Morgunblaðið - 23.08.2000, Page 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 23. ÁGÚST 2000 49
KJARTAN G.
NORÐDAHL
+ Kjartan G. Norð-
dahl var fæddur í
Reykjavík 4. júlí
1905. Hann lést á
Hjúkrunarheimilinu
Eir í Reykjavík 5.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Guðmundur Magnús-
son Norðdahl snikk-
ari og bóndi kenndur
við Elliðakot fæddur
á Svignaskarði á
Mýrum 14. desember
1842, d. 19. febrúar
1929 og Margrét
Sigurðardóttir hús-
freyja frá Tungu í Grafningi, f. 23.
júm' 1876, d. 14. júlí 1968. Eftir-
lifandi systkini Kjartans eru
Ragna og Hulda, látin Áskell,
Magnús, Valur, Sigurður og hálf-
systkini samfeðra Eggert, Skúli,
Elliði, Guðmundur, Magnús og
Sigríður.
Kjartan kvæntist Pálínu K.
Norðdahl 26. septem-
ber 1936. Foreldrar
hennar voru Karl
Júlíus Einarsson fv.
sýslumaður og þing-
maður frá Miðhúsum
í Eiðaþinghá, f. 18.
janúar 1872, d. 24.
september 1970 og
Elín Jónasdóttir
Stephensen hús-
freyja frá Seyðisfirði,
f. 26. september
1879, d. 31. janúar
1942. Böm Kjartans
og Pálínu eru Elín,
lögfr. í Reykjavík,
Kjartan, flugst. og lögfr. í Reykja-
vík, kvæntur Hrafnhildi G. Norð-
dahl húsfreyju og Anna Katrín,
danskennari í Reykjavík, gift
Ingva Ágústssyni vélfr. Bamaböm
og bamabamaböm eru orðin 18.
Útför Kjartans fer fram frá Há-
teigskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Mig langai' að minnast Kjartans
tengdaföður míns í örfáum orðum.
Það var fyrir 29 ámm að ég kynntist
þeim sómahjónum Kjartani og Pál-
ínu, er ég fór að stíga í vænginn við
yngri dóttur þeirra, síðar eiginkonu
mína. Ekki held ég að Kjartani hafi
litist allt of vel á mannsefnið, þar
sem ég mætti á mótorhjóli og í til-
heyrandi klæðnaði að hitta dóttur-
ina, en við nánari kynni var mér tek-
ið afar vel. Bjuggum við Anna fyrstu
hjúskaparár okkar á heimili þehTa
hjóna ásamt eldri dóttur okkar á
meðan ég stundaði mitt nám. Var ég
þeim ævinlega þakklátur fyrir stuðn-
ing þeirra og umhyggju.
Kjartan var fæddur 4. júlí árið
1905 og lést 5. ágúst síðastliðinn.
Mánuði fyrir andlát hans héldum við
upp á 95 ára aítnæli ’nans á Eir þar
sem hann bjó síðustu æviár sín. Var
þá dregið af honum og hann sýnilega
orðinn saddur lífdaga.
Þrátt fyrir mikinn aldursmun okk-
ar á milli náðum við afar vel saman
og mikið var gaman að ferðast með
Kjartani og Pálínu um landið okkar
og var þá verið í tjaldi og fannst þeim
það ekki mikið mál þótt fullorðin
væru. Um leið og hringvegurinn
opnaði voru þau tilbúin til ferðar og
fórum við okkar fyrsta hring um
landið með þeim.
Eitt af því skemmtilegra sem þau
gerðu var að ferðast um landið í bíl
og að vera í sumarbústaðnum á
Laugarvatni. Man ég eitt sinn er við
vorum að ferðast inn vð Stöng í
Þjórsárdal, að við þvældumst inn
með ánni og hættum ekki fyrr en
bíllinn var orðinn fastur úti í á, fór ég
þá ungur maðurinn að gera mig klár-
an að athuga aðstæður, vissi ég ekki
fyrri til en að Kjartan kominn á átt-
ræðisaldur vippaði sér út um hliðar-
glugga bílsins og var farinn að at-
huga málin, þannig var Kjartan
ekkert að velta hlutunum fyrir sér,
bara leysti vandamálin ef þau komu
UPP-
Eg kveð nú Kjartan tengdapabba
og vona að hann sé nú búinn að hitta
hana Pálínu sína.
Ingvi Ágústsson.
Elsku afi og langafi. Við þökkum
þér af alhug fyrir allar þær góðu og
eftirminnilegu stundir sem við áttum
með þér. Fyrir stóra faðminn þinn,
brosið bjarta og fallegu augun þín er
lýstu visku og mikilli ást í okkar
garð. Það er undarleg tilfinning að
sitja hér úti í sólinni og hugsa til þín.
Reyna að finna réttu orðin til þess að
lýsa því hversu innilega við erum
þakklát fyrir að hafa átt þig að öll
þessi ár. En engin orð fá lýst þeim
kærleika sem við fundum frá þér og
hinni sönnu vináttu er þú gafst okk-
ur. Kærleikur þinn lifir innra með
okkur, styrkir okkur og gefur okkur
von. Við horfum nú björtum augum
til framtíðarinnar því að við hlutum
gott veganesti, nefnilega þig.
Við vonum nú að þú og amma
gangið hönd í hönd fallega blómum
prýdda veginn þar sem rósir og liljur
teygja sig hátt til himins. Þar sem
sólskríkjan syngur sín fegurstu ljóð
og sólin yljar ykkur um vanga.
Við kveðjum þig með stolt í hjarta
yfir því að hafa verið svo blessuð að
eiga þig að. Við gefum þér fingur-
koss út í vindinn, afi minn og langafi,
í von um að hann strjúki vanga þinn
og fái þig til að líta um öxl svo að við
getum horft í augun þín björtu og
sýnt þér tvö brosandi hjörtu sem vita
að nú ert þú kominn heim.
Eva og Atli Ben.
Elsku afi og langafi, okkur barna-
og bamabörnin frá Háteigsvegi 50,
langar að þakka þér fyrir samveru-
stundirnar við áttum með þér meðan
þú varst hérna hjá okkur í þessari
jarðvist Við munum ætíð muna þitt
blíðlega viðmót og hlýlega bros, sem
alltaf var svo stutt í.
Við vonum að þú sért núna kominn
til þinnar hjartfólgnu eiginkonu
(hennar ömmu/langömmu), sem við
vitum að þú elskaðir svo heitt.
Svo er eitt, sem við viljum nefna.
Þótt þú hafir oft sagt að þú tryðir
ekkert á líf að loknu þessu, þá virðist
sem eitt af litla smáfólkinu þínu hafi
orðið vart við þig nú nýlega, á þann
hátt sem þeir, er trúa á framlíf kann-
ast svo vel við, og við vonum innilega
að þar sért þú kominn tO að láta okk-
ur vita að þú sért nú samt lifandi,
þótt í annarri jarðvist sé.
Með kæru þakklæti fyrir allt og
allt og megir þú og þínir lifa undir
guðs leiðsögn um alla tíð.
Karó, Metta, Kjartan,
Davíð Rafn, Elísabet,
Karen og Tinna.
Nú sit ég hér og hugsa um afa, afa
minn frá Geithálsi sem nú hefur yfir-
gefið þennan heim og farið á vit
ömmu. Afa minn sem ég á svo margt
að þakka. Afi minn sem var hvers
manns hugljúfi og vildi allt fyrir alla
gera. Afi minn var heilsuhraustur
nánast alla sína ævi, það var rétt síð-
ustu 2-3 árin sem heilsan tók að
bresta. Hann lagði rækt við að halda
sér í formi, hann stundaði sund og
gönguferðir. Þær voru ófáar göngu-
ferðirnar sem við fórum saman um
nágrennið.
Afi minn var símamaður, hann var
af fyrstu kynslóð símamanna. Þeirra
manna sem komu símanum fyrst inn
á heimili landsmanna.
Minningamar þjóta um huga mér.
Ég man þegar afi fór með mig í síma-
bílnum sjö ára gamlan, minn fyrsta
dag í skólann. Ég grenjaði svo mikið
að afi þurfti að fara með mig tilbaka,
ekkert varð úr lærdómnum þann
dag. Ég man eftir þegar ég fór með
afa í vinnuna þá smápatti. Ég man
þegar afi kenndi mér mannganginn
níu eða tíu ára og hvatti mig til að
tefla, sem ég og gerði. Ég man eftir
veiðferðunum fyrir austan við Laug-
arvatn og Apavatn, einnig við Elliða-
vatn. Sérstaklega man ég eftir einni
veiðiferð sem við fórum saman niður
í mýri fyrir austan. Þá veiddi afi
vænar bleikjur allar nákvæmlega á
sama stað og ég fékk urriðann í
pyttnum, við áttum hann vísan. Ég
man eftir bíóferðunum, öllum mynd-
unum sem afi fór með mig að sjá og
sérstaklega þeim sem ég komst ekki
inná nema í fylgd með fullorðnum.
Ég man eftir öllum ferðunum sem
við fórum upp í sumarbústað. Ég
man eftir þegar afi kenndi mér að
keyra þegar ég var 15 ára, það var
líka fyrir austan á Laugarvatni. Það
var svo margt sem skeði á Laugar-
vatni. Ég man eftir öllum vísunum
og sögunum sem afi sagði mér. Hann
sagði mér frá þeim tíma sem hann
var að alast upp, hans ungdómsár-
um, þá var lífsbaráttan erfið. Hann
sagði mér frá því þegar hann hitti
ömmu, sem hann sá ekki sólina fyrir
alla sína ævi. Það var ljóst á honum
að þegar hún kom til sögunnar tók líf
hans miklum breytingum. Hann
sagði mér frá öllum ferðunum á Hót-
el Borg þar sem dansað var á hverju
kvöldi. Hótel Borg var örlaga-
staðurinn í lífi afa, þar tókust kynni
með þeim ömmu. Áfi var hamingju-
samur maður, enda hafði hann
ömmu sér við hlið.
Afa ætla ég að kveðja að sinni, en
hann mun ávallt lifa innra með mér.
Rachid.
í dag verður vinur minn Kjartan
Norðdahl borinn til grafar. Fyrstu
kynni okkar Kjartans eru frá því um
1930, þá vorum við báðir ungir menn.
Hann vann hjá hússtöðvardeild
bæjarsímans og var jafnframt í
símvirkjanámi, en ég hjá jarðsíma-
deild sömu stofnunar. Kynni okkar
næstu árin voru ekki mikiþen þó juk-
ust þau lítillega þegar hinar ýmsu
deildir voru fluttar í birgðahúsið á
Sölvhólsgötu 11. Þá var bækistöð
hússtöðvardeildarinnar á þriðju hæð
og jarðsímadeildar á fyrstu hæð. Þá
sáumst við nær daglega en kunn-
ingsskapur okkar var ekki meiri en
margra annarra. Liðu svo margir
áratugir. Þegar ég hætti störfum
1984 vegna aldurs gekk ég í eftir-
launadeild FÍS, en þá var Kjartan
þar fyrir. Þá hófust aldeilis okkar
kynni. Frá fyrsta degi þegar ég steig
þar inn urðum við Kjartan alúðarvin-
ir og bar þar aldrei skugga á. Það var
gaman og lærdómsríkt að vera með
Kjartani. Hann var lífið og sálin í fé-
lagsstarfi deildarinnar og varafor-
maður, hann var alltaf boðinn og
búinn til aðstoðar hvar sem var. Ég
minnist margra glaðra stunda í fund-
arherbergi FÍS, þegar við vorum að
undirbúa spilakvöld, þorrablót eða
sumarferðalag og skrifa bréf til fé-
lagsmanna þar að lútandi. Þar sem
Kjartan var með var þetta ekki bara
vinna heldur einnig skemmtun. Ég
minnist sérstaklega þegar búið var
að ákveða hver sumarferðin yrði hjá
okkur og við vorum að senda bréfin
út, þá var tilhlökkun Kjartans svo lif-
andi og hann talaði svo skemmtilega
um væntanlega ferð, það var eins og
hún væri næstum því hafin og hann
smitaði okkur öll með lífsgleði sinni
þótt hann væri elstur okkar allra. Ég
hafði þau forréttindi að sitja alltaf
við hlið hans í rútunni í þessum ferð-
um og þar að auki vorum við her-
bergisfélagar, þar sem konan hans
gat aldrei komið með vegna heils-
unnar. Ég lærði margt af Kjartani
við þessi nánu kynni, ég lærði hvern-
ig maður ætti að vera þegar maður
er orðinn gamall. Kjartan sagði það
bæði í orðum og í verki. Maður á að
varðveita sinn innri mann gegn erg-
elsi ellinnar og maður á ekki að vera
með sorg og sút yfir þeim kröftum
sem við höfum misst, heldur að
gleðjast yfir því afli sem við eigum
enn og um að gera að sjá alltaf bjart-
ari hliðar á hverju máli. Gamla fólk-
inu hættir oft til að dæma æskuna
fyrir eyðslusemi og andvaraleysi,
þannig hefur það verið á öllum tím-
um. Kjartan tók aldrei þátt í slíku
tali, en sagði þegar aðrir voru búnir
að tala út að við yrðum ekkert betri
ef við værum ung í dag og hefðum
sömu tækifæri. Hann lét ekki ergelsi
ellinnar ná tökum á sínum innri
manni.
Kjartan fæddist á Geithálsi hér
skammt frá Reykjavík 1905 og var
ákaflega minnugur og hann sagði
mér margt sem fáir muna nú, hann
mundi t.d. vel eftir því þegar rafstöð-
in við Elliðaárnar var byggð og
Reykjavík rafvædd. Þá voru allt aðr-
ir tímar en nú og gaman var að heyra
Kjartan lýsa lífinu og umhverfinu á
þeim tímum. Þá var Geitháls á kross-
götum, því að vegurinn tO Þingvalla
yfir Mosfellsheiði lá meðfram tún-
jaðrinum við Geitháls. Vegir í þá
daga voru nær einungis lestarvegir
og reiðgötur. Að vísu voru einstaka
menn byrjaðir að nota hestvagna eft-
ir að stórfljót Suðurlands voru brá-
uð, en það var rétt fyrir aldamót. Svo
var það í þá daga að efnameiri menn í
Reykjavík fóru í skemmtiferðir á
sunnudögum. Þá voru ekki bflarnir,
heldur komu þeir ríðandi á gæðing-
um sínum og fóru upp á bæi og
keyptu sér þar hressingu, en það var
kallað að fara upp á bæi þegar farið
var að Baldurshaga, Geithálsi eða
Lögbergi. Þá höfðu foreldrar Kjart-
ans greiðasölu til búdrýginda því að
Geitháls var sannarlega engin kosta-
jörð. Kjartan minnist þess eitt sinn
þegar slíkir menn komu í hlað að
einn þeirra bað hann smá-pattann
um að gæta hestanna. Hann sagðist
hafa orðið nokkuð upp með sér að
vera tráað fyrir hestunum og vék
ekki frá þeim meðan mennirnir voru
inni að fá sér hressingu. Þegar þeir
komu út þökkuðu þeir honum fyrir
og einn rétti honum 25 aura og sagði
að hann væri vel að þessum launum
kominn fyrir trámennskuna. Kjart-
an sagði mér að hann hefði hlaupið
strax inn til mömmu sinnar með pen-
inginn og hún lét hann í heimilis-
budduna því að hún var oft létt á
margmennu heimili. Þá var Kjartan
trár yfir litlu, en það er lykillinn að
því að verða tráað fyrir miklu og það
rættist sannarlega á Kjartani því að
síðar á ævinni átti hann eftir að
verða deildarstjóri hússtöðvardeild-
ar og starfaði þar í mörg ár, eða þar
til hann hætti vegna aldurs.
Ég ætla að segja aðeins eina smá-
sögu um hinar mörgu ferðir okkar,
því að þótt frásagnir séu margar
mikils virði fyrir okkur er ekki víst
að það sé eins fyrir aðra. Eitt sinn
vorum við nokkrir félagar eftirlauna-
deildar á Hótel Ork í Hveragerði og
það voru kallaðir sparidagar og lét-
um við þar dekra við okkur í fimm
daga. Eitt kvöldið þegar við höfðum
verið í veislumat og skemmtilegri
kvöldvöku gengum við til herbergis
okkar. Þegar inn kom sagði Kjartan
við mig: „Ég hreinlega sætti mig alls
ekki við að dagurinn sé búinn og að
fer hver fari inn til sín. Ég talaði um
það við tvær konur að þær litu inn til
okkar. Ég á góðgæti í ferðatöskunni
minni og ég ætla að traktera okkur
og hafa rabbstund, en þær þurftu að
skreppa inn til sín og koma bráðum.“
Ég var nú þreyttur, en lét gott heita
en þær hafa sennilega verið þreyttar
líka því að þær komu ekki. Þá kom
yfir mig stríðnisglettni, en svoleiðis
vinaglettur komu oft fyrir á mflli
okkar og ég sagði: „Jæja Kjartan
minn, þarna sérðu nú kvenhylli þína
svart á hvítu og allir vilja ganga til
náða nema þú, það sýnir það eitt að
þú ert svo gjörsneyddur kvenhylli að
jafnvel Elli kerling vill ekki sjá þig.“
Kjartan hló mikið og sagði: „Jahá,
þetta hefur kella sú hvíslað að þér í
laumi. Ég hef veitt því athygli að þið
eruð nú farin að krunka saman og
það get ég sagt þér Siggi minn að í
seinni tíð hef ég orðið var við það að
hún er farin að daðra við þig.“ Svona
vinaglettur fannst okkur vinna gegn
ellidoða og auka lífsgleðina. Það voru
líkamlega þreyttir og andlega hress-
ir karlar sem fóru að sofa þetta
kvöld. En þó fór svo er tímar liðu að
ellin náði tökum á Kjartani eins og
öllum öðnim og að lokum átti hann
erfitt með félagsstörf og ferðalög hjá
eftirlaunadeildinni, þrátt fyrir mik-
inn vilja. Svo man ég það eitt vorið
og það var einmitt þegar Kjartan fór
í síðustu ferðina með okkur að konan
hans kom að máli við mig og sagði:
„Kjartan minn er orðinn svo gamall
og farinn. Er hann ykkur ekki byrði í
þessum ferðalögum?" Ég tók því
fjarri og sagði að við vildum einmitt
hafa hann, hann væri nauðsynlegur
með. „Já,“ sagði hún „ég verð nú
samt rólegri ef þú lofar mér því að
líta til með honum, því að hann er nú,
orðinn stirður til ferðalaga." Ég
sagðist gera með ánægju, en bætti
við að mér helst ekki uppi að vera
þar einn að verki, það vflja örugglega
allir ferðafélagarnir hjálpa til, því
svo vinsæll er Kjartan. Þá hló hún
við og sagði: „ Já, ég veit það, ég ætla
að vera róleg þótt hann fari einu
sinni enn.“ Þetta var síðasta ferðin
sem Kjartan fór því að eftir það sótti
elli svo fast að honum. Skömmu
seinna fluttu þau hjónin úr íbúð sinni
við Bólstaðarhlíð á hjúkninarstofn-
unina Eir. Þar fengu þau góða um-
önnun, en árið 1998 varð Kjartan
fyrir þeirri þungu sorg að Pálína
kona hans lést. Var honum þá mikið
brugðið. Mér er minnisstætt er ég-
heimsótti hann suttu eftir lát Pálínu
að mér fannst eins og honum fyndist
hann ekki vera lengur á réttum stað
á þessari jörð, þrátt fyrir góða um-
önnun á Eir, umhyggju og ástúð
hans dugmiklu afkomenda sem allir
elskuðu hann og virtu. Ég man þegar
ég heimsótti hann í síðasta sinn tæpu
ári áður en hann dó. Þótt við töluðum
saman í glettni og glaðværð fann ég
glöggt að lífsvitund hans var farin að
sljóvgast gagnvart umhverfinu,
hann þjáðist ekkert og ellin fór um
hann mildum höndum. Þegar samtali
okkar var lokið lagðist hann þreyttur
út af. Þá fannst mér eiga vel við orð
listaskáldsins góða: „Þreyttum anda
er þægt að blunda og þannig bíða
sæili fanda.“ Kjartar, fór til sæ!)i
funda laugardaginn 5. ágúst sl.
Að lokum get ég aðeins sagt:
„Vertu sæll gamli vinur.“
Sigurður Guðmundsson.
OSWALDS
simi 551 3485
| ÞJÓNUSTA ALLAN
! SÓLARHRINGINN
1 AÐAI STRÆH ílí • 101 RHYKJAVÍK
IVí' ’;" ■ - ;
Dnviö Inger Ólaftir
Utfnnivstj. I Jtfavnvstj. I hfnvnvstj.
L ÍKKISTUVIN NUSTOFA
EYMND.AR ÁRNASONAR
UTFARARSTOFAISLANDS
Sjáum um alla þá þætti sem hafa ber í huga
er andlát verður
Útfararstjórar okkar búa yfir áratuga reynslu af störfum við
útf ararþj ónustu.
Sjáum um útfarir á allri landsbyggðinni.
Sverrir
Einarsson
útfararstjóri,
sírni 896 8242
Sverrir
Olsen
útfararstjóri.
Baldur
Frederiksen
útfararstjóri,
sími 895 9199
Útfararstofa íslands, Suðurhlíð 35, Fossvogi.
Sími 581 3300. Þjónusta allan sólarhringinn.
www.utfararstofa.ehf.is