Dagur - 06.07.1999, Blaðsíða 7

í>RÍÐJÚdÁ'GUR 6. j'úif 'T433 - 7
ÞJOÐMÁL
Frá Balkanskaga
til Eyj ábakka
JÓN
KRISTJANS-
SON
FORMAÐUR FJÁRLAGA-
NEFNDAR
Það er alltaf góð tilfinning fyrir
þá sem láta í ljós skoðanir sínar á
prenti að fá viðbrögð við grein-
um sínum. Tvær greinar sem ég
hef skrifað í Dag undanfarið
hafa vakið slík viðbrögð. Onnur
um ástandið Balkanskaga og
hugleiðingar um uppbyggingu
þar og hin er hugleiðingar í til-
efni af útvarpsþætti nú nýverið.
Eg þakka Gísla Gunnarssyni
sagnfræðingi fyrir hans grein.
Hún er málefnaleg. Við erum
hins vegar fullkomlega ósam-
mála. Inntakið í grein Gísla er að
óbilgirni hafi verið sýnd Milo-
sevic á síðustu dögum samninga-
umleitana í Rambullet og síðasta
samningsuppkastið hafi verið
fullkomlega óaðgengilegt fyrir
hann.
I þessu sambandi vil ég ein-
ungis minna á að nú koma á
hverjum degi í ljós ummerki um
hina skipulegu herferð sem háð
var í Kosovo til þess að hrekja
fólk af albönskum uppruna úr
landinu. Það hefur ekki verið vé-
fengt að þarna hafa orðið verstu
skipulegu hryðjuverk og stríðs-
glæpir frá stríðslokum. I ljósi
þessa eru greinar um of mikla
samningshörku gagnvart Milo-
sevic einkennileg lesning. Eg
ætla að geyma mér alla þrætu-
bók um þessi mál, en sjá hverju
framvindur næstu mánuði og
misseri. Grein mín í Dag var
fyrst og fremst skrifuð til þess að
minna á og reyna með litlu fram-
lagi mínu að skapa skilning á því
að við Islendingar verðum að
taka þátt í uppbyggingarstarfinu
á Balkanskaga eftir því sem geta
okkar leyfir. Við getum þar lagt
nokkuð af mörkum.
A Balkanskaga hefur sú sorg-
arsaga gerst að aðstæðurnar hafa
skapað jarðveg fyrir stríðsglæpa-
menn í valdastólum. Afleiðing-
arnar bitna á almenningi, sak-
lausu fólki sem óskar sér þess
eins að Iifa í friði. Serbar eru þar
ekki undanskildir. Þetta er því
miður saga sem hefur endurtek-
ið sig í Evrópu á öldinni sem er
að líða, og það er forgangsverk-
efni í byijun nýrrar aldar að
skapa þær aðstæður að slíkt end-
urtaki sig ekki. Að því verkefni
ber að einbeita sér.
Á heimaslóðiun
Þröstur Haraldsson, blaðamað-
ur, helgar mér grein i blaðinu
síðastliðinn föstudag, og nú er
Fljótsdalsvirkjun til umræðu. Eg
get bytjað á því að hugga Þröst
með því að mér líður ágætlega að
vera framsóknarmaður á Austur-
landi. Það er góð blanda ég get
fullvissað hann um það. Eg ber
mikla virðingu fyrir þeim ágætu
mönnum Jóni Helgasyni og
Steingrími Hermannssyni og
minnist samstarfs við þá innan
„íþessu sambandi vil ég einungis minna á að nú koma á hverjum degi í Ijós ummerki um hina skipulegu herferð sem háð var í Kosovo til þess að hrek-
ja fóik af albönskum uppruna úr landinu, “ segir Jón Kristjánsson meðal annars í grein sinni.
þings og utan með ánægju. Ég
get hins vegar upplýst Þröst um
það að enginn hefur stungið upp
á því í Framsóknarflokknum að
biðja þá að taka við forustunni
aftur, eins og gerist á öðrum bæj-
um í stjórnmálum, þar sem í
undirbúningi er bænaskrá að
biðja sendiherrann í Washing-
ton, Jón Baldvin, að taka við
Samfylkingunni aftur. En þetta
er önnur saga sem ég ætla ekki
að fjalla um f þessari grein, held-
ur snúa mér að því að svara
spurningu sem til mín var beint,
og minnast á það áhugaverða
efni, iðnbyltinguna, með fáein-
um orðum.
Iðnbyltmgin
Þröstur segir í grein sinni að mér
sé umhugað um að iðnbyltingin
haldi innreið sína til Austljarða
áður en hún líði undir lok. Hún
sé gamaldags fyrirbæri sem hafi
orðið til í Englandi fyrir
nokkrum öldum.
Ég get upplýst Þröst um það
að jafnvel framsóknarmenn og
sveitarstjórnarmenn á Austfjörð-
um hafa gluggað eitthvað í sög-
una um iðnbyltinguna og upphaf
hennar, þó honum finnist það ef
til vill ólíklegt. Hins vegar get ég
sagt þáð fyrir mig að mér er
ókunnugt um dagsetningar á því
hvenær henni lauk. Hins vegar
hef ég eins og aðrir haft veður af
|m' að ný bylting hófst á síðustu
áratugum þessarar aldar. Margir
líkja áhrifunum við iðnbylting-
una á sínum tíma. Þetta er upp-
lýsingatæknin. Margir halda því
fram nú að möguleikar okkar Is-
lendinga séu ekki síst á þessu
sviði og ég ætla ekkert að draga
úr því. Ég á hins vegar ekki von á
því að það breytist að þeir sem
framleiða hugbúnaðarlausnir
fyrir stöðugt stækkandi markað,
þurfa á „áþreyfanlegum vörum
sem hægt er að mæla í tonnum
og rúmmetrum“, og Þröstur talar
heldur niðrandi um í grein sinni,
að halda.
Ég er satt að segja ekkert að
hugsa sérstaklega um það
hvenær iðnbyltingunni lýkur. Ég
veit það eitt að heimurinn þarf á
iðnaðarvörum að halda. Það
bendir ekkert til þess að eftir-
spurn eftir þeim, hverju nafni
sem þær nefnast, sé á undan-
haldi. Upplýsingatæknin mun
gera það að verkum að hægt er
að framleiða þær á sjálfvirkari
hátt og vistvænni í framtíðinni.
Þetta mun leiða til byltinga-
kenndra breytinga á samfélaginu
á nýrri öld. Það er sannfæring
mín að íslendingar eigi að hasla
sér völl áfram í iðnaði ásamt
upplýsingatækninni, og að áliðn-
aður sé síður en svo úrelt fyrir-
bæri, meðan framleiðsluvörur úr
áli eru eins nauðsynlegar nútíma
lifnaðarháttum og nú er. Hins
vegar er áliðnaði hér takmörk
sett, vegna þess að hann þarfnast
mikillar orku, og orkulindir okk-
ar eru ekki ótæmandi og af ítr-
ustu áætlunum um orkunýtingu
munu verða afföll af umhverfisá-
stæðum. Ég er hins vegar þeirrar
skoðunar að ekki sé komið að
þeim mörkum.
MiIIjaröaniir fjórir
Þá er komið að spurningunni
hvort ekki hefði verið skynsam-
legra að „taka“ féð sem hefur far-
ið til virkjunarranssókna síðast-
liðin tuttugu ár, og nota það til
skynsamlegra verka á Austur-
landi til þess að byggja upp fag-
urt mannlíf. Ég kannast vel við
þessa umræðu sem byggist á
misskilningi frá upphafi til enda
og er út í hött. Fé sem notað er
til vísindarannrannsókna er ekki
fyrir hendi í önnur verkefni, og
varla geta menn haft á móti
rannsóknum og öflun þekkingar.
Sá misskilingur er einnig uppi í
umræðunni að það sé ekkert gert
í atvinnumálum á Austurlandi
nema bíða eftir álveri. Það er al-
rangt, og ég kannast ekki við að
ráðamenn hafi ráðlagt austfirsk-
um athafnamönnum frá því að
fara í atvinnuskapandi aðgerðir
vegna þess að álver sé handan
við hornið. Þetta er í ætt við hið
fornkveðna, „ólygin sagði mér“.
Ég hef fyrir mitt leyti ætíð sagt
að stóriðjuverkefnið á Reyðar-
firði sé atvinnuþróunarverkefni
sem nauðsyn er að leiða til Iykta,
af eða á, með bindandi samning-
um.
Fyrr er ekki hægt að slá neinu
föstu um hvort af verkefninu
verður eða ekki. A undanförn-
um árum hefur verið fjárfest
mikið á Austurlandi í sjávarút-
vegi og ferðaþjónustu, og fram-
takssamir menn þar eru að bygg-
ja upp þjónustu á sviði upplýs-
ingatækni. I sjávarútveginum
hafa fjárfestingarnar miðast við
að auka sjálfvirkni i móttöku
uppsjávarfiska loðnu og síldar og
byggja fullkomnar síldarbræðsl-
ur og endurbæta þær sem fyrir
eru til að framleiða betri vörur.
Þetta hefur í mörgum tilfellum
orðið til þess að fækka fólki. Há-
tæknin er því marki brennd.
I ferðaþjónustunni hefur
framboð á gistirými aukist með
byggingu nýrra hótela og endur-
bótum á þeim sem fyrir eru, sem
og auknu framboði á gistingu hjá
bændum. Framboð á afþreyingu
hefur einnig farið vaxandi og
skulu feijusiglingar á Lagarfljóti
nefndar sem dæmi. Slíku er ætíð
verið að stilla upp sem kosti á
móti iðnðaruppbyggingu, en slík
hugsun er alröng. Það er sann-
færing mín að nýting orku í
stærri stíl í landshlutanum og
iðnaður því tengdur mundi efla
þær greinar sem fyrir eru í fjórð-
ungnum.
Byggðamálaþáttur þessa máls
er mikilvægur fyrir austfirðinga,
en það er Iangt í frá að nýting
orkunnar norðan Vatnajökuls og
stóriðnaður sé sérmál fyrir Aust-
urland, þó látið sé í veðri vaka að
málið allt sé þráhyggja nokkurra
framsóknarmanna og sveitar-
stjórnarmanna þar. Þetta er mik-
ilvægt landsmál. Þarna er verið
að \ánna að því að efla eina stoð
atvinnulífsins í landinu og auka
þjóðartekjurnar.