Dagur - 24.01.1989, Blaðsíða 15

24. janúar 1989 - DAGUR - 15
Við lok mannsævi verður eftirlif-
andi helst fyrir að spyrja og í síð-
asta lagi þó eins og vænta mátti.
Hver var hann þessi maður?
Hvað hafði hann látið eftir sig
liggja? Hafði ég látið ævi hans og
amstur mig einhverju skipta eða
gengið til liðs við hann er hann
þurfti þess með? Við höfðum þó
átt samleið mestan hluta ævi hans
og meira en hálfa mína og þar að
auki búið sinn hvoru megin í
Kinnarfellinu, hann norðan og
vestan í, ég sunnan og austan í
þessu merkilega felli sem máski
er eldfjall undir niðri. Petta er
hinn beiski þverskurður af
almennum skiptum manna en síst
voru þó fáleikar með okkur,
miklu fremur vinátta.
Á nýársdagsmorgun nýliðnum
lést á sjúkrahúsinu á Húsavík
Sigurður Marteinsson bóndi í
Ystafelli, fæddur þar 9. maí 1924.
Pó að lát hans kæmi að óvörum
svo skjótt sem það bar að þar
sem hann hafði ekki verið rúm-
fastur svo talið væri svo nokkru
næmi, þá var það ekki ókunnugt
vinum hans eða grönnum ellegar
máski héraðsbúum að hann gekk
vanheill að verki sínu mörg
umliðin ár, þó ekki væru mörg.
Það mátti vera hverjum manni
hryggðarefni hvernig þessi táp-
mikli, gjörvilegi íþróttamaður og
ungmennafélagi varð að lúta í
lægra haldi fyrir heilsubresti sem
mörgum úthlutast með svo furðu-
legum hætti, á öllum æviskeiðum
og öldungar sem börn verða að
búa við.
Pað er sjaldan skýrt markað í
búskaparsögunni þau skil sem
kunna þó að vera til þegar kyn-
slóðir deila með sér þeim arfi sem
jörðin og landið eitt býr yfir,
ennþá síður markaður hvenær og
hver er þáttur barna þar sem
nöfn foreldra eru sérstaklega
tengd við og talin standa fyrir af-
rekum. En alveg er víst að þegar
byggt var vandaða íbúðarhúsið á
bújörð Marteins og Köru árið
1947. þegar Sigurður Marteins-
son var 23 ára, þá var það hann
sem var afgerandi afl í fram-
kvæmdum þar og alla tíð síðan
að fráteknum allra síðustu árum
sem hljóta að flokkast til frávika í
gjafmildi vorrar forsjár. Það því
fremur var þetta svo að hann var
meira en búhagur bangari. Hann
var mjög góður smiður kominn
frá smíðadeildinni í Laugaskóla
þar sem Þórhallur Björnsson
kennari og bóndinn á Ljósavatni
deildi út um byggðir miklum hag-
leik nemenda sinna nærri eins og
trúboði frá smíðaloftinu á Laug-
um sem sjá mátti á fjölda heimila
fram til vorra daga þó til kæmu
hin mjúku hægindi, sem líka eru
fögur og traust þó ýmsir eigi erfitt
að rísa úr sæti.
Foreldrar Sigurðar Marteins-
sonar voru þau Kara Arngríms-
dóttir frá Torfunesi, þar sem hún
var fædd og talin til og máski ekki
síður til Ljósavatns, þar sem for-
eldrar hennar bjuggu, einnig. Ég
heyrði hennar ungur getið þar
sem hún sk'rifaði í blað kvenfé-
laganna og hafði einbeittar
skoðanir en fyrst og síðast vissi
ég hana og man sem húsfreyjuna
í Ystafelli móður barna sinna og
konu Marteins sem var heima-
ræktaður Ystafellsmaður og góð-
bóndi og sonur Sigurðar þess
þjóðkunna bónda, kennara, sam-
vinnuleiðtoga og loks ráðherra
sem þar fór lengi orð af. Kona
Sigurðar var Kristbjörg Mar-
teinsdóttir frá Bjarnastöðum í
Bárðardal ellegar Lundarbrekku
sem hún máski var ekki síður
tengd vegna æskuára en hún
hafði snemma á ævi sýnt hetju-
skap mikinn er sorgin sótti að
henni.
Sögu Sigurðar Marteinssonar
má telja slungna úr þremur
þáttum, það er hans eigin eðlis-
gróna manngerð, sem hann varð
úr að smíða eða tæta líkt og við
öll saman reynum úr okkar efni.
Þá var það ættmenna áhrifavald-
ið, en fyrst og síðast þó þáttur
jarðarinnar þar sem hún er og
eins og hún er.
Ystafell er á margan hátt lista-
smíð frá skaparans hendi, en hef-
ir væntanlega ekki beðið tjón af
mannverkum tveggja eða þriggja
kynslóða þó nýsnævi kenninga og
trúarhugmynda hafi slegið þar
fölva á, sem þó samvinnusúlan
ber sig með reisn á kjallarahellu
þeirra kaupfélagsmanna sem
stofnuðu Sambandið, enda er sá
fölvi varla af himni fallinn.
Þeir sem aka veginn hér hjá
garði þurfa ekki að vita um þann
hluta Ystafells sem er hinum
megin fellsins en gott hefðu þeir
af því. Austan í Kinnarfelli sem
rís sem næst gegnt höfuðbólinu
rís Fellsskógur á móti morgunsól
þar sem Skjálfandafljót byltist
fram úr gljúfrum en Ullarfoss
hrynur fram af bjarginu og þar
sem sjógengnir fiskar troða
marvaðann um Skipapoll og
Grænhyl og stikla á flúðum inn
með skuggaslútandi bjarginu. En
það sem umfram allt hinn prúði
birkiskógur rís í brattri hlíðinni
og sívaxandi mæli gefur nýjum
skógi af erlendri ætt olnbogarými
til landnáms. Þarna er sá nýi
skógur margra tegunda trjáa að
reyna tilverurétt sinn í íslenskri
jörð. Þessi er sá skógur sem er
drjúgur hluti af lífsstarfi Sigurðar
Marteinssonar og máski að
stærstum hluta fullnæging hans
tómstunda sem menn kalla eða
eftirlætisstarfa. Ekki veit ég
hversu mörg þúsund tré eru
þarna í vexti en líta má þetta
starf vissulega sem trúboð gegn
vantrú vorra atvinnuleiðtoga og
forsjármanna á líðandi stund og
getur þó framtíðin ein skorið úr
um árangur en öll rök eru með
skógræktarmönnum í þessu máli
ef viðhaft er úrval og kynbætur
sem viðurkennt er í öllum öðrum
búskap. Ekki skal hér undan
dregið það markvissa framtak
frænda Sigurðar sem búa í sama
túni en þeir eru einnig miklir af-
reksmenn í sama skóginum en
hér kemur líka til hreysti og
harðfengi manna, en líka það er
forgengilegt og vantar senn hvað
líður nýja liðsmenn. Væri vel við
hæfi að hinir brattgengu menn í
þjóðmálum girtu í kringum Kinn-
arfellið í minningu málefnis og
manna í samráði við eigendur
landsins. Það sýndi auk þess
alvöru þeirra samninga sem aldrað
Minning:
Alda Einarsdóttir
Fædd 25. febrúar 1922 - Dáin 28. desember 1988
Nú er góða konan hjá lækninum
dáin. Hún Alda, sem við kynnt-
umst fyrst, þegar hún var við
afgreiðslu hjá Gissuri Péturssyni
augnlækni. Hún lést í sjúkrahús-
inu á Akureyri þann 28. des. síð-
astliðinn. Róleg, alúðleg og
kurteis við alla svaraði hún í sím-
ann eða ræddið við fólkið. Það
var oft langt að komið, hafði
staðið lengi í biðröð og var
kvíðafullt um árangur af ferð-
inni. Öllum tók Alda vel með
sinni falslausu alúð og reyndi að
leysa vandræði allra með sinni
léttu og þægilegu framkomu. Síð-
ar áttum við eftir að tengjast
Öldu og kynnast henni betur og
nutum vináttu hennar og gest-
risni.
Það var gott að koma á Rán-
argötuna, þar var tekið opnum
örmum á móti gestum með alúð-
legri gestrisni. A seinni árum bjó
Alda á Ránargötu 26, ásamt
móður sinni Guðrúnu Stefáns-
dóttur, sem nú dvelur háöldruð á
sjúkrahúsinu á Akureyri. Maður
Öldu, Njáll Helgason, var þá
látinn. Þau eignuðust eina
dóttur, Guðrúnu Margréti, nú
kaupkonu á Akureyri. Hennar
maður er Páll Hjálmarsson frá
Blönduósi. Synir þeirra eru tveir,
Hjálmar og Njáll Ómar. Guðrún
átti áður einn son, hann heitir
Helgi Már.
Bræðurnir hafa allir verið mjög
nákomnir ömmu sinni. Einkum
hefur Helgi dvalið mikið hjá
henni og notið ástríkis hennar og
umönnunar og átt þar sitt annað
heimili.
Það var ánægjulegt að heim-
sækja Öldu og finna og sjá hve
létt hún tók lífinu hversdagslega
með móður sína aldraða og dótt-
ursoninn unga, þar var ekki kyn-
slóðabilið. Það var þægilegt að
vera í návist hennar, því hún
hafði þennan hæfileika að gera
gott úr öllu, reyna að jafna
ágreininginn með sínu létta og
ljúfa skapi.
Við minnumst að leiðarlokum
hennar Öldu, sem svo gott var að
kynnast og kveðjum hana með
orðum skáldsins:
Hvert vinarorð,
sem vermir hug,
þá vakir böl og stríð,
hvert góðs manns orð,
sem gleður hug,
mun geymast alla tíð.
Blessuð sé minning hennar.
Guðný og Kristinn, Blönduósi.
fólk gerði að hausti um tilfærslu í
búskap. Enn bjóða gamlir land-
námsskógar skjól nýjum stofnum
og mætti svo fara að aftur bitu
lömbin lágresið á milli trjánna en
létu blágresið óbitið, nú er ekki
lengur bitinn broddurinn sem
upp úr hjarninu stóð þegar við þó
ætluðum að lifa af veturinn.
Sigurður Marteinsson hverfur
fyrstur sinna systkina af vettvangi
vorrar skammdrægu sjónar,,
þeirra sem með honum uxu upp.,
En eftir lifa Kristbjörg húsfreyja
á Siglufirði, kona Jóhannesar
Hjálmarssonar, sem fast hefur
sótt þar sjóinn en alltaf tekið land
til konu sinnar og barna; Jónína,
sem lengi bjó á Landamóti með
manni sínum og börnum, er nú á
Akureyri, þar sem hún missti
mann sinn fyrir aldur fram,
Sigurð Sigurðsson hinn kunna
söngstjóra; Arngrímur, sem
ávaxtar pund sitt fyrir sunnan
ásamt konu og börnum, athafna-
maður sem eitt sinn gróf sundur
Landamótsmýrar þegar þjóð vor
trúði á slíkt.
Víst var Sigurður í Ystafelli
mikill gæfumaður þegar til hans
kom Helga Elísabet Schiöth fædd
10. júní 1937 og varð eiginkona
hans og fram til hinstu daga.
Helga hafði komið frá Austur-
Þýskalandi með viðdvöl á Siglu-
firði þar sem hún var kona Öge
Schiöth lyfsala og kunns
söngmanns. Eignuðust þau þrjá
drengi sem hún kom með að
Ystafelli eftir að hafa misst mann
sinn. í Ystafelli hefur heimili
þeirra verið fram undir síðustu
tíma, Alfreðs, sem hefir læknis-
nám að baki, heilbrigðisfulltrúi á
Húsavík með heimili, konu og
barn; Þóris og Helga Birgis við
háskólanám. Helga var atgervis-
kona, greind og viðbrigðadugleg
og gekk hún í öll sín hlutverk í
móður- ellegar húsfreyjustarfinu
sem voru mörg, af óskaplegri elju
og fórnfýsi, má vera af rneiri
kröftum en endilega voru til svo
mjög sem hún var búin að gefa af
þeim og sé nú þess vegna heilsu-
tæp orðin. En tápleg eru þau
börnin þeirra tvö Helgu og
Sigurðar, Kristbjörg Góa, fædd
20. febrúar 1972 nú að hefja nám
í menntaskóla og Marteinn
Sigurður fæddur 12. nóvember
1975, ennþá í skóla heima í sveit
sinni.
Sigurður hefur verið árlegur
gestur margra að færa þeim ársrit
Skógræktarfélagsins þar sem
hann var mikill áhugamaður og
áhrifamaður með setu á fundum
en mestur þó í verkum sínum fyr-
ir málefnið. Hann átti líka marg-
ar ferðir vegna Sparisjóðs Kinn-
unga nærri 100 ára, og átti lengi
við hann skipti og var í stjórn
sjóðsins, sá hann vaxa þó varla
eins hratt og öspina við Ysta-
fellsbæinn sem ber þar langt ofar
mæni húsa.
Á nýliðnu hausti var hver
skepna þessa gamalgróna bús
leidd í hvarf frá bænum í umsjá
þess sem metast verður sem
úrræði eins og komið var og víða
koma nú við sögu þar sem fólki
fækkar og fé. Kannski koma þau
til með að aka frævagninum sem
sáir til skógar í Kinnarfellið.
Það er notalegt baksvið að
horfa til og ekki langt frá manni,
þegar Baldvin svo lágur í lofti
sem hann var, fóstbróðir Sigurð-
ar, bjó værð að kvöldi en upprisu
að morgni búfé þeirra og búsæld
meðan naut við. Hann var fágæt-
lega vel búinn að dyggð og trú-
mennsku að taka á sig það sem
ekki þjónaði upplagi Sigurðar að
hann sjálfur væri fastbundinn
við. Kannski má horfa til þess að
Baldvin með þessum háttum sín-
um væri meiri þátttakandi en
menn hugðu í nýjum skógi elleg-
ar því merkilega safni frímerkja
og póstkorta sem þarna var til í
bænum. Gott var líka að eiga þá
að baki sér þegar viðkvæm
málefni voru í umræðu og fram-
kvæmd sem eiga jafnan fleiri
sjónarhóla að horfa af. En þeir
þurftu ekki að bera sárindi frá,
aðeins gleðina að sjá hlutina
gerast.
Jarðarför Sigurðar Marteins-
sonar fór fram frá hinni nýju Þór-
oddsstaðarkirkju 7. janúar síð-
astliðinn að vistöddu miklu fjöl-
menni. Kirkjukórinn söng frá
kirkjuloftinu:
„Þú kristur ástvin alls sem lifir,
ert enn á meðal vor.
Þú ræður mestum mætti yfir,
og máir dauðans spor. “
Séra Björn H. Jónsson, okkar
mikils metni prestur, gerði einu
sinni enn málefninu góð og góð-
viljuð skil og lét þessa dökku
mjúku ræktarmold falla á kistu-
lokið.
Ég býð öllum gleðilegt ár.
12. janúar 1989.
Jón Jónsson, Fremstafelli.
Forsætísráðherra
með fiuid á Akureyri

Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, heldur
almennan fund á Hótel
KEA þriðjudaginn 24. jan.
kl. 21.00.
Fundarefni:
Atvinnu- og efnahagsmál.
Ællir velkomnir
Stjórn K.F.N.E.