Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Page 132

134
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
getið er þar sem rætt er um uppruna tjaldsins (bls. 139). Önnur
postulanöfn hvetja ekki til neinna bollalegginga, en hins vegar er
ekki úr vegi að hyggja lítillega að röð postulanna á þessu tjaldi.
1 Matteusarguðspjalli, 10. kap., eru postularnir taldir upp á þessa
leið (hér farið eftir Guðbrandsbiblíu) :
„En hann kallaði tólf sína lærisveina til sín og gaf þeim magt
yfir óhreina anda, að þeir ræki þá út, og að lækna alls kyns sóttir
og öll meinlæti. En þeirra tólf postula nöfn eru þessi: Fyrsti er
Símon, sá er kallaðist Pétur, og Andrés bróðir hans, Jakob son
Zebedei og Jóhannes hans bróðii', Filippus og Bartólómeus, Tómas
og Matteus tollheimtari og Jakob Alfei son, Lebbedeus er að viður-
nefni hét Taddeus, Símon Kananeus og Júdas ískaríot, sá eð forréð
hann.“
1 þessari röð eru postularnir oít sýndir í kirkjulistinni, til dæmis
þegar Credo, þ. e. trúarjátningunni, er deilt niður á þá eins og alsiða
var (sjá Kulturhistorisk Lelcsikon I, 173, undir Apostelframstáll-
ningar, og II, 601, undir Credo). Þó eru nokkur frávik frá þessari röð
algeng, en yfirleitt eru nokkur höfuðatriði föst í sessi, t. d. að Pétur,
princeps apostolorum, sé fyrstur og Andrés bróðir hans korni næstur
eftir honum, enn fremur að Júdas Taddeus og Símon séu saman, enda
voru þeir bræður og áttu sama messudag (28. okt.), og Mattías sé
síðastur, af því að hann kom síðast inn í postulahópinn.
Ef við lítum á postularöðina á Vatnsfjarðartjaldinu kemur í ljós
að Pétur og Andrés eru réttilega saman, en Jóhannesi postula og guð-
spjallamanni hefur verið kippt fram fyrir þá og upp í efsta sæti.
Réttilega eru Júdas Taddeus og Símon saman og Mattías síðastur.
Röð allra hinna er svo nokkuð rugluð, en þegar á allt er litið mun
það eiga við Vatnsfjarðartjaldið, að viss aðalatriði eru eins og í
guðspjallinu en frávik hins vegar mörg. Fullkomið handahóf er
þetta ekki, þótt ekki verði nú bent á rök fyrir frávikunum.
Víkjum þá að hinum dýrlingunum tólf, til vinstri handar frelsar-
anum (hægra megin frá áhorfanda séð). Átta þeir síðustu (nr. 18—
25) eru allir úr gamla testamentinu, nefnilega þrír konungar af Júda,
þeir Davíð, Salómon og Manasses, þrír spámenn, Esekiel, Jesaja og
Jerenúas, og loks feðgarnir Abraham og Isak. Engin teikning er
til af þessum helgimönnum tjaldsins og er fátt eitt um þá hægt að
segja, t. d. hvort í vali þeirra og niðurröðun felst guðfræðilegt og
myndfræðilegt mið (prógramm) eða hvort þeir eru tíndir saman af
handahófi. Ljóst er þó að þar sem fyrri helmingur tjaldsins er greini-
lega helgaður nýja testamentinu er þessi helgaður hinu gamla. Og