Dagur - Tíminn Reykjavík - 15.01.1997, Blaðsíða 8

8 - Miðvikudagur 15. janúar 1997
IDagnr-Œmmm
PJÓÐMÁL
iDagra'-Œtmmrt
Útgáfufélag: Dagsprent hf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Stefán Jón Hafstein
Aðstoðarritstjóri: Birgir Guðmundsson
Framkvæmdastjóri: Marteinn Jónasson
Skrifstofur: Strandgötu 31, Akureyri, Garðarsbraut 7, Húsavík og Þverholti 14, Reykjavík
Símar: 460 6100 og 5631600
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk. 1.600 kr. á mánuði
Lausasöluverð kr. 150 og 200 kr. helgarblað
Prentun: Dagsprent hf./ísafoldarprentsmiðja
Grænt númer: 800 70 80
Fax auglýsingadeildar: 462 2087 - Fax ritstjórnar: 462 7639
Hvar á að vinna fiskinn?
I fyrsta lagi
Guðbrandur Sigurðsson, forstjóri Útgerðarfélags Akur-
eyringa, kom með enn eitt innleggið í sjávarútveg-
sumræðuna á dögunum. Þróunin í fiskvinnslu leiðir til
þess sama og í útgerð: tilfærslur og samruni vinnslu-
eininga hafa bein áhrif á það hvar er lífvænlegt að búa
í landinu. Hann sagði hreint út að millistór fiskvinnslu-
hús sem hafa borið uppi atvinnulíf í hinum hefð-
bundnu sjávarþorpum myndu eiga undir högg að
sækja. Hann vakti - óbeint - athygli okkar á því að það
eru ekki bara kvótatilfærslur sístækkandi útgerða sem
skipta máli, heldur ekki síður hvernig þær kjósa að
vinna aflann, eða hvort.
öðru lagi
Fjórðungur af bolfiski er nú unninn um borð beint úr
hafinu. Þetta er mikil aukning á fáum árum. Okkur er
sagt að þarna séu að verki þau öíl sem leiti mestrar
hagkvæmni. Út frá hvaða forsendum? Stórfyrirtækin
sem blanda veiðum og vinnslu fá ekki aðeins úthlutað
ókeypis aflaheimildum heldur líka niðurgreidd laun
starfsmanna á hafi úti. Þetta er mikil forgjöf. Margoft
hefur verið bent á að frystiskipin nýti hráefnið ekki
jafn vel og fiskverkandi sem verður að kaupa hvern
ugga og sporð fuliu verði. Og þó þau fái gott verð á
mörkuðum, fá þau endilega besta hugsanlega virðis-
aukann fyrir fiskinn?
þriðja lagi
Forstjóri ÚA ítrekaði þau margsögðu sannindi að „full-
vinnsla" væri það sem skipti meginmáli. Að auka virði
vörunnar sem mest áður en hún færi úr landi. Ætli geti
ekki verið að ástæðan fyrir því hve skammt við eru
komin á leið sé einmitt sú að hvatann til þess skortir.
Veiðar, vinnsla og sala vöru eru samtvinnuð í sístækk-
andi fyrirtækjum. Hvetur það til hámarks hagkvæmni
og frumkvæðis á öllum stigum? Það þarf alls ekki að
vera. Allra síst á tímum aukinna aflaheimilda. Hvers
vegna að taka áhættu í vinnslu? Hvers vegna leita
snjallræða í sölu? Þegar nægir að sjófrysta fiskinn sem
kemur á silfurfati.
Stefán Jón Hafstein.
Sp

utó
Er tímaskekkja að standa upp fyrir forseta fslands og
titfa hann „herra“? (T.d. voru ráðherrar fyrir
nokkrum árum ætíð þéraðir)
Nei. Mér finnst við
þurfa að eiga eitt
embætti sem við
sýnum tilhlýðilega virð-
ingu og ég vil ekki leggja
þennan sið af. Þetta er
góður og fallegur siður
sem fyrst og fremst til-
heyrir þessu embætti.
Hallgrímur
Hólmsteinsson
markaösstjóri
Sjónvarps
Já, það er túna-
skekkja. Ég var á
landsleik um daginn
og þar stóð t.d. ekki
nokkur maður upp þegar
hann marséraði í salinn.
Ekki einn. Þetta hefur
ekkert með virðingu fólks
fyrir embættinu að gera.
♦

Logi Már Einarsson
kosningastjóri Ólafs
Itagriurs Gímssonar á
Akureyri
Mér er alveg ná-
kvæmlega sama
hvort menn titla
forsetann eða ekki, svo
framarlega sem þeir sýna
honum sömu virðingu og
öðrum mannskepnum.
Hvort menn rísa úr sæt-
um eða ekki þegar forset-
inn gengur í salinn hlýtur
að vera persónuleg
skoðun hvers og eins. Og
svo eru til einhverjir í
samfélaginu sem geta
það hreinlega ekki, þótt
þeir vildu gjarnan.
Sigurður Líndal
lagaprófessor
Embætti þjóðhöfð-
ingja er sýnilegt
tákn um fullveldi
þjóðar og einingu og með
því að sýna embættinu
virðingu sýnir þjóðin
sjálfri sér virðingu. Það
er alltaf álitamál hvaða
form skuli notað, en þetta
er gömul hefð og mér
finnst hún ekki óeðlileg.
Þetta er einfaldur og lát-
laus virðingarvottur og ég
sé ekkert betra sem gæti
leyst þetta af hólmi.
„ Virðist líða ákaflega
illa ..."
„Honum virðist líða ákaflega
illa aumingja manninum, og ég
verð bara að vona að hann taki
gleði sína með hækkandi sól...
Því miður er alltaf eitthvað um
það að fólk fari út í listir sem
ekki hefur þroska til að taka
gagnrýni. Það er í rauninni ekki
höfuðverkur gagnrýnandans
heldur er það vandi þess fólks
sem hefur farið út í þetta á
röngum forsendum,"
- sagði Jón Viðar Jónsson, leiklistar-
gagnrýnandi Dagsljóss, í viðtali við
Mbl. vegna harðorðra ummæla þjóð-
leikhússtjóra um gagnrýnandann,
m.a. um „dauðans hönd“ og
„eiturúða".
Andlaust og klisjukennt.....
„Verkinu stendur helst fyrir
þrifum hvað það er andlaust og
klisjukennt... Verst er þó upp-
hafsatriðið þar sem hvorki nýt-
ur sviðsmyndar eða tónlistar,
veikur texti og óbjörgulegur
leikur leggjast á eitt um að gera
þetta að vandræðalegustu
stund sem undirritaður hefur
lifað í leikhúsi,"
- úr leiklistargagnrýni um Fögru ver-
öld - nei ekki Jóns Viðars í Dagsljósi,
heldur Sveins Haraldssonar í Mbl.
Fullnýtt jólatré.........
„Á síðasta ári hafi síðasta jóla-
tréð frá árinu 1995 verið hirt á
Þorláksmessu (1996), en þá
fyrst hafði eigandinn komið því
í verk að skutla því fram af
svölunum,"
- hefur Mbl. eftir Inga Arnarsyni,
deildarstjóra hreinsunardeildar
Reykj avíkurborgar.
Stefnulaus skanunsýni
egar farið var að leggja vegi um
landið þótti bændum rnikil búbót að
fá þjóðveg við túnfótinn. Enn betra
var að vegurinn lægi um túnið og þeir
sem fengu veginn lagðan um hlaðið, helst
milli bæjardyra og fjóssins, voru komnir í
eins æskilegt samband við umheiminn og
hugsast gat. Þeir þingmenn sem gátu
teygt vegagerðina um sem flest bæjarhlöð
voru í miklum metum sem bjargvættir
byggðarlaga.
Þegar strætisvagnaferðir hófust um
Reykjavík þótti heldur betur flott að fá
strætóleið um sína götu. Og fínast af öllu
var að strætisvagninn stoppaði við inn-
ganginn, eða sem allra næst honum.
Þess ber að gæta að þegar mikill akk-
ur þótti að því að fá þjóðveg um bæjar-
hlöð og strætisvagnaumferð í seilingar-
færi við stofugluggann, var umferðar-
þunginn hvergi nærri eins þrúgandi og
heilsuspillandi og síðar varð. Og enginn
sá fyrir að óbúandi yrði við umferðaræð-
ar.
Flugvellir í miðbæjum þóttu einnig
sjálfsagðir, og þykja jafnvel enn.
Miðbæjarstóriðja
Þegar farið var að reisa verksmiðjur seint
og um síðir, var sami hugsunargangurinn
uppi og voru þeim valdir staðir af svip-
aðri framsýni og vegastæðin og strætis-
vagnaleiðir voru ákvarðaðar í frum-
bemsku nútíma samgöngukerfa.
Á Akranesi var afkastamikilli se-
mentsverksmiðju valinn staður í miðbæn-
um. Baneitruðu efnaverksmiðjuferlíki var
plantað niður í Gufunesi af fagurkerum
sem Utuðu Esjuna gula. Þar harmónerar
hún prýðilega við ohu-
birgðastöðina í Örfi-
risey, sem er annar
útvörður athafnasem-
innar við Sundin blá.
Þegar fyrsta stóra
málmbræðslan var
reist báru menn gæfu
til að velja henni stað í nokkurri fjarlægð
frá miðbæjarkjarna. Samt nýtur staðsetn-
ingin hagkvæmni þéttbýlis.
Þegar næst átti að reisa málmbræðsl-
ur var rifist um allt land, því flestir vildu
fá slík dýrindi í sína sveit. Var framtíð
þjóðlegrar byggðastefnu talin felast í því
að hver sveit og hvert þorp fengi sína
málmbræðslu. Voru og eru furðumargir
tilbúnir að leggja sín bæjarhlöð og nán-
asta umhverfi undir stóriðju.
Þegar Norðmenn voru búnir að
brenna sig illilega á málmbræðslum inni í
fjörðum og dölum fóru íslenskir fjarða-
og dalbúar hamforum til að fá verksmiðj-
ur í sína dalbotna. Er það einhver undar-
legasta kröfugerð í íslenskri pólitík og er
það samt um stórskrýtinn garð að gresja,
þar sem margt illgresið grær.
Bændur
farnir að sjá
Málmblendi í fögru
landbúnaðarhéraði er
ósmekkleg pólitík og
kemur orkunýtingu og
stóriðju sem slíkri ekkert við. Að fara að
bæta við málmbræðslum þar er aðeins
framhald sömu pólitíkur.
Orkunýting og stóriðja á að geta kom-
ið öllum landsmönnum til góða, þótt ekki
sé verið að dreifa verksmiðjum um allt
land og setja þær niður sem síst skyldi.
Kaupskapur skammsýnna pólitíkusa um
staðaval er engum bjóðandi, hvorki fjár-
festum né þeim sem gert er að þola ferl-
íkin í nágrenni.
Reykjanesið er fyrir margra hluta
sakir tilvalinn staður fyrir margs konar
orkufrekan iðnað. Þar eru mikil svæði
strjálbýl eða óbyggð með öllu. Vindar og
hafstraumar eru kröftugir og samgöngu-
skilyrði góð. Dalir, firðir og landbúnaðar-
héröð eru vondir kostir fyrir stóriðju.
Þegar tímar líða munu menn átta sig
á því, að fáir muni kjósa búsetu í ná-
munda við mikilvirkar málmbræðslur,
fremur en að fá umferðarþunga þjóðveg-
ar við stéttina sína. Stóriðja getur því allt
eins virkað þannig að fólk flytur á brott
frá verksmiðjunum, öfugt við það sem
lýðskrumarar nútímans halda fram af
óþarflega mikilli þröngsýni.
Bændur á Hvalfjarðarströnd og í Kjós
eru að byrja að átta sig á einföldum stað-
reyndum, sem liggja ljóst fyrir í öllum
þróuðum iðnríkjum, og hafa gert lengi.
Ef orkufrekur iðnaður er ekki annað
en bitbein kjördæmapotara er affara-
sælla að afskrifa hann alveg. OÓ
(Vddwt