Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.1995, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 26. JANÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91)563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
(SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Stuðlað að olíusamkeppni
Þótt sjálfsagt hafi verið að greiða götu Irving Oil til
eflingar samkeppni í olíu- og benzínsölu á íslandi, er
ekki jafn sjálfsagt að greiða götu nýs smásölufyrirtækis,
sem hyggst skipta við eitt af fyrirtækjunum þremur, er
hingað til hafa einokað olíu- og benzínverzlun 1 landinu.
Skeljungur hefur þegar nægar lóðir á Reykjavíkur-
svæðinu, alveg eins og Olíufélagið og Olíuverzlunin.
Ekkert þessara félaga þarf nýjar lóðir næstu árin. Ef
hægt er að útvega nýjar lóðir undir benzínstöðvar eiga
þær að fara til nýrra félaga utan einokunarhringsins.
Ef Hagkaup og Bónus fá aðstöðu til að selja benzín í
samvinnu við þriðjunginn af þríhöfða þursi ohuverzlun-
arinnar, verður að reyna að tryggja, að það sé ekki dulbú-
in leið til að fjölga benzínstöðvum þursins með því að
hagnýta velvilja í garð neytendavænna kaupmanna.
Slík benzínsala má vera á lóðum, sem hin vinsælu
verzlunarfyrirtæki hafa til sinna starfa, en ekki á nýjum
lóðum, sem síðan rynnu smám saman til olíufélagsins,
er stendur að baki framtakinu. Reykjavíkurborg þarf að
gæta þess, að neytendur verði ekki gabbaðir.
Benzínnotendur munu ekki njóta ávaxta af samkeppni
fyrr en rofm hafa verið tök hins þríhöfða þurs á benzín-
markaðnum. Áratuga reynsla er fyrir því, að íslenzku
olíufélögin hafa rekið sameiginlega og lengst af ríkis-
verndaða einokun gegn hagsmunum fólksins í landinu.
Við þurfum fleiri en þrjú olíufélög í landinu alveg eins
og við höfum fleiri en þrjá fréttamiðla. Við þurfum líka
fleiri en tvö stór tryggingafélög og fleiri en þrjá banka.
Ekki síður þurfum við fleiri en eitt stórt skipafélag og
eitt stórt flugfélag. Við þurfum frelsi frá kolkrabba.
Reynslan sýnir, að innlendir aðilar hafa í flestum til-
vikum ekki bolmagn til að ráðast gegn einokunar- og
fáokunarfyrirtækjum landsins. Til þess að frjáls verzlun
fái að njóta sín hér á landi þurfum við að greiða götu
erlendra kaupmanna á borð við Irving Oil feðgana.
Með aðild okkar að fjölþjóðlegum viðskiptasamning-
um opnast leiðir til að rjúfa heljartök innlendra einokun-
ar- og fáokunarfyrirtækja. Skandia er að reyna að gera
það í tryggingum og Irving Oil í benzíni. Við þurfum að
laða hingað fleiri slíka aðila og á fleiri sviðum.
Ríkisvaldið hefur löngum rekið velferðarkerfi einok-
unar- og fáokunarfyrirtækja og reynt að hindra erlenda
samkeppni, til dæmis í flugi og flugafgreiðslu. Stærstu
stjómmálaflokkamir tveir hafa lengst af verið reknir sem
þjónustustofnanir kolkrabbans og smokkfisksins.
Reykjavíkurborg og nágrannabyggðir hennar leggja
lóð á vogarskál viðskiptafrelsis með því að útvega að-
stöðu fyrir nýja samkeppni að utan, óháða áratuga sam-
ráðum innlendrar fáokunar. Þetta gera sveitarfélögin
með því að bjóða hafnaraðstöðu og verzlunarlóðir.
Hagkaup og Bónus hafa reynzt vera neytendavæn fyr-
irtæki og em alls góðs makleg. En þau starfa saman og
hafa á sínu sviði markaðshlutdeild, sem er yfir hættu-
mörkum. Hún gæti valdið erfiðleikum, ef skipt yrði um
ráðamenn og viðskiptastefnu í fyrirtækjunum.
Af öllum þessum ástæðum er eðlilegt að líta öðrum
augum á benzínsmásölu Skeljungs, Hagkaups og Bónus-
ar en á nýja samkeppni af hálfu Irving Oil, sem þarf
nýjar lóðir til að geta farið af stað. Skeljungsafkvæmið
getur athafnað sig á lóðum málsaðilanna þriggja.
Aðalatriðið er, að Reykjavíkurborg veiti nýjum aðilum
nýjar lóðir, en ekki gömlum og grónum aðilum, hvort
sem þeir eru undir eigin nafni eða í nýjum dulargervum.
Jónas Kristjánsson
Jóhanna segir fiskmarkaði mikilvægan aðgang fyrir nýsköpun í sjávarútvegi og megináherslu verði að leggja
á fullvinnslu sjávarafla hérlendis.
Landsf undur Þjóðvaka
Landsfundur Þjóðvaka hefst nk,
laugardag að Hótel Sögu og stendur
öllum opinn sem gerast félagar í
Þjóðvaka. Þar verður gengið end-
anlega frá skipulagi hreyfingarinn-
ar og málefnagrundvelli m.a. í sjáv-
arútvegsmálum.
Ný stefna í sjávarútvegi
I sjávarútvegsmálum leggjum við
áherslu á að fiskveiðilögsagan og
fiskstofnarnir séu ótvírætt þjóðar-
eign og að afnotaréttur skapi ekki
eignarrétt á auðlindinni. Hámarks-
afrakstur af auðlindinni þarf að
nást með skynsamlegri nýtingu
fiskstofnanna. Jafnframt þarf að
taka tillit til hyggðasjónarmiða,
umhverfisáhrifa, áhrifa einstakra
veiðarfæra og kjara sjómanna og
fiskvinnslufólks, sem byggja af-
komu sína á sjávarfangi.
Brýnt er að koma í veg fyrir að
kvóti safnist á fárra manna hendur
sem getur valdið byggðaröskun og
slæmu atvinnuástandi, sérstaklega
í fámennum sveitarfélögum. Dreifð
eignaraðild í sjávarútvegsfyrir-
tækjum er því nauðsynleg, ásamt
því að tryggja betur hlut smábáta-
útgerðarinnar, en rekstrargrund-
velli hefur verið kippt undan mörg-
um tugum smábáta, sem þó hafa
verið meginstoð heilu byggðarlag-
anna.
Þjóðvaki leggst eindregið gegn
því aö heimilt verði að veðsetja
aflakvóta enda er um þjóðareign
að ræða en ekki eign einstakra fyr-
irtækja. Jafnframt leggjumst við
gegn því að forkaupsréttur sveitar-
félaga við skipasölu úr byggðalag-
inu sé í reynd gerður óvirkur meö
því að stofnað sé fyrirtæki innan
sveitarfélagsins sem kaupi við-
komandi skip, en geri það síðan út
frá öðrum landshluta. Þjóðvaki tel-
ur rétt að útgerðin greiði fyrir af-
not af auðlindinni, þannig að komið
Skoðanir aimarra
yfirlýsta tilgang að selja eldsneyti á lægra verði en
tíðkazt hefur á markaðnum. ... Hér er um mjög
áhugaverða þróun að ræða og forvitnilegt að sjá með
hvaða hætti Olís og Olíufélagið munu bregðast við
þessu útspili Skeljungs."
Úr forystugrein Mbl. 24. jan.
Skuldirnar í skil
„Vextir hafa verið hækkaðir í húsnæðiskerfinu.
Þetta hefur leitt til gífurlegrar skuldasöfnunar, en
þeir sem eiga fjármagn hafa fengið góða ávöxtun og
orðið ríkari um leið og þeir sem minna mega sín
hafa orðið fátækari. Það er áríðandi að snúa þessu
við. Þar er brýnasta verkefni að leggja skipulega
vinnu í það að koma skuldum almennings í skil.
Vanskilin mynda hengingaról, sem stöðugt herðir
að og leiðir fyrr eða síðar til gjaldþrota sem allir
tapa á, líka þeir sem eigafjármagnið í bönkunum."
Ur forystugrein Tímans 25. jan.
Smæð fyrirtækja
„Menn hljóta að spyrja sig hvort skynsamlegt sé
að hafa erlend stórfyrirtæki sem velta hundruðum
milljarða króna og veita tugþúsundum manna at-
vinnu með. í samanburði við íslensk fyrirtæki. Að
margra mati væri nær að bera saman arðsemi lítilla
og meðalstórra fyrirtækja á erlendri grundu við þau
íslensku. Þar með er ekki sagt að arðsemi smærri
fyrirtækja eigi að vera minni en stórfyrirtækjanna,
en samanburðurinn yrði óneitanlega meira viðeig-
andi.“
Sólmundur Már Jónsson viðskiptafr.
i 3. tbl. Vísbendingar.
Tíðindi af olíumarkaðinum
„Nýjastu tíðindin, sem líklega vekja hvað mesta
eftirtekt og hafa í fór með sér róttækustu breyting-
una á olíumarkaðinum hér á landi, er stofnun Ork-
unnar hf. síðastliðinn föstudag, sem hefur þann
Kjallarinn
Jóhanna Sigurðardóttir
alþingismaður
lenskar aðstæður.
Leita þarf allra leiða til að afla
sé ekki hent í sjóinn. Kanna þarf í
því sambandi hvort ekki sé rétt að
greitt sé tiltekið lágt gjald, sem taki
mið af kostnaði við að koma undir-
málsfiski í land eða að sjómenn eða
samtök þeirra fái andvirði slíks
undirmálsfisks. Rannsóknir á
strandeldi botnflsks þarf einnig að
efla stórlega.
Fiskmarkaðir
Leiguviðskipti endurspegla oft
alvarlegan galla í kerfinu, ekki síst
þar sem verðlagning á hráefni fer
ekki eftir framboði og eftirspurn.
Þjóðvaki telur að verðmyndun á
fiskmörkuðum sé réttlátasta verð-
lagning hráefnis. Um 100.000 tonn
af botnfiski eða um 30% af ferskum
botnfiski lönduðum hérlendis fer
„Leiguviðskipti endurspegla oft alvar-
legan galla 1 kerfinu, ekki síst þar sem
verðlagning á hráefni fer ekki eftir
framboði og eftirspurn. Þjóðvaki telur
að verðmyndun á fiskmörkuðum sé
réttlátasta verðlagning hráefnis.“
verði á hóflegu veiðigjaldi í áföng-
um og að tekjumar verði nýttar til
endurskipulagningar og hagræð-
ingar í sjávarútvegi, til hafrann-
sókna og að bæta hlut þeirra byggð-
arlaga sem verst hafa oröið úti
vegna samdráttar í aflaheimildum.
Þjóðvciki leggur áherslu á aö
kannað verði ítarlega, m.a. með
samanburði við fiskveiðistjórnun-
arkerfi í öðrum löndum, hvort ann-
að fyrirkomulag veiðistýringar, s.s.
svæðakvóti, veiðarfærakvóti eöa
kvóti á einstakar gerðir fiskiskipa,
sé heppilegt og hagkvæmt við ís-
nú um innlenda fiskmarkaði.
Rétt er að stuðla að því með lög-
gjöf eða samningum að allur afli
fari um innlenda fiskmarkaði. Með
því fæst eðlileg verðmyndun á hrá-
efni, eftirlit með lönduðu magni
verður auðveldara og tortryggni
milli útgerðarmanna og sjómanna
minnkar. Fiskmarkaðir eru einnig
mikilvægur aðgangur fyrir ný-
sköpun í sjávarútvegi og meginá-
herslu verður að leggja á full-
vinnslu sjávarafla hérlendis.
Jóhanna Sigurðardóttir