Dagur - 06.07.1999, Blaðsíða 6

6 - ÞRIDJUDAGUR 6. JÚLÍ 1999
ÞJÓÐMÁL
Utgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: BIRGIR GUÐMUNDSSON
Framkvæmdastjóri: MARTEINN JÓNASSON
Skrifstofur: strandgötu 3i, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: í.soo KR. Á MÁNUÐI
Lausasöluverð: iso kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netfang auglýsingadeildar: omar@dagur.is
Símar auglýsingadeildar: (reykjavík)563-i6is Amundi Ámundason
(AKUREYRIJ460-6191 G. Ómar Pétursson
OG 460-6192 Gréta Björnsdóttir
Simbréf auglýsingadeildar: 460 6i6i
Simbréf ritstjórnar: 460 6171(AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Vandi í skóla
í fyrsta lagi
Sá mikli vandi sem blasir við í grunnskólum landsins í dag er að
mörgu leyti falinn. Ef marka má undirtektir við auglýsingum um
lausar stöður verða skólar víða hálfmannaðir í haust og eflaust
mun bera meira á handarbakaráðningum og reddingum þar sem
slegið er af kröfum til að bjarga málum fyrir horn. Gagnvart al-
menningi virkar málið hins vegar ekki sérstaklega aðkallandi, því
ólíkt því sem oft hefur áður gerst í kennaradeilum, kemur vand-
inn nú upp á meðan hefðbundið skólastarf liggur niðri. Fólk
verður því ekki með sama hætti vart við vandann og orðið hefði
ef skólinn væri í fullum gangi. En það má búast við talsverðum
skelli í haust.
í ððru lagi
Ljóst er að í Reykjavík að minnsta kosti eru uppsagnir í gangi
sem tengja má kerfisbundinni kjarabaráttu. Meintar hópupp-
sagnir utan Reykjavíkur hafa vissulega skilað kennurum ágætum
kjarabótum, en óháð því hvaða skoðanir menn hafa á fjöldaupp-
sögnum kennara sem einstaklinga, er Ijóst að vegur þeirrar bar-
áttuaðferðar er nánast á enda genginn. Það er einfaldlega afar
ólíklegt, eins og umræðan upp á síðkastið sýnir, að sveitarfélög,
þ.á m. Reykjavík, samþykki að stíga þennan hringdans í framtíð-
inni. Það er komin upp þráskák í stöðunni.
í þriðja lagi
Að óbreyttu stefnir því í heilmikil vandræði í haust. Ef frá er tal-
in vinna skólastjóra, sem í sumar ganga um rífandi hár sitt vegna
kennaraskorts, þá virðist fátt í gangi til að bijótast út úr þráskák-
inni, hvorki af hálfu Reykjavíkur, annarra sveitarfélaga eða af
hálfu trúnaðarmanna kennara. Enn er þó tími til stefnu og frá-
leitt annað en nota hann til að kanna hvort ekki er hægt að velta
upp einhveijum fleti til sátta. Eitt er þó ljóst nú þegar. Til að
bijótast út úr þráskákinni verður með einhveijum hætti að
brjóta upp núverandi vinnufyrirkomulag kennara í skólunum.
Annars brotnar þetta vinnufýrirkomulag ásamt öðru skólastarfi
bara niður af sjálfu sér og þá með einhverjum þeim hætti, sem
er engum að skapi. Birgir Guðmundsson.
Vikuleg þjóðvegahátíð
Hver man ekki þjóðvegahátíðina
17. júní 1994 þegar við fögnuð-
um 50 ára afmæli lýðveldisins?
Hver man ekki bíltúrinn sem
endaði sem fjölskyldumartröð
þúsunda Islendinga? Allt er
þetta eins og gerst hafi í gær.
Garri man eftir börnum sínum
grátandi í aftursætinu, hann
sjálfur á flautunni og konan í
símanum að hringja í tengdó. A
meðan spókuðu fyrirmenni
þjóðarinnar sig á Þingvöllum
ásamt skandinavískum kóngum
og drottningum og nokkrum út-
sjónarsömum
Islendingum,
sem voru svo
gáfaðir að vakna
nógu snemma
og komast af
stað áður en
þjóðvegahátíðin
alræmda hófst.
Reyndar skilur
Garri ekki ennþá
hvernig öllu
þessu fólki var
komið á staðinn. Þetta hljóta að
hafa verið sunnlenskir bændur
sem komu austan að, ríðandi á
vélfákum sínum.
Hljóðlátari martröð
Hvað um það. Garri missti af
herlegheitunum og varð að gera
sér að góðu að sjá þau í kvöld-
fréttunum daginn eftir (Þjóð-
vegahátíðin stóð neíhilega fram
yfir kvöldfréttimar þann 17. júní
1994). Garri fór nefnilega að
rifja þessar sælustundir upp
þegar hann sat í bíl sínum á
Kjalamesi um helgina, tiltölu-
lega nýkominn úr Hvalfjarðar-
göngunum á leið sinni til höfuð-
borgarinnar við sundin blá.
Martröðin frá þjóðvegahátíðinni
‘94 nánast endurtók sig, nema
hvað konan og bömin voru ekki
með. Þetta var því hljóðlátara -
en martröð engu að síður. Stór
hluti þjóðarinnar upplifir nefni-
V
lega martröðina hvert sunnu-
dagssíðdegi þetta sumarið. Til-
efnið er alls ekki afmæli lýðveld-
isins heldur einfaldlega heim-
koma sólþyrstra borgarbúa og
sumarbústaðaeigenda í Borgar-
firði, sem eru svo vitlausir að
álpast út úr borginni um helgar.
Garri tilheyrir víst þeim hópi,
þ.e. borgarbúum, sem eru svo
vitlausir að halda að sólin sé
heitari handan Elliðaánna.
Hvað gerist árið 2000?
Garri er áhugamaður um hann-
yrðir og mitt í
þessari vikulegu
og nýju þjóð-
vegahátíð bölv-
aði hann því að
hafa ekki tekið
með sér pijóna-
na. Hann hefði
nefnilega getað
pijónað eins og
eina sokka á
konuna á leið-
inni. Hún hefði
nú aldeilis fagnað því, nýkomin
með bömin úr helgarheimsókn
til tengdó. I staðinn sat Garri í
bílnum og bölvaði Göngunum,
hann bölvaði bílstjórunum fyrir
framan og aftan sig, hann bölv-
aði vegamálastjóra og sam-
gönguráðherra, hann bölvaði því
að eiga ekki flugvél og Ioks
bölvði hann bannsettu álfunum
sem vildu ekki færa hýbýli sín
við Grafarholtið svo tvöfalda
mætti Vesturlandsveginn hið
snarasta. Allir fengu þessir aðil-
ar kaldar kveðjur. Garri var
meira að segja farinn að bölva
kristnitökuafmælinu á næsta ári
og yfirvofandi þjóðvegahátíð í
kringum hana en þá komst hann
loks til „meðvitundar". Ef þjóðin
bölvar jafh mikið og Garri þá
verðum við heiðin á ný. Og ekki
batna vegimir við það. — GARRI
Kvótakerfi LÍÚ er hið besta í
heimi. Fiskveiðikerfi sem byggist á
þjóðargjöf til útgerðar, sem aftur á
móti getur framselt heimildir sínar
til annarra útgerða felur í sér sjálf-
virka hagræðingu, eins og Hannes
Hólmsteinn veit manna best. Úti í
heimi, þar sem fiskveiðar eru víða
stjómlaus ringlureið, líta menn til
íslenska kerfisins og sýnist það
harla gott. Ummæli útlendinga um
framseljanlega kvótann eru síðan
notuð hérlendis til að dásama þá
skipulagsvisku sem býr að baki ís-
lensku fiskveiðistjóminni.
Það er langt frá því að kerfið sé
alslæmt því vissulega hefur það
gagnast til að takmarka sókn í
flesta fískstofha. Um hitt er deilt,
hvort viðgangur stofnanna ræðst
af veiðinni eða öðrum orsökum og
þá um leið hvort til er nokkuð sem
kallað er ofveiði. En látum það
liggja milli hluta.
Hitt er víst, að víða berst útgerð
og fiskvinnsla í bökkum og satt
Hverjir græða á tapinu?
best að segja er erfítt að greina eft-
ir fréttum, hvort þetta er allt á
hvínandi hausnum eða hvort ríf-
andi gangur er í undirstöðuat-
vinnuveginum.
Hagræðtngin enn
Annað slagið tyggja fjölmiðlar hver
eftir öðrum rokufréttir um að nýr
„útgerðarrisi" sé að Iíta dagsins
Ijós. Með fylgja dularfullar útskýr-
ingar um mikilvægi hagræðingar
þegar eignum er skipt út og suður
og sameinaðar norður og niður.
Oflugar peningastofnanir standa
oftast að baki kaupskapnum og
bjarga kannski lánum sfnum og
fjármagna önnur. Bankaleyndin
sér til þess að almúginn fær aldrei
að vita hvað í raun býr að baki hag-
ræðingunni.
Nýverið var 100 Vestfírðingum
hagrætt út í atvinnuleysi og
skömmu áður var efnahagur fyrir-
tækja í Vestmannaeyjum og Þor-
lákshöfn lagfærður með saman
hætti. Skýringin er sú að físk-
vinnsla í landi borgar sig ekki.
Svo kemur kannski upp úr kaf-
inu seinna meir, að stóru, full-
komnu og rándýru skipin borga sig
ekki heldur og fer að sneiðast um
tekjumöguleika þegar og ef vinnsl-
an til sjós borgar sig ekki heldur.
Eða hvers vegna var Guðbjörginni
hagrætt til Þýskalands? Er gefín
nokkur viðeigandi skýring á því
ferli öllu?
Dýru verði keypt
í DV gærdagsins upplýsir einn af
stjómarmönnum hagræddrar út-
gerðar fyrir vestan, að happafleyt-
an Júlíus Geirmundsson, sem afíar
sem svarar kaupverði sínu á hveiju
ári, skuldar 1,7 milljarða og er rek-
inn með 100 milljóna króna halla
árlega. Ekki vantar tæknina og
græjumar þar um borð og getur
skipið sótt á öll djúpmið veraldar
ef svo ber við að hoifa.
Hvar er útgerðar- og kvótagróð-
inn ef svona er komið fyrir okkar
fullkomnustu útgerðum? Skip og
vinnslutæki eru seld á háu verði,
kvóti er keyptur og seldur og hluta-
bréf á marguppsprengdu verði eru
sett á markað og lífeyrissjóðir ginn-
ast til að kaupa.
Að Iokum verður að setja enn
eitt spumingamerkið í stuttan pist-
il. Getur það verið að þeir einir
græði, sem selja sínar útgerðir og
sinn kvóta. Hver borgar endanlega
tapið á Júlíusi Geirmundssyni og
ölíum þeim útgerðum sem neydd-
ar eru til kvótakaupa?
Er ekki kerfið fulldýru verði
keypt, svo fullkomið sem það kann
að vera?
-D&jur
svaraö
Er Framsóknarflokkur-
inti hið mikilvæga
pólitíska hjól sem þarf
undirvagn Samfylking-
arinnar?
(Spurt útfrá orðum Guðmund-
ar Ólafssonarhagfræðings í
helgarblaðiDags sl. laugar-
dag).
Kristinn H. Gunnarsson
') ingflokksformaðurFramsóktiar:
„Samfylkingin er
ekki miðdepill
stjórnmála á ís-
landi. Hins vegar
er ég sammála
Guðmundi í því
að efnahags- og
atvinnumálastefna Samfylkingar-
innar er veikasta hliðin á henni og
gerir það stjórnmálaafl óraun-
veruleikatengt. Snúa má efni
spumingarinnar við og segja að
Samfylkingin geti verið hjól undir
framsóknarvagninn þegar hann
leiðir rfkisstjórn.”
Rannveig Guðmundsdóttir
þingflokksfonnaðwSamJylkingarinn-
ar:
„Framsóknar-
flokkurinn hefur
verið hjól undir
ýmsum ríkis-
stjórnum og póli-
tískum stefnum.
Eg fæ ekki séð að
flokkurinn verði hjól eða stólpi
undir Samfylkinguna. Samfylk-
ingin hefur orðið til úr hreyfíng-
um vinstri manna og verður hið
öfluga afl jafnaðarmanna. Við
erum stödd í hálfleik og fram
undan er mikil vinna við að sam-
eina hreyfínguna í einn flokk. Ég
sé ekki að Framsóknarflokkurinn
verði þar innan borðs í bráð, þótt
enginn viti hvað ný öld beri í
skauti sér.“
Margrét Frímannsdóttir
talsmaöurSamJylkingarinnar:
„Vinstri menn
innan Framsókn-
arflokksins eru
auðvitað mikil-
vægir fyrir sam-
einingu vinstri
manna, eins og
allt vinstra fólk í Iandinu. En hins
vegar hefur mér sýnst Framsókn-
arflokkurinn vera að færast all
verulega til hægri í stjórnmálum
og er ekki lengur á miðjunni. Við
myndum þvælast þar með sprung-
ið dekk sem þyrfti viðgerðar við.“
Hjálmar Ámason
þ ingmaðnrFramsóknar:
„Ég er sammála
Guðmundi um
að Framsóknar-
flokkurinn er
jarðbundinn en
jafnframt afskap-
lega framsækinn.
Hvort Framsóknarflokkurinn sé
hjólið sem vantar í draum sam-
fylkingarmanna er í raun ekki
hægt að svara því að málefna-
grunnurinn er svo óljós hjá Sam-
fylkingunni, eða það sem Guð-
mundur kallar orðagjálfur. Þar er
reginmunur á flokkunum því
Framsóknarflokkurinn hefur sína
framsæknu og jarðbundnu
stefnu. Það er verkefni Samfylk-
ingarinnar að finna sína eigin
stefnu."