Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Side 137

MINNISGREINAR ÁRNA MAGNÚSSONAR
139
verkið ber svo greinileg: merki háþróaðs listiðnaðar af sérhæfðri
grein að engar líkur geta talist til að það sé unnið hér á landi. Upp-
runa þess er að leita erlendis. En lítum snöggvast á aldurinn.
Það leynir sér ekki, jafnvel fyrir þeim sem ekki er neinn sérfræð-
ingur í miðaldalist, að þetta verk hlýtur að vera frá síðmiðöldum.
Það sýna myndirnar af mönnunum fjórum, og þó einkum nr. 16 og
17, klæðasnið þeirra, sverð Ólafs og atgeir hans í axar stað, enn
fremur allur stíll teikninganna. Ég taldi frá upphafi víst að verkið
væri frá fyrri hluta 16. aldar. I bréfi frá Joseph Philippe við forn-
minjasafnið í Liege í Belgíu (dags. 30. mars 1976) fékk ég þetta
staðfest, en hann kveður svo að orði að búningar mannanna bendi til
að tjaldið sé sennilega frá um 1520. Virðist full ástæða til að halda
sig að þeirri aldursákvörðun hans.
Ekki er sennilegt að slíkt verk frá þessum tíma sé norrænt, heldur
mun það komið lengra sunnan að, frá Norður-Þýskalandi eða Niður-
löndum. Á seinni hluta miðalda blómgaðist alls konar listiðnaður
mjög í þessum löndum og voru margar borgir frægar fyrir fram-
leiðslu kirkj ulistar. Handverksmenn og sérhæfðir listiðnaðarmenn
voru i þessum borgum, en klaustramenn voru einnig mjög virkir
semjendur kirkjulistar. Tauþrykk og dúkamálverk voru ein greinin,
sem mikilli blómgan náði, bæði myndþrykk og munsturþrykk. (Hand-
hægt yfirlit um þróun þessarar listgreinar í Evrópu er rit Ingegerd
Henschen, Tygtryclc i Sverige I, Nordiska Museets Handlingar 14,
Stockholm 1942. Sjá enn fremur Kulturhistorisk Leksikon XIX,
117). Það er næsta trúlegt að einhvers staðar á þessu svæði
hafi Vatnsfjarðartjaldið verið búið til, en að kveða nánar á um
þetta er þrautin þyngri. Sennilega er það ógerningur nema þá að
hafa handbæran meiri sérhæfðan bókakost en völ er á hér á landi um
þessi efni.
Hugsast gat að einhvers konar bending fælist í hinni sérkenni-
legu viðbót við nafn annars Jakobsins á tjaldinu, „Jacobus de
Luttike'*. Eðlilegt var að Jakobana tvo þyrfti að aðgreina, en hvers
vegna ,,de Luttike“? Mér kom í hug að ef til vill merkti þetta „frá
Liege“, sem á þýsku nefnist Lúttich, en þar í borg er mjög fræg og
forn dómkirkja, kennd við Jakob eldra (major). Verið gat að tjaldið
væri unnið í Liege og listamaðurinn hafi brugðið á það ráð að auð-
kenna hinn eldri Jakob með því að kenna hann við kirkju hans í
heimaborg sinni. Best er þó að fara varlega, því að í fyrrgreindu
bréfi sínu segir Joseph Philippe að enda þótt Liege hafi verið mikil
listiðnaðarborg hafi veftagerð verið þar fremur lítil. En þó að tjald-