prósents niðurskurði. Og Franz
Fischler, sem fer með fiskveiðimál í
framkvæmdastjórn ESB er argur
yfir slælegri frammistöðu einstakra
landa á sviði fiskveiðistjórnunar.
En meðan löndin, stjórnmála-
menn og ESB takast á heldur fisk-
stofnunum áfram að hnigna. Þorsk-
kvótinn í Norðursjónum er í ár
34,301 tonn, en um miðjan júlí höfðu
aðeins veiðst ríflega 13 þúsund
tonn, því þorskurinn er einfaldlega
ekki til staðar.
Að mati Guardian hefur ESB
reynt að draga fjöður yfir slælega
fiskveiðistjórnun sína með því að
útvega kvóta annars staðar í heim-
inum. Það hefur víða haft hrikaleg
áhrif, því þá koma flotar fljótandi
fiskvinnslustöðva og ryksuga fisk-
inn upp, svo þeir, sem búa á þessum
slóðum missa feng sinn og eru oft í
stórhættu á smábátum sínum innan
um risafleyin frá Evrópu.
Eftir reynslu af þessu tagi hafa
lönd eins og Marokkó lokað miðum
sínum fyrir ESB-flotanum og Chile
hleypir fiskiskipum þaðan ekki í
höfn. í Evrópu heyrast einnig gagn-
rýnisraddir, sem benda á að með
þessum kvótakaupum sé ESB ein-
faldlega að flytja út misheppnaða
fiskveiðistjórn sína og ýta undir
hrun fiskistofna annars staðar í
heiminum.
í Guardian er bent á að hrun
fiskistofna sé ekki aðeins alvarlegt
til skamms tíma litið, heldur einnig
til lengri tíma. Reynslan af hruni
þorskstofnsins við Nýfundnaland
bendi til að hruninn þorskstofn nái
sér aldrei aftur á strik. Reynslan
sýni að þegar stofnar stórvaxinna
fisktegunda hrynji blómstri stofnar
lítilla sjávardýra, sem þeir stóru lifi
á.
Þetta hafi gerst með rækju, bæði
við Nýfundnaland og Bretland, sem
gefi verðmætan afla. En með tíman-
um séu þessir stofnar einnig í hættu
sökum ofveiði. Nú sé talað um að
nýta svifið, lægsta stigið í lífkeðju
hafsins. Það sé ógnarleg tilhugsun,
því hverfi svifið hverfi allt líf í haf-
inu. Með þessu móti sé búið að veiða
lífkeðjuna niður í botn.
Fiskeldi: Geigvænleg lausn?
I Skotlandi er fiskeldisstöð komin
langt á veg með þorskeldi, sem mið-
ast að því að sjá þjóðinni fyrir 50
þúsundum af þeim 170 þúsund
tonnum, sem árlega er neytt af
þorski í Bretlandi. Af þessum 170
þúsund tonnum er nú um þriðjung-
ur afli frá breskum sjómönnum.
í þorskeldinu eru draumarnir
stórir. Það er orðið erfitt að finna
staði fyrir meira fiskeldi en fyrir er,
mest laxeldi. Því er stefnt á ræktun
lengra úti. Bent er á að í olíuvinnslu
séu stöðugt fundnar leiðir til að
vinna olíu lengra og lengra úti í hafi.
Sama megi hugsa sér með fiskeldi.
En þótt fiskeldi leysi ofveiði-
vanda og sjái neytendum fyrir stöð-
ugu framboði af ódýrari fiski en ella
er fiskeldi eins og kunnugt er gífur-
legur mengunarvaldur. Víða við
Skotland hefur allt líf þurrkast út á
hafsbotni í námunda við fiskeldis-
stöðvar. Hluti af ásókn fískveiði-
flotans, þess sem stundar ryksugu-
veiðarnar, stafar af því að það er
verið að veiða í eldisfóður.
Rannsóknir sýna að af þeim
stofnun, sem ryksuguflotinn sækir
í, eru fjórir af fimm mest veiddu
stofnunum veiddir í fóður fyrir fisk-
eldi og annað dýraeldi og átta af
tuttugu mest veiddu stofnunum.
Útþenslan í fiskeldi er því gífurleg
byrði á villtum fiskistofnum. Með
áframhaldandi veiðum í fóður er
sjávarlífinu stefnt í hættu og þá um
leið fiskeldinu, þegar til lengdar
lætur.
Umfjöllun Guardian er að finna á
www.guardianunlimited.co.uk/fish
KÚBANSKA ríkismálgagnið
Granma sakaði í gær Banda-
ríkjasljórn um að neita að veita
upplýsingar um dauða tveggja
kúbanskra bræðra er hlutu þau ör-
lög að verða hákörlum að bráð úti
fyrir strönd Flórída í síðustu viku. í
leiðara blaðsins sagði að bandarísk
stjórnvöld héldu yfirleitt leyndum
upplýsingum um örlög Kúbumanna
sem létu lífið við tilraunir til að
komast til Bandaríkjanna.
Á stóru auglýsingaskilti í Hav-
ana, höfuðborg Kúbu, segir: Niður
með kúbönsku aðlögunarlögin og
er þar skírskotað til bandarískra
laga er tryggja Kúbumönnum
landvist komist þeir yfir sundið
milli Kúbu og Bandarikjanna, en á
þeim slóðum er mikið um hákarla. I
leiðara Granma voru lög þessi köll-
uð „manndrápslög".
Kúbönsku aðlögunarlögin voru
sett í Bandaríkjunum 1966, en eng-
ir flóttamenn utan Kúbanar fá sjálf-
krafa landvistarleyfi í Banda-
ríkjunum. Kúbustjórn lítur á lögin
sem lítt dulda tilraun til að hvetja
Kúbumenn til að reyna að komast
yfir sundið með ólöglegum báts-
ferðum og Ieita að hærra launuðum
störfum í Bandaríkjunum en þeim
gefast á Kúbu.
Eyjarskeggjar sem ekki geta
fengið landvistarleyfi í Banda-
ríkjunum líta á lögin sem eina
möguleika sinn á kjarabótum, en á
Kúbu eru opinber störf á lágum
launum oft eina vinnan sein býðst.
Móðir bræðranna sem létust í síð-
ustu viku segist telja að lögin hafi
lagt margar fjölskyldur í rúst. Dótt-
ir hennar tók í sama streng og
sagði að flestir þeir Kúbumenn sem
reyndu að komast til Banda-
ríkjanna næðu ekki alla leið.
^ö,ða 2a fle
Viö bjóðum þér í reynsluakstur á Isuzu,
breyttum eða óbreyttum. Þú gætir dottið
í lukkupottinn og unnið glæsilega
skemmtiferð fyrir tvo til Mexíkó.
Aukavinningar: Fallegar Isuzu ferðabækur
Stórsýning hjá Bílheimum
Opið til kl. 20:00 í kvöld
ÚRVAl-ÓTSÝH
Bílheimar ehf.
Sœvarhöfba 2a Sími:52S 9000
www. bilheimar. is
Umboðsmenn um allt land