Dagur - 12.05.1990, Page 10

10 - DAGUR - Laugardagur 12. maí 1990
Haraldur Júlíusson, byggingameistari hjá Haraldi og Guðlaugi hf.
og golfleikari, er í helgarviðtali að þessu sinni. Hann þekkir vel
blómaskeið og hnignun byggingariðnaðar á Akureyri, íbúða-
kapphlaup og vinnubrjálæði. Hann hefur ákveðnar skoðanir á
þessum málum og fer heldur ekki dult með þær. Við ræðum einnig
um álversmálið og að sjálfsögðu um golf, en Haraldur fékk mikla
golfdellu fyrir nokkrum árum. En samkvæmt ágætri hefð byrjum
við á því að kynnast aðeins fyrstu árunum í lífí hans.
Haraldur er fæddur á Akureyri, sonur
.lúlíusar Bogasonar og Hrafnhildar Finns-
dóttur en þau eru bæöi látin. Hann ólst upp
í Fjólugötu 14 á Eyrinni og var Þórsari.
„Ég var náttúrlega í fótbolta eins og allir.
gutlaði bara. Svo fékk ég mikla skíðadellu
unt tíma en var aldrei í keppni, hafði bara
gantan af þessu. Ætli ég hafi ekki verið í fót-
bolta fram til 14-15 ára aldurs, þá liætti ég,
enda breyttust aðstæður fljótt. Kvennamál-
in byrjuðu snemma og ég festi mig mjög
ungur. Þá tók brauðstritið viö."
Byggt * tyígang
fyrir Eyjólf Agústsson
- Fórstu þá að huga að húsnæði og börnum
strax á unglingsárum?
„Já, börnin komu fljótt. Ég eignaðist tví-
bura þegar ég var ekki nema 18 ára og
stúlku fimm árum scinna. Þá var ég byrjað-
ur að læra trésmíðina og fór fljótt að byggja
og selja í aukavinnu. Ég ætlaði að græða."
- Hjá hvcrjum lærðirðu trésmíöina?
„Ég lærði hjá Marinó Jónssyni og vann
hjá honum, en ég fékk mér lóð og byggði á
henni í aukavinnu. Fyrsta húsið sem ég
byggði seldi ég Eyjólfi Ágústssyni, en viö
vorum gantlir leikfélagar. Þetta hús er í
Lerkilundi 10."
- Var atvinnuástandið gott á þessum
árum?
„Já, það var alltaf nóg að gera. Það kom
rnikið þenslutímabil í byggingariðnaðinum
upp úr 1970 og maður gat unnið 24 tíma á
sólarhring ef ntaður bara treysti sér til þess.
Þetta tímabii stóð alveg fram til 1980."
- Vannstu áfram hjá Marinó og byggöir
hús í aukavinnu?
„Ég vann hjá Marinó í 8-9 ár. Þá var
félagi minn, Guðlaugur Arason, byrjaður
að vinna hjá honunt líka. Viö tókum okkur
síðan til og vildum fara að starfa sjálfstætt.
Það var cnn nóg að gcra, við fcngum okkur
lóðir og byggðum. og svo skringilega vildi til
að fyrsta húsið sern við byggðum saman
seldum við einmitt Eyjólfi Ágústssyni."
„Höfum alltaf haft nóg að gera“
Þetta var áður en Haraldur og Guðlaugur
stofnuðu fyrirtæki. Haraldur og Guðlaugur
sf. var stofnað 1980 og hélst með því sniði til
’87 er því var breytt í hf. En skall ekki
kreppan á í byggingariðnaðinum einmitt
upp úr 1980?
„Jú, en við höfðum yfirdrifið nóg að gera
og höfum alltaf haft. Það er fyrst núna sem
við sjáum fram á að þetta geti orðið rólegra.
Ég hef getað unnið að vild í tuttugu ár."
- En hvað gerðist í þessum iðnaði upp úr
1980 sem orsakaði almennan samdrátt?
„Verðtryggingin skipti náttúrlega höfuð-
máli. Það var húsaæði hjá íslendingum, allir
urðu að byggja yfir sig. Ég man hvernig
þetta var hjá mér sjálfum. Hugsunin var sú
að fyrst að Jón og Pétur byggöu yfir sig þá
varð maður að gera það líka. Ég átti ckki
krónu þegar ég byrjaði að byggja en byrjaði
samt á einbýlishúsi, enda taldi ég mig geta
þá ráðið byggingarhraðanum. Þetta gekk
svona, allir byggðu, verðbólgan át skuldirn-
ar og þær urðu að engu, en svo kom verö-
tryggingin. Það er eins og fólk hafi ekki átt-
að sig á því. Allir héldu áfram að byggja en
komust svo í vandræöi þegar þeir þurftu að
fara að borga af lánum.
Þetta fór illa bæði með einstaklinga og
byggingaverktaka. Eftirspurnin minnkaði
smárn saman og það má segja að þessir byrj-
unarerfiðleikar hafi komið í Ijós hjá sumurn
tíu árum seinna. Þetta var ntikið högg."
Húsaæði og hin glötuðu ár
- Var félagslega húsnæðiskerfið ekki lítið
áberandi á þessum árum? Keyptu ekki flest-
ir á frjálsum markaði?
„Jú, allir sem mögulega gátu keyptu á
frjálsum markaöi. Félagslega kerfið var fyr-
ir þá sem nauðsynlega þurftu á hjálp að
halda. í dag fer hver maður sem kemst inn í
félagslcga kerfið, sein er skiljanlegt því það
er ólíkt þægilegra að greiða 15% af kaup-
verði og setjast inn í fullbúna íbúð í stað
þess að kaupa á frjálsum markaði og leggja
hverja krónu og frístundir í íbúðina. Það er
ntiklu minni röskun hjá fólki sem kaupir
félagslegar íbúðir.
Hér á árum áður, sérstaklega upp úr
1970, þegar húsaæðið reið yfir þjóðina þá
fóru menn hreinlega vfir um. Menn byrjuðu
frá grunni og byggöu í aukavinnu, sáust
ekki heima hjá sér árum saman, og eftir að
þeir voru fluttir inn þurftu þeir að halda
aukavinnunni áfram til að standa undir
þessu. Svo byggðu menn náttúrlega eins og
greifar, eignalausir ntenn með 150-200 fer-
metra íbúðir. Þetta hefur snúið mörgum af
minni kynslóð bókstaflega á hvolf í 10-15
ár."
- Hin glötuðu ár, eða hvað?
„Já, þetta er alveg synd. Venjulega var
þetta fólk 20-25 ára sem sturtaði sér út í
svona ævintýri, fólk sem var að byrja í
sambúð, en það var enginn tími lyrir neitt
heimilislíf eða samvistir við börnin. Svona
var þetta og það er alveg kominn tími til að
það breytist. Og í rauninni er það að breyt-
ast."
„Kröfurnar ekki jafn geigvænlegar“
- Er hugsunarhátturinn kannski aö breytast
og eignastefnan á undanhaldi?
„Fólk er farið að hugsa raunsærra. Það
gerir sér grein fyrir því að það þarf að borga
húsin og nú hugsar það meira um að koma
sér fyrir í öruggu húsnæði, ekki endilega að
eignast það. Kröfurnar eru ekki jafn geig-
vænlegar, enda var þetta komið út í öfgar.
Fólk hugsaði meira um hvað náunginn var
að gera og vildi gera eins, eða jafnvel aðeins
meira."
- Nú eru verktakar á Akureyri að slást
um að byggja félagslegar íbúðir vegna
dræmrar sölu á frjálsum markaði. Þessár
íbúðir eru hins vegar innan við helmingur áf
öllum þeim íbúðum sem byggðareru árlega.
Hvernig gengur þetta dæmi upp?
„Þetta eru í kringum 70 íbúðir í það heila,
í verkamannabústöðum, kaupleiguíbúðuni.
hjá Búseta og leiguíbúðir hjá Akureyrarbæ.
Það tínast alltaf nokkrar út á frjálsum mark-
aði en það er grætilega lítið. Þetta er náttúr-
lega þróun sem enginn verktaki vill, að
þurfa alltaf að standa frammi fyrir kerfis-
kaupum. Auðvitað vilja menn byggja sínar
íbúðir og selja á frjálsum markaði og taka
hinar með, en það er eitthvað öfugt við það
þegar við erum bókstaflega farnir að byggja
tilveru okkar á félagslega kerfinu."
Haraldur og Guðlaugur hafa selt töluvert
af raðhúsaíbúðum á frjálsum markaði en
íbúðir í fjölbýlishúsum hreyfast varla nema
í félagslega kerfinu. Þetta er í stuttu máli
þversnið af stöðu verktaka f dag.
„Sé ekkert nema gott viö álverið“
- Hvað með framtíðina í byggingariðnaðin-
um?
„Lóðaúlhlutanir eru í bama-
legum ólestri ó Akureyri"
- segir Haraldur Júlíusson, byggingameistari og golfleikari