Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Side 129

MINNISGREINAR ÁRNA MAGNÚSSONAR
131
tiólld gomul eru til, sem na, mestannpart umhverfes kirkiuna (Bps.
A II, 17, bls. 422).
Þessar glefsur úr vísitasíum frá 17. öld og fram yfir aldamótin
1700 sýna hvernig tjöldum var háttað í Vatnsfjarðarkirkju um það
leyti sem teiknari Árna Magnússonar var að draga upp myndir sínar.
Kirkjutjaldið gamla var enn sæmilega haldið, þótt elvki þurfi að
efast um að það hefur verið farið að láta á sjá eins og aðrar veftir
kirkjunnar. Og ekki bíða þær sér til batnaðar á 18. öldinni. Þær
eldast og ganga úr sér og verða meira og meira óþarfar. Það er erfitt
að varðveita gamlar veftir öld eftir öld, þótt húsakynni séu góð, en
á slíku vill verða misbrestur löngum. Hinn 29. ágúst 1749 vísiterar
Ólafur biskup Gíslason Vatnsfjarðarkirkju og lætur bókfesta: gómul
vængia sparlók af lereffte og raske skrifast ur asamt afgómul tvó
kyrkiutiólld (Bps. A II 19). Þetta er eflaust dauðadómurinn yfir
gamla kirkjutjaldinu. Staðarhaldari er með þessu leystur frá allri
ábyrgð á því, og sögu þess í kirkjunni hefur lokið rétt um miðja 18.
öld. Það var „skrifað úr“, og þegar Finnur biskup Jónsson vísiterar
Vatnsfjarðarkirkju 15. ágúst 1761 nefnir hann það ekki einu orði
og er þó vísitasían ítarleg.
Þegar hér er komið sögu er orðið fátæklegra um að litast í kirkj-
unni en um aldamótin 1700. Til er merkileg lýsing sem Jón Eyjólfs-
son frá Ási í Melasveit skrifaði í eins konar ferðasögu frá 1709.
Hann lýsir með aðdáun stað og kirkju í Vatnsfirði og segir m. a. á
þessa leið:
,.Tjöld eru um alla kirkju og kór og fordúkar fagrir með myndum
og bílætum, samt töflum og bréfum . . . Svo fögur bílæti voru millum
kórs og kirkju sem lifandi menn“ (Blanda II, bls. 226 og áfr.)
Um miðja 18. öld var mikið af þessari fornu dýrð liðið undir
lok.
Lýsing kirkjutjaldsins. Með því að nýta þá fróðleiksmola sem
ofangreindar vísitasíur og afhendingarskrár geyma ásamt texta
minnisblaðsins og síðast en ekki síst myndirnar af dýrlingunum
fjórum er unnt að gera sér allsæmilega hugmynd um gerð og útlit
kirkjutjaldsins í Vatnsfirði. Skýrum stöfum er sagt að það væri úr
lérefti, og ætla má nokkuð víst að það hafi verið hvítt að grunni til,
þótt ekki sé það tekið fram; hvítt mun örugglega vera eðlilegastur
grunnur undir myndirnar. Tjaldið var langt og mjótt eins og kirkju-