Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Page 93
SÁMSSTADIR í ÞJÓRSÁRDAL
95
26. mynd. Hluti af beisli, hliöstæður við beislisbrotið frá Sámsstöðum. Þessi
hlutur fannst á eyjunni Ölarid í Eystrasalti og er varðveittur í Statens histo-
riska museum i Stokkliólmi (nr. 15904). 1:1. Eftir Fomvdnnen 1918.
eitthvað þess háttar gæti hafa leikið í. Lengd liljulaga arms er 4.9 sm;
lengd arms með gati er 5.2 sm. Gegnt arminum með gatinu gæti hafa
verið annar armur líkur honum en brotnað af. Tvö naglagöt eru sitt í
hvorum enda liljulaga armsins, um 2 mm í þvermál. Fjórar dældir
eru hvorum megin á þynnunni og raða sér um horn armanna ; gætu
þær verið eftir nagla. Liljulaga armurinn hefur verið innlagður
með silfri öðrum megin og eru á honum leifar af silfri. Ekki er að
efa að þar hefur verið silfurlagt mynstur eða mynd. En silfrið
virðist hafa verið barið að nokkru upp úr bronsgrunninum og við
það hefur mynstrið skemmst. Tilraun er gerð til að teikna upp mynstr-
ið eftir því sem best varð greint á 25. mynd. Virðist alveg ljóst að um
einhvers konar stílíserað jurtamynstur sé að ræða. Greinilegt er að
beisli það sem brot þetta er af hefur verið hinn mesti viðhafnar-
gripur.
Mér er ekki kunnugt um nákvæma hliðstæðu Sámsstaðabrotsins
sem raunar mun vera leifar einhvers íburðarmesta beislis af þessu
tagi sem fundist hefur. Þó eru til nokkrir beislishlutar skyldir því,
fundnir bæði á Islandi og annars staðar. Eru þeir allajafna taldir
af enskri gerð og frá 11. öld.88
Til eru þrír krossmyndaðir beislisádrættir í Þjóðminjasafni. Á
88 Arbman (1937), bls. 270 og Paulsen (1937), bls. 29—30. Fjöldi beislishluta
af svipaðri gerð hefur komið fram á Norðurlöndum eftir 1937, t. d. Wideen
(1955), bls. 228 og mynd 37, Strömberg (1961), bls. 145 og mynd 67; Thun
1967), bls. 22 og mynd 26 b. Kristján Eldjárn (1956), bls. 255.