Eimreiðin - 01.09.1906, Blaðsíða 39

199
tímarit í Danmörku og hélt þar skörulega fram stefnu sinni í söng-
listinni, sem var hrein og há og alvarleg, einföld og náttúrleg, en and-
stæð allri sundurgerð og prjáli; því miður hafði það lítinn byr, svo
ágætt sem það var, og varð brátt að hætta við útgáfu þess.
Eftir þennan tíma og um seinni hluta æfi sinnar (frá 1840) »kompón-
eraði« B. sjaldan stærri stykki. Hann tók nú nálega eingöngu að gefa sig
við alþjóðlegri útbreiðslu söngsins og kirkjusöngnum1. 1838 varð hann
organisti við Trinitatis kirkju; 1843 varð hann söngkennari við Metro-
politanskólann og sama ár stofnaði hann iðnaðarmanna söngfélagið
(Haandværker-Sangforeningen) og úr því komst á rekspölurinn og mynd-
aðist smámsaman í Danmörk hvert söngfélagið á fætur öðru.
Nokkrum árum áður var B. byijaður að gefa út skólasöngva
(Sange til Skolebrug), því hann hafði verið kennari við ýmsa aðra
skóla áður en hann komst að Metropolitan-skólanum; gaf hann skóla-
söngva þessa út í heftum, tví- og þrí- og fjórraddað, og urðu þau á
endanum 14 alls; náðu þau mikilli útbreiðslu, enda munu hafa verið
viðhöfð við söngkenslu í flestum skólum, og eru af þeim fleiri útgáfur.
Eru sönghefti þessi mörgum kunnug hér á landi, því hinn ágæti söng-
kennari Pétur Guðjónsson notaði þau alla tíð við söngkensluna í hin-
um lærða skóla vorum, og fyrir þá sök er nafn Berggreens einnig á
þessu landi mörgum kært og kunnugt. Milli P. G. og Berggreens tók-
ust snemma bréfaskifti með vináttu og eitt af hinum fyrri heftum af
skólasöngvunum (1849) hann tileinkað P. G. með mjög svo heiðr-
andi og ástsamlegum orðum.2 Seinna kyntust þeir enn betur í Kaup-
1 í formálanum fyrir »Melodier til de af Selskabet for Trykkefrihedens rette
Brug udgivne fædrelands-historiske Digte« (1840) fer hann þessum orðum: aÞað
hefir ávalt verið mín skoðun, að hið fegursta markmið, sem sönglistarmaður gæti
sett sér, væri það að vinna að umbót og göfgun alþýðusöngsins. Bæði þetta söng-
lagasafn og eins skólasöngvar mínir eru fram komnir af þeirri ósk minni, að vinna
eitthvað í þessa stefnu, því frá skólunum verður tilfinningin fyrir söng að breiðast
út hjá þjóðinni; bæði er það að hreinni sönglegur smekkur verður með engu áreið-
anlegar undirbúinn eða grundvallaður en með hagfeldri söngkenslu í skólunum, með
því að hjörtu hinna ungu opnast auðveldlega fyrir áhrifum eðallegra söngva, einfaldra
og tilgerðarlausra, og geyma svo þau áhrif óútmáanlega; í annan stað er ekki neitt
öflugra meðal til að vekja þjóðræknislegar tilfinningar og viðhalda þeim hjá þjóð-
inni, — að ég nú ekki tali um hin siðfræðislega mentandi áhrif listarinnar — heldur
en einmitt útbreiðsla þeirra söngva, sem ættjarðarlegs efnis eru og í alþýðlegum
tón. En í þessu efni er mikið ófengið enn, sem vér hljótum að óska eftir, og er
því alvarlega þörf á gagngerðum ráðstöfunum, ef vér eigum að geta gert oss vpn
um verulega umbót í þessari grein þjóðmentunarinnar, sem ekki ríður hvað minst á.
Fyrir nokkurum hundruðum ára, þegar söngvar þeir, er »kempuvísur« nefndust,
hljómuðu frá allra vörum, þá var einnig í Danmörk alþjóðlegur söngur til, en þessir
tónar dóu út hér um bil við lok 17. aldar. — — —
— — Hið fyrsta spor til umbóta hins þjóðlega söngs er stigið með því að
stjórnin hefir lögboðið innleiðslu söngkenslunnar í öllum opinberum skólum; en til
þess að lífga hinn þjóðlega söng og örfa elsku þjóðarinnar til söngsins eru góðir
og þjóðlegir söngvar bezta meðalið og er hinn rétti tónn þeirra, bæði hvað orða-
texta og sönglag snertir, gefinn í kempuvísunum.«
2 «Til min fjerne — dog altid nære Ven, med hvem jeg aldrig har ta.lt — men
dog vexlet saa mangt et Ord, Folkesangens ivrige Dyrker, den for mig utrættelige
Samler af islandske Folkemelodier, Herr Organist P. Gudjohnsen i Reykjavik, med
Hilsen og Venskab fra A. P. Berggreen.«