Þjóðviljinn - 09.09.1970, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN — Miðvifcudagiur 9. septemiber 1970.
Ánægjuleg ferð
Við Ljósavatn var snætt.
Orð í belg
Ný kennslubók / #s-
lenzku er komin út
Nýlega er komin út Kennslu-
bók í íslenzku eftir Skúla Bene-
difctsson gagnfræðaskólakenn-
ara á Akranesi, og segir höf-
undur í formála, að efni bók-
arinnar sé miðað við þær kröf-
ur sem eðlilegt telst að gerðar
séu í framhaldsskólum, einfcum
þeim er búa nemendur undir
landspróf miðskóla og gagn-
fræðapróf. Einnig h-afi hann
haftt Miðsjón af námsefni í
framhaldsdeildum gaignfræða-
sköla og fyrstu befckjum
menntaskóla.
Bókin er nýstárleg að því
leyti einkum, að reynt er að
tengja málfræði og setninga-
fræði meira en gert hefur ver-
ið í kennslubókum, enda segir
höfundur að þau skil sem ein-
att séu gerð milli þessara
tveggja þátta móðurmálskennsl-
unnar séu bæði röng og vill-
andi.
I ávarpi höfundar til nem-
enda segir höfundur m. a.:
„Vegna vanþekkingar lærðra
sem leikra á því, sem venja er
að toalla setningafræði, hefur sú
trú náð talsverðri úthreiðslu, að
setningafræðin sé eitthvað allt
annað og mifclu þyngra náms-
efni en málfræði. Þessu er öf-
ugt farið. Þefcking nemenda á
setningafræði skýrir hins vegar
mörg hinna torveldari mál-
fræðiatriða. Enginn getur held-
uj* lært setningafræði án góðrar
þefckingar á frumatriðum al-
mennrar málfræði. Þannig
styðja þessir þættir námsins
hvor annan“.
I formála bókarinnar segir
höfundur einnig: „Einnig fer ég
að notokru nýjar leiðir um val
verkefna. Mörgum æfingarköfl-
um fylgir lausavísa. Er það gert
til þess að gílæða áhuga nem-
enda á íslenzku ljóðfbrmi.
Beynsla mín er sú, að nem-
endur hafi nú engu minni
áihuga á og ánægju af braglist
en áður var, — aðeins ef
athygli er vakin á henni“.
Bólkin er 140 bls. og er gefin
út af Kvöldvökuútgáfunni á
Akureyri, en prentuð í Borgar-
prenti í Beykjavík.
Sveitarstjórnarmál
Sveitarstjórnarmál 4. tbl. þessa
árs flytur m. a. myndskreytta
grein um aðalskipulag Sauðár-
króks, eftir Stefán Jónsson og
fleiri arkitekta, sem unnu að
gerð þess. Hallgrímur Dalberg,
skrifstofustjóri í félagsmála-
ráðuneytinu skrifar um aðstoð
ríkisins við landakaup sveitar-
félaga, Bárður Daníelsson,
brunamálastjóri um nýstofnaða
Brunamálastofnun ríkisins og
Aðalsteinn Guðjohnsen, raf-
magnsstjóri, um stjóm og stærð
rafveitna.
Guðmundur Vigfússon, fyrr-
verandi borgarfulltrúi, á grein-
ina Þjóðhagslegt mál, sem fjall-
ar um sameiningu sveitarfélaga
á höfuðborgarsvæðinu, grein er
um starfsemi Lánasjóðs sveitar-
félaga eftir Magnús E. Guðjóns-
son, framkvæmdastjóra sjóðs-
ins, og Sveiribjöm Jónssön,
framkvæmdastjóri, kynnir til-
lögu um stofnun landssambands
félagsheimila.
I tímaritinu eru einnig birtar
Framhald á 9. síðu.
Að loknum snæðingi var brugðið á leik.
I Lesbók Morgunblaðsins hinn
30. ágúst þ.á. ritar Helgi P.
Briem um Nýja Jökuldal, sem
svo er stundum nefndur efitir að
Þingeyingair hófu þar fjárleit-
ir á síðustu öld. Dalurinn var
þá ólþekktur og að venjuletgri
söguskoðuin Islendinga, þá hafði
það sem fór að þefakjast á há-
lendi íslands á 19. ö'id aldrei
verið til áðuir, enda getur okk-
ar konungssaga kyrjað með
Jörundi að efcki hafði verið
kóngur 1 landinu áður. Nú vill
Helgi P. Briern láta þennandal
hedta1 Tótmásarhaga, því Tómas
Sæmundsson villtist í dalinn um
1835.
Öglögg er okfcar saga í ýtmsu
fyrir 19. öld, enda er nú ta'iið
heillaráð að stritoa yfir hana eða
kalla hana skéldsfcap. Við reyn-
um þó í lengstu löig að halda í
sfcáldsögunai, af því að þjóðin
hélt Alþingi við öxará og
komu menn hvarvetna til af
landsbyggðinni. Þetta vardjarft
teflt um ferðalög fra fjarrum
landsihlutum og 17 daga var
Hra'fnkell að ferðast þetta í
lygasögunni. Heiimdldir í þjóð-
arskéldsögunni telja 20 daga
ferð umhverfis landið, en 4
daiga ferð þvert yfiir það. Þetta
var vitið í skáldsögunni umAl-
þingi, að það gat verið vinn-
andi vegur fyi-ir alla menn í
landinu að komast á ÞingvöGl
við öxará. Nú íielfur maður
heimiild fyrir því í lygasöigiu,
Hrafnfcelssögiu Freysgoða, að
Sámur á Leiksfcálum í Hrafn-
keQsdal, sem að vísindum var
aldrei byggður, notaði þessa
styttri leiðina til að komast á
Þingvelli. Hann for sem leið
Iá uim fjöttl og firndndi, um
Möðrudal, sem óvart nær suð-
ur að Vatnajöltóli sem dalur, í
Herðuibreiðartumgur, sem svo
heitir í gömttum móldögum og
heimildum, þangað til
nafnið var gleymt og Björn
Gunnlaugsison skírði þetta land-
svæði af staðlháttarlegum ein-
kennium og listrænni tumgu:
Hvannalindir. Þaðan fór Sárnur
í Króksdal. Þessi leið hét um
alla sfcáldsöguigjörð Islendinga
Vatnajökulsvegur, cg segirStef-
án amtmaður Thórarensen
Bjama á Draflastöðum þaðl791,
og Pétur Brynjóttfsson læfcnir á
Brefcku í Fljótsdail, Péturssonar,
flór og ,,fann“ þennan veg liitllu
síðar.
Af þessu samtali oíkkar Pálma
Hannessonar varð það að hann
fyttltist mifcluim áhuga' á þvi að
finna áningarstað íslenzfcra
ferðamanna á þessari styttri
leið til Alþingis, og hann sá í
hendi sér að þeirra mundi víða
von, en þá náði hans ágæta
starf ekfci lengra fyrir forlög-
unum. Mér helfiur ekki tekizt
að vekja áhuiga , .söguskái dan n a' ‘
fyrir þessu máli síðan, er þetta
var og Pállmi bjósit í það að
athuga miálið.
Ég hief ekki komið á þessa
„Tómasiarhiaiga" sttóðir, en flug-
stjóri einn gerði það fyrir imig
að fljúga þama lágit yfir á ledð
til Austurlands. Það stóðheima,
sannarlega er dalurinn rétt-
nefndur Króksdalur, sjálfur vax-
inn í fcrók, krókur í hann af
leiðinni og hreánn og beinn
Tungnatfellsjöku'lskró'kur. Þama
kom Sárnur í öðrum áfamgan-
um frá Leifcskátam, beitti mörg-
um hestum í fjaflasólmóðunni
og dreymdi HrafnkéL. Tvo á-
fanga átti hann eftir á Þiing-
velli. Að stoíra þennan dal eft-
ir atburðum á 19. öld er fólska
við söguma. Nýl Jöfculdalur er
gangnamannamiál. Nýi dalur er
andlaus skáldsfcapur. Nýfumdni-
dalur gæti gengið (þ.e.a.s. Njú-
fánddalur!). Tótaasarhagi er
tungttspelki, sem von er nú á
dögum.
Helgi P. Brierm vildi kannski
ræða þetta áfangairruál. Það er
þörf á því að rannsafca'þaðmiál'
nánar.
Beykjavfk 31. ágúst 1970.
Benedikt Gíslason frá Hofteigi.
Ölafsfirði — Sunnudaginn 23.
ágúst sl, eða á síðasta vaida-
degi Jörundar kóngs yfir ís-
landi, efndi Alþýðubandalagsfé-
lagið í Ólafsfirði ti'i hiópferðar
a/ustur í Mývatnssveit.
Þetta var fierð fyrir alla fjöl-
skylduna og var þétttaka góð,
betri en áætlað hafði verið, eða
um 50 manns.
Kl. 8 að morgni var lagt af
stað. Þoka var nokfcur við
brottför, en er knmið var út-
umdir svonefnda Ófærugjá, í
ÓJ afsfij arðarmúla, ókum við upp
úr þokunni. Var þá ekkd að
sökium að spyrja, sólin sfcein
sínu fegursta, en þokan lá edms
og þykkt teppi yfir landi og
sjó, eins íangt og augað eygði.
Þó að land sæist ekki, þá var
þetta óneitanlega fögur sjón. En
Adaim var ekki lengi í Paradís.
því að brátt ókum við niður á
við, inn í þokuna aftur.
Upphófst nú mikill söngur og
gleði í bílnum; kratokamir byrj-
uðu og svo tóku fledri og fleiri
unddr sönginn, attlt til þess að
sól skein á ný í Vaðlaheiði.
Við Ljósavatn var áð. Menn
tóku fram nesti sitt. Að lofcn-
um sn.æðingi brugðu þeir yngri
á leik, og var dvalið þama um
stund i sólskini og hitaveðri.
Þá var ekið að Goðafossá og
hann skoðaður, og síðan var ek-
ið rakleitt að Garði í Mývatns-
sveit, þar sem Þorgriimur Starri
beið hiópsins, en hanm ætlaði að
hafa með höndum leiðsögn um
sveitina.
Fyrst var farið að Höfða,
sumarbústað frá Guðrúnar Páls-
dóttur. Hún var stödd í bústaðn-
um og vedtti góðfúslega ieyfi
sitt til að skoða höfðann, sem
áður hét Hafurshöfði. Mikið®’
hefur verið gróðursett af trjám
og skrautjurtum þama. Enn-
frernur er útsýni gott af höfð-
anium yfir voga og víkur Mý-
vatns.
Næst var fiarið í Dimmuborg-
ir, og var þar drukkið kaffi í
fallegu kjarri. Að kaffidrykkju
lokinni stilltu krakkamir
sér upp og hófu söng mikinn,
sem bergmálaði í borgunum.
Þetta gerðu þau Þorgrími
Starra til dýrðar. Ferðafóttksem
Brídgefélag
i Kópavogi
Annað starfsár Bridgefélags-
ins Ásarnir í Kópavogi er um
það bil að hefjast. Félagið hélt
aðalfund sinn 14. maí s. 1. eftir
blómlegt og þróttmikið starf á
fyrsta ári. Fjárhagur félagsins
var eftir vonum góður. Heild-
arveltan á árinu var um kr.
100.000,00 og félagið átti í eign-
um og sjóði um kr. 17.000,00 við
ársuppgjörið, en álíka hárri
upphæð var varið til kaupa
verðlaunagripa til þeirra, sem
beztum árangri náðu í keppni
á vegum félagsins. Farið var í
keppnisför til Vestmannaeyja á
vegum félagsins og spilasveit úr
Eyjum kom síðar til Kópavogs
í boði Ásanna. Aðalstjómin var
endurkjörin, en hana skipa:
Þorsteinn Jónsson formaður,
Framhald á 9. síðu.
þama var statt, hafur efttaust
ekki átt von á að heyra Dimmu-
borgir bergmóla af söng bama,
enda stoppaði það við.
Næst var ekið að Grjótagjá,
þar siem farið var í bað. Þenn-
am merka stað fiundu Englend-
ingar á undan Isdendimgium, en
hann er nú talimn tdl náttúru-
undra.
Að loknu baði var dregið í
happdrætti ferðarinnar, en hver
farmiði var jafhframf happ-
drættismiiði. Vinninginn sem var
bók Jakobínu Sigurðardóttur,
Dægurvísa, dró Stefán Víg-
lundur Ólaifsson.
Enn var tagt af stað og nú
tekin stefna á Námasfcarð. Bkið
var sem leið liggur framhjá
toísil!gúrverksmiðjun.'ni, en Þor-
grímúr Stairri sagði að fiyrsta
tiiLraun Islendinga til stóriðju á
íslandi, hefði verið gerð á Þttng-
eyingum. Heldur var óósrjálegt
í itoringum verksmiðjuna, mikla
gufustróka laigði þama upp úr
jörðinni með miklum gný. Að-
spurður sagðist leiðsögumaður
enga skýringu hafa fengið á
því, af hverju þessi orka væri
etoki nýtt.
Stuttuir stanz var hafður í
Námaskarði, en síðan var efkið
að Reykjaihttíð, þar sem Jeið-
sögumiaðurinn var Itovaddur. Var
nú khitokan orðin sjö,, og ekið
norður kísilgúrveginn, smóspöl,
en síðan beygt norðurmieö vatn-
inu og stefnt heim.
Glatt var á hjalla á heimleið-
inni. Var komið til Ólafsfjarð-
ar kl. 10 að kvöldi, eftir á-
nægjulega og að allra dómd sem
þátt tóku vel heppnaða fierð.
M. M.
Nokkrir yngstu þátttakendamna í ferðinni. Myndin var tekin við
Höfða. —
Þorgrímur Starri í miðið og Guðrún PáJsdóttir aftan til teil hægri
fræða ferðafélagana um Höfða og Bárðarbás. — (Ljósm, Ó. G.).
Dósóþeus Tímótheusson
Dósi minn!
Þegar ég hringdi af tilviljun
á Þjóðvdlj'arm í gaar svaraði
mér dimm rödd og sagði: Viltu
ger^ svo vel að sfcrifa um hann
Dósa og skila greininni fyrir
klukban tólf á morgun. Ég
fölnaði og stundi upp: Er hann
Dósi diáinn? Ertu vitlaus, sagði
hán dimmia og fcaldirianialegia rödd.
Hann Dósd er sextugur á morg-
un. Mér létti eins og ungri
stúlfcu, sem hefur heimt sjó-
manninn sinn úr helj.u beint
úr brdmgarðinum. Og nú á ég
að skrifa um þig. Hvern and-
sfcotann á ég að skrifa um þig?
Um sína beztu vini getur mað-
ur ek,ki skrifaÖ — ekki frekiar
en maður gæti skrifiað afmæl-
isgrein um sjálfan sig. En úr
því að þessi kalda og grdmmi-
lega rödd Þjóðviljans skipaði
mér að skrifa um þig, sextagi
syndari. þá verð ég auðvdtað
að hlýða, gamall agaður
kommúnisti eins og við erum
báðir. Og þá hef ég ekkj ann-
a’ð að segja á þessum mikla
degi þegar þú ert að seifcsf
eftir skottinu á mér, tveimur
árum eldri.
Dósj minn! Þegar ég minn-
ist þín frá ckkar fyirstu kynn-
sextugur
um, þá man ég ailtaf eftir
brosd þinu, þessu yndiislega
bændahrosi manns, sem tók að
vísu bændaskólapróf, en lagð-
ir aðallegia stund á að sjá um
að við íslendingair skyldum
ailtaf geta talað saman í síma.
Þú hefiur lagt símalínur um
landið allt, séð um a'ð íslenzkt
málæði faeri a'ldrei í hundiana,
þar sem það á raunar beiroa.
En þegar þú hafðiæ loki’ð daigs-
verki þínu í þessari tegund
fjöhniðlunar, þá gekkst þú á
fund þeirra roanna í héraðinu,
sem kunnu að meta skáldsikap
— ekki í fomum stíl — held-
ur i stíl þeirra, sem bezt
kunnu að fara með hdna lif-
andi tungu. Aldrei hef ég
gleymt töfrum íslenzkunnar,
svo sem þú fórst með hiana á
tungu Þorsteins Erlingssonar,
og aldrei hef ég séð íslenzka
sól fegurri en hjá þér, hivort
sem hún reis hæst á himni í
júní, eða hvairf föl niður í haf-
ið á afmæli lausnarans.
Gleðilegt ár gamlj ó'gleym-
anlegi vinur, þinn
Sverrir Kristjánsson.
Dósóþeus Timótheusson er nú
staddur í vánnuflokki siroa-
manna i Miðfirði. Hefur vinnu-
flokkurinn a'ðsetur hjá B'rúar-
holti í Ytri-Torfuetaðiaihreppi.
I