Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Page 102

104
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
í hlöðutóftinni órækur vottur. Auðvitað er ekki útilokað að hey hafi
einnig verið haft í göltum og að fyrst hafi verið notað heyið úr
hlöðunni og síðan tekið úr göltunum.
Allt bendir því sem fyrr til að Heklugosið 1104 hafi orðið um
vetur, en ekki virðist unnt að ákveða það nánar af vitnisburðinum
á Sámsstöðum. Þó virðist hann benda til áliðins vetrar.
VIII Matvælageymsla og búskaparlag á
Sámsstöðum.
Miklar ritaðar heimildir eru til um jarðkeraöld eða ker í jörðu
frá íslenskum miðöldum. Þorsteinn Erlingsson mun vera með þeim
fyrstu sem verður var við för eða gryfjur eftir slík ker við forn-
leifarannsóknir. I bæjarrústum undir Lambhöfða, Áslákstungu fremri
og á Bergólfsstöðum, en allir þessir eyðibæir eru í Þjórsárdal, varð
Þorsteinn var við gryfjur eða för eftir keröld.100 Við fornleifarann-
sóknirnar í Þjórsárdal 1939 fundust greinileg sáför í Stöng, og sá-
farið í Áslákstungu fremri var rannsakað til hlítar.107 Við rannsókn
Þórarinsstaða á Hrunamannaafrétti fann Kristján Eldjárn för eftir
keröld í búri og lýsti í því samhengi nokkrum eldri fundum líkra
vegsummerkja.108 Þá hefur fundist keraldsfar í bæjarrúst í Gjáskóg-
um í Þjórsárdal.100 Matthías Þórðarson varð oft var við keraldsför
við rannsóknir á Bergþórshvoli.110
Jarðkeröld eða sáir virðast hafa tíðkast á nær öllum öldum Islands
byggðar og það getur varla talist nýlunda að greinileg sáför fundust
í búri bæjarrústanna á Sámsstöðum. Á hinn bóginn voru gerðir
nokkrir lóðskurðir í jarðlögin í kerförunum og jarðlagaskiptingin
því skráð til fornleifafræðilegrar túlkunai.
Lóðskurðarteikningar úr búri eru fjórar talsins. Lengstir eru
lóðskurðir í kross um þvert og endilangt búrið I—N og P—0. Einnig
eru tveir stuttir lóðskurðir, K og L (sjá bls. 63). Keraldsförin eða
gryfj urnar voru tvö í búrinu, nyrðra og syðra sáfar, og var Mð nyrðra
allmiklu stærra.
io« Þorsteinn Erlingsson (1899), bls. 59—61.
107 Roussell (1943 b), bls. 87—90 og Stenberger (1943), bls 119—120.
108 Kristján Eldjárn (1949), bls 24—27.
10» Kristján Eldjárn (1961), bls. 30—32.
iio Kristján Eldjárn og Gísli Gestsson (1952), bls. 19, 21, 24, 26—27, 33.