Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1988, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 4. JANÚAR 1988.
13
Hamingjuríkt nýár
„Barátta landlæknisembættisins gegn
slysum hefur vakið athygli og einnig
ábending um hættuáhrif mikillar
vinnu á fjölskyldur og ungdóminn.“
Trúlega veröur þessa árs, sem
nú er aö kveðja, helst minnst á al-
þjóöavettvangi fyrir merkar til-
raunir risaveldanna til þess að
snúa ofan af þeim gífurlegu kjam-
orkuvopnabirgöum sem til eru.
Óttajafnvægið, sem kjamorku-
vopnin eiga aö byggja upp, er
hræðilegt í sjáifu sér en auðvitað
má ekki gleyma þvi að þessi vopn
og þetta jafnvægi hefur átt sinn
þátt í að stuðla að þeim friöi sem
við Norðurálfubúar höfum notið
síðan í heimsstyijöldinni síðari.
, t
Áhyggjur Evrópuþjóða
Ýmsar Evrópuþjóðir hafa áhyggj-
ur af hvert kjamorkuafvopnunin
leiðir fyrir öryggi álfunnar og hvort
Bandaríkjamenn séu að undirbúa
brottfór sína frá Evrópu. „Kalda-
stríðskjaftæði", segja sumir en
aðrir benda á gífurlega yfirburði
Austur-Evrópuþjóðanna í hefð-
bundnum vopnum og herafla. Líka
hversu dýrt það er að skapa jafn-
vægi eför hefðbundnum vopnaleið-
um. Kjarnorkuvopnin em tiltölu-
lega ódýr miðað við þá ógn sem af
þeim stafar. í rauninni rennur
manni kalt vatn milli skinns og
hörunds þegar þessi ógnaijafn-
vægishugsunarháttur er brotinn til
mergjar en með tvær heimsstyij-
aldir á herðum sér þessa öldina
geta Evrópuþjóðir ekki annað en
reynt að hugsa hveija hugsun til
enda í þessum efnum.
Heimurinn, stór fjölskylda
Vissulega er það gleðilegt að risa-
veldin tali saman og hefji afvopn-
un. Óttinn og svartsýnin mega ekki
byrgja svo hugann að ekki sé fagn-
að öllu því sem jákvætt er. Verði
raunveruleg afvopnun ofan á og
virkt alþjóðlegt eftirht með vopn-
um þá er það líka skref í átt til
eflingar alþjóðalaga og alþjóðalög-
gæslu byggðrar á þeim. Þrátt fyrir
ailt það sem greinir þjóðimar í
sundur og ekki er hagsmunatog-
streitan lítil þá hefur tæknin og
samgöngu- og upplýsingabyltingin
sérstaklega stuðlað að því að gera
veröldina minni í vitund þjóðanna.
Þess vegna þarf „heimurinn" núna
KjaUarinn
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
hagfræðingur
að hugsa í heild eins og þjóðríki
fyrir nokkrum öldum. Þótt það sé
auðvitað froðusnakk líka þá er ver-
öldin ekkert annað en ein stór
flölskylda og verður í síauknum
mæh að taka beint tilht til þess.
Vandræði einnar þjóðar em vand-
ræði okkar allra. Gleðin ratar líka
sem betur fer inn á hvert heimili
heimsbyggðarinriar.
Færri vopn - bætt fram-
færsla
VopnakapphlaUpið hefur sogað
gífurleg verðmæti til sín og á eftir
aö gera enda metur hver og einn
öryggi sitt og sinna næst lífinu.
Mannkyninu - stóm flölskyldunni
- er nú einu sinni áskapað að lifa
af takmörkuðum náttúruauðlind-
um. Shkt kahar á samkeppni mihi
okkar sem einstakhnga og þjóða.
Forfeður okkar fóm vopnaðir út á
tún í heyskapinn. Takist okkur að
minnka vantraustið milh þjóðanna
og þannig vopnaframleiðsluna
tekst okkur að þoka meiri nýtingu
náttúruauðlinda jarðar th beinna
framfærsluverkefna fyrir mann-
kynið. Framleiðsla á fæðu eykst og
sérstaklega eflist flutningastarf-
semi þannig að hægt verður að
koma fæðu th þeirra sem þarfnast
hennar mest á viðráðanlegu verði.
Alþjóðalög -framkvæmda-
vald
Menntun þarf einnig að auka,
sérstaklega þurfa læknavísindin á
auknu fé að halda alþjóðlega því
þar brennur eldurinn heitastur
gegn hamingju okkar þegar hehsan
er horfin. Ekki þarf aö fiölyrða
frekar um það hversu veröldina
sárvantar það fé sem nú fer í
vopnakapphlaupið. Að þessu leyti
er þó hálfkarað verk verra en ekk-
ert því ekki þarf að sökum að
spyrja bijótist út stríð í miðri af-
vopnuninni. Þessa slóð þarf því að
feta skref fyrir skref og troða vel
brautina. í kjölfar alþjóðaeftirhts
með fækkun vopnanna þarf síðan
að koma stóraukin áhersla á al-
þjóðalög með styrkingu alþjóða
framkvæmdavalds t.d. th beitingar
lögregluaðgerða eftir þeim leik-
reglum sem veröldin hefur sett
sálfri sér.
Gjöfult ár - slysaalda
Innanlands mun þessa árs senni-
lega minnst sem eins þess gjöful-
asta sem þjóðin hefur hfað fyrr og
síðar. Bæði th lands og sjávar hefur
veriö metgóðæri samfara einmuna
tíðarfari. Hræðileg slysaalda hefur
þó skyggt á þetta og ætti nú öh þjóð-
in aö taka höndum saman í þessari
gjöfulu tíð og reyna af öhum mætti
að vinna gegn slysum. Margoft hef-
ur verið bent á aö bhaumferðin á
íslandi sé algjör frumskógur. Menn
virða ekki akreinareglur né hraða-
mörk og bhum bara fiölgar og
flölgar án þess að neins sérstaks
vegagerðarátaks gæti th samræm-
is. Ofan á aht þetta eru svo settir
mörg þúsund talsímar í bhana sem
menn mega mala í á fuhri ferð um
götur íbúðahverfa.
Slysavarnir - vísindaafrek
Slys í heimahúsum eru fleiri á
íslandi en annars staðar á Norður-
löndunum og sjóslysin eru hræði-
legri en orð fá lýst. Slysavamafé-
lagið dreymir um að koma upp
auknum flota björgunarbáta um
landið. Þjóðin ætti svo sannarlega
aö styðja slíkt átak. Barátta land-
læknisembættisins gegn slysum
hefur vakiö athygh og einnig
ábending um hættuáhrif mikhlar
vinnu á fiölskyldur og ungdóminn.
Þjóðin samgleðst þeim dehdum
Háskólans sem fá bætt húsakynni
th baráttunnar gegn sjúkdómum.
Merkhegt thlegg smáþjóðarinnar í
norðri í vísindarannsóknir hefur
vakið alþjóöaathygh.
Hugrökk ríkisstjórn
Ríkissfióm lýðveldisins stendur 1
ströngu og lýsir því yfir aö hún
æth að framkvæma nánast hið
ómögulega. í 20-30% verðbólgu
ætlar hún ekki að feha gengið held-
ur halda fast við fastgengisstefn-
una og tryggja þannig mesta
kaupmátt fyrr og síðar í þessu landi
hvað sem á dynur. Hagvöxturinn
stendur þó með henni því að aht
bendir th að við höfum sett algjört
hagvaxtarmet á árinu og þjóðar-
tekjur sigh í 220 milljarða króna
sem er um 22.000 $ á marin og er
með því hæsta í veröldinni. Líklega
verður doharinn einnig th að
styrkja ríkissfiómina í ásetningi
sínum þvi að flest bendir nú th að
hann hafi náð botninum í niður-
lægingu sinni og framleiðslutölur
frá Bandaríkjunum gefa th kynna
aö hann fari að styrkjast.
Mikill kaupmáttur-sann-
gjarnar kröfur
Fastgengisstefna í svona verð-

Greinarhöfundur ræöir m.a. um
áhyggjur Evrópuþjóða af afvopn-
unarmálum og hvort Bandaríkja-
menn undirbúi brottför frá Evrópu.
Myndin sýnir vopnabúnaö i V-
Þýskalandi.
bólgu reynir auðvitað gifurlega á
þanþol útflutningsatviimuveganna
sem sannarlega hafa staöið undir
velmeguninni en þeir menn sem
þar ráöa vita hka að þetta er leiðin
út úr verðbólgunni sem gagnast
þeim sjálfum þótt síðar verði. Enn
einu sinni ætlast lýðveldið unga
einfaldlega th þess að sérhver út-
flytjandi geri skyldu sína og æðrist
ekki þótt sjóamir gangi yfir meðan
kippt er á lygnari sjó. Nákvæmlega
það sama ghdir um verkalýðs-
hreyfmguna. Þeir menn, sem þar
ráða, vita upp á hár að fastgengis-
stefna í veröbólgu er ekkert annað
en niðurgreiðsla á framfærslu ahra
launþega. Einnig stóraukinn kaup-
máttur samfara því að vera augljós
og fær leið út úr veröbólgunni.
Ákvörðun verkalýðshreyfingar-
innar, sem einungis er byggð á
faglegu mati með tihiti th hags-
muna launþega, getur því ekki
verið önnur en sú að gefa ríkis-'
sfiórninni eftir „sprettfærið" með
hóflegum launakröfum. Meðan
sfiómin stendur sig og „hggur" á
góðganginum dáist þjóðin og aðhar
vinnumarkaöarins að henni og
hvetur hana í hjarta sínu th þess
aö enda sprettinn - og það fahega.
Ahra hagsmunir eru að henni tak-
ist það. Megi þjóðin, sem og veröld-
in öh, ifióta hamingju á nýju ári.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
Enn um stórkaprtalista
og valdatöku nasista
______________
„Heillastjarna Þýskalands hækkar ört,“ sagði i myndatexta þessarar
myndar i janúar áriö 1933.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
virðist hafa lagt rangan skhning í
ýmsa þætti í grein minni í Dag-
blaðinu/Vísi 15. desember síðasthð-
inn. í sama blaði, 21. desember,
átelur hann mig fyrir að halda því
fram að hann hafi einungis sagt
hálfa söguna um þátt stórkapítal-
ista í valdatöku þýskra nasista.
Hannes kveðst aldrei hafa ætlað
að segja sögu þýskra stórkapítal-
ista lengur en fram að áramótum
1932/33 og telur það jafngilda því
að segja söguna þangað til nasistar
komust til valda.
Hér verð ég að minna Hannes á
það sem ég sagði í grein minni:
Nefnhega það sem í rauninni gerð-
ist 30. janúar 1933. Þá tók við
völdum í Þýskalandi lýðræðislega
kjörin samsteypustjórn Nasista-
flokksins og borgaralegs smá-
flokks, DNVP, sem meðal annars
naut stuðnings meirihluta stórkap-
ítahsta. Ráðherrar í þessari sfióm
komu úr báðum þessum flokkum
en auk þess sátu í henni ráðherrar
sem ekki höfðu verið kosnir heldur
vom embættismenn. Hannes virð-
ist leggja að jöfnu valdatöku
þessarar sfiómar og valdatöku
nasista.
Nasistar komust ekki tll
valda á einni nóttu
Það aö tala um valdatöku nasista
30. janúar 1933 ber vitni um óná-
kvæmni (rétt eins og það gæti
tæpast tahst nákvæmt að tala um
að Sjálfstæðisflokkurinn hefði einn
komist th valda á íslandi þegar t.d.
Alþýðuflokkurinn væri líka í
sfióminni). Nasistar komust nefiii-
lega ekki til valda á einni nóttu. Það
er ekki rétt - og kemur engum
þýskum sagnfræðingi th hugar -
að leggja að jöfhu valdatöku sam-
steypusfiómarinnar 30. janúar
annars vegar og hins vegar valda-
töku nasista; það að alræðisvald
nasismans komist á. Alræðisvald
Kjallariim
Einar Heimisson
sagnfræðinemi,
Frelburg, Vestur-Þýskalandl
nasismans komst á smám saman á
útmánuðum 1933; og í rauninni er
ekki hægt að tala um að nasistar
séu komnir til valda fyrr en í mars
eða apríl það ár.
Fyrst þurftu þeir nefnhega aö
brjóta niður lýöræði í landinu og
hreiðra um sig í öhu sfiómkerfmu.
Þáttur í valdatökunni var einnig
það að sölsa undir sig völd í nánast
öhum samtökum og stofnunum, til
dæmis í verkalýösfélögum og í
samtökum iðnrekenda en fuhtrúi
nasista tók við forystu í sfióm
þeirra í aprhbyijun 1933.
Heiti greinar Hannesar
Hólmsteins Gissurarsonar
í grein minni, 15. desember, lýsti
ég hlut stórkapítalista í valdatöku
nasista á útmánuðum 1933, og skal
það ekki endurtekið hér. En ég verð
aftur að minna Hannes Hólmstein
Gissurarson á heiti greinar hans,
23. nóvember síðasthöinn: Komu
stórkapitalistar þýskum nasistum
til valda?
Þetta heiti gefur engan veginn th
kynna að Hannes hyggist ein-
skorða sig við tímabihð fram að 30.
janúar 1933. Með öörum orðum:
Hann gefur í skyn að það sem hann
segir í grein sinni sé öh sagan um
þátt stórkapítahsta í valdatöku
nasista.
Þetta er gagnrýnivert, líkt og ég
benti á í fyrri gréin minni og endur-
tek hér.
Að auki verð ég að taka fram að
grein mín var ekki hugsuð sem
vantraust á bókina Mannkynssögu
eftir Einar Má Jónsson, Loft Gutt-
ormsson og Skúla Þórðarson og ég
tek ahs ekki undir þaö að þar sé
beitt sögufólsun, Ukt og Hannes
Hólmsteinn Gissurarson gefur í
skyn í grein sinni 21. desember aö
ég geri.
Hyggst ég síðan ekki ræða þetta
mál frekar en verð þó aö nefna eitt
nákvæmnisatriði að lokum. í grein
sinni, 21. desember, talar Hannes
Hólmsteinn Gissurarson um „út-
rýmingarbúðimar" í Dachau. Nú
er það svo að búðimar 1 Dachau
við Miinchen í Þýskalandi vora
ekki það sem kallað er á þýsku
„Vemichtungslager“ eða útrým-
ingarbúðir heldur „Konzentration-
slager“, skammstafað „KZ“, sem
þýtt hefur verið á íslensku með
orðinu fangabúðir. í útrýmingar-
búöir var það fólk flutt sem nasist-
ar hugðust útrýma og það sem
snarlegast. Þetta vom aöahega
gyðingar, slavar og sígaunar, karl-
ar jafnt sem konur, böm jafht sem
gamalmenni, sem líflátin vom í
gasklefum. í Dachau vora fyrst og
fremst póhtískir fangar og þar vom
ekki gasklefar; þótt búöimar væm
að öhu leyti hinar hroðalegustu.
Einar Heimisson
,,Það að tala um valdatöku nasista 30.
janúar 1933 ber vitni um óná-
kvæmni...“