Þjóðviljinn - 24.12.1976, Blaðsíða 18

18 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Jólablað 1976
Um Óvíd

Aldrei hefur andans manni vcr-
ift refsaft grimmilegar en Óvid,
þessu rómverska skáldi sem áftur
naut hylli Agústusar keisara,
fyrir nokkra bók, en honum fyrir
bókina ARS AMATORIA, þaft
skyldi þá hafa verift Baudelaire
fyrir Sjúkleiksblómstrin sln. Fyr-
ir þetta var Óvid aft boöi keisar-
ans sendur I útlegft til ystu endi-
marka rfkisins aft austanverftu,
og var mér einu sinni sagt aft þar
heffti liann dáift úr leiftindum, en
hann dó ekki fljótt, þvi var nú ver,
heldur varft hann aft dragast meft
lifið lengi vift sifellt vol og nauft,
þráandi af öllu hjarta keisara
sinn, konu sina (sem hann reynd-
ist vist ævinlega trúr) vini sina,
bækur. glaftværft og góftan félags-
skap. Staðurinn, sem hann var
vistaftur I vift þviiika sálarangist,
hét Tomis, en heitir nú Constanta
vift Svartahaf, og er væntanlega
jafn óvistlegur skáldi sem þá var,
en þó er þar stytta af Óvid úr eir,
og kvaft vera grófiega góft, og lýsa
honum sem sposkum og frjálsleg-
um heimsmanni. (En Korinnu
þráfti hann aldrei þarna, þvl hún
var vist engin til).
Sifelldlega gengubréf frá þess-
um hamslausa manni til Rómar-
borgar, stiiuft ýmist á keisarann,
þennan mikla siövendnispostula,
eiginkonuna sem óvid haffti orftift
aft skiija eftir, efta vinina sem
einnig höfftu orftift eftir. Bréf þessi
eru einhverjir þeir mestu kvein-
stafir, vol, vil og meftaumkun
meft bréfritaranum sjálfum, sem
þekkist i gervöllum bdkmenntum
heimsins, svo illa siftaftur og illa
artaftur maftur gæti haft gaman
þar af, og þaft þó hann fyndi ekki
annaö en hneykslunarhellur i Ars,
og gæti ekki giatt sig vift nokkuft
þar. Mig minnir aö ein bókin heiti
TRISTIA, þaft þýftir sorg og lýsir
hugarástandi þessa gáfafta skálds
síftasta kvöldift sem hann dvaldist
í Róm, og kvaft þaft vera átakan-
legur lestur. önnur bók þarna rit-
uft er Epistolae ex Ponto, BRÉF
FRA SVARTAHAFl, og linnir þar
aldrei vili.
Eftir aft hafa verift gleymdur
efta svo til i allmargar aldir, varft
Óvfd frægur aft nýju. Agústus
haffti bannaft bækur hans, og
fengust þær ekki aft láni á bóka-
söfnum, en engu aft síftur nutu
þær mikilla vinsælda lengi fram
eftir. Siftan fór aft draga fölskva
yfir frægftina og gekk svo fram á
elleftu öld. Þá skaut henni upp aft
nýju scm skæru Ijósi.
Og bókin barst til tslands og
þaftalla leift norftur aft Hólum. Nú
er aft segja frá þvi.
í Sögu Jóns helga ögmunds-
sonar biskups á Hólum er þessi
kafli:
...Mansöngs kvæfti efta visur
vildihann (Jón biskup) eigi heyra
kveftin og eigi láta kvefta, þó fékk
hann þvi eigi meft öllu af komift.
Þaft er sagt i frá, aft hann kom I
hljóft, aft Klængur Þorsteinsson,
sá er siftar varft biskup i Skálholti,
en var þá prestlingur og ungur aft
aldri, las bók þá er kölluft er OVI-
IHUS EPISTOLARIUM. 1 þeirri
bók býr mansöngur mikill, en
hann bannafti honum aft lesa
þesskonar bækur, og kallafti þó
hverjum manni mundi ærift höf-
ugt aft gæta sin vift líkamlegri
munúft og rangri ást, þó aft hann
kveikti eigi upp hug sinn til þess
meftur né einum siftum cfta þess-
konar kvæftum.
Svona fórust biskupi þessum
hinum helga,(þeim sem hjúskap
sinn hélt svo guftlega aft af honum
komu engar ættir, Steingrimi
Matthíassyni til mestu sorgar)
orft um bókina, en svo er aft sjá
sem hann hafi verift búinn aft lesa
hana áöur og talift sig þvi til þess
færan aft vara vift henni. Og galt
bókin þessa, henni var ekki haldið
aft fólkinu hér á landi, enda vissu
fáir aft hún væritil. Nú er banninu
aflélt og bókin hér komin, og urftu
aftur aft lifta tiu til ellefu aldir.
Bókin lifir, svona lifseig er bókin,
þrátt fyrir bann keisara og bisk-
ups.
Til er gömul kona, svo eldgöm-
ui aft guft má þaft náfta og svo fróft ,
aft hver maftur inundi truflast
scm þaft vissi. Hún hefur sagnar-
anda. Hún cr lotin orftin af lær-
dómi og á sér járnspangargler-
augu scm farin eru aft ryftga.
Kona þessi hcfur skrifaö pistil
um óvid, og vandað sig vel. I hon-
um er ekkert atriöi sem hrakift
vcröi, en mörg sem staftfesta má.
Og held ég hvert atrifti rétt vera.
Þar segir aft Ars sé ,,etv. hin
ósiftlcgasta bók samsett af jstór-
skáldi” og liklega hafi þaft verift
réttmætt af Agústusi keisara aft
senda óvid í útiegft, svo annt sem
liann lét sér um gófta sifti f riki
sinu, og megi lita svo á sem bók
þcssi sé uppreisn gegn þeirri vift-
leitni keisarans. Heldur hún bók-
ina vera af bókum komna en ekki
atburðum beinlinis. Corinnu segir
hún iikiegast ckki hafa verift til,
svo sem áftur er sagt. Lofsyrfti á
hún annars mörg um Ars, og ber
Macauleylávarft fyrir sumu, en
hann á aft hafa sagt aft þetta sé
best skrifafta bókin, hún Ijómi öll
af fyndni og fjöri. (Menn fyrirgefi
mér þó orftalaginu sé svolitift
breytt).
Óvíd var rómverji, fæddur árift
43 f.Kr. d. árift 18 e.Kr. og var þvi
liftlega sextugur þegar hann loks-
ins fékk lausn frá þeirri þrá eftir
Róm, sem ekki linnti meftan hann
liffti. Hann fæddist i bæ þcitn scm
nú heitir Sulmona, álika sunnar-
lega og Róm og ekki alilangt þaö-
an, var af menntuftu fólki og sett-
ur til mennta, átti aft læra
mælskulist og verfta niæisku-
maftur, en fór i staft þess aft yrkja
og gcrfti ekki annaft úr þvi. Siftan
fór hann i ferftalög um Grikkland,
Litlu Asiu og Sikiley, þrigiftur var
hann og unni best þriftju konu
sinni og hún honum, brást hún
honum aldrei. Eina átti hann
dóttur, liklega meö miökonu
sinni. Ekki er Ijóst hvcr ástæfta
var til útlegöardómsins auk bók-
arinnar, en ástæöan var vist fleiri
en ein. Og er nú of seint aft grafa
þetta upp.
Agústus var þá keisari I Róm er
Kristur fæddist i Betiehem.
KAUPFÉLAG
BORGFIRÐINGA
óskar öllu starfsfólki sinu og viðskiptavinum
gleðilegra jóla og nýárs
og þakkar viðskiptin á liðna árinu
ALDREI GLÆSILEGRA ÚRVAL AF
ÍSLENSKUM ULLARVÖRUM:
SJÖL
HYRNUR
PEYSUR
HÚFUR
VETTLINGAR
VÆRÐARVOÐIR
ÍSLENSKT KERAMIK í ÓVENJU
MIKLU ÚRVALI
ÍSLENSKUR HEIMILISIÐNAÐUR
Óskum landsmönnum öllum
gleöilegra jóla
og farsæls nýárs.
Þökkum árið sem er að líða.
Búnaðarfélag íslands
Sendum starlslólki voru og viðskiptavin-
uin okkar beztu
JÓLA- OG NÝARSÓSKIR
með þökk fyrir liðið ár.
Fiskiðjan
FREYJA hf.
SÚGANDAFlIiÐI. Simi <)4-(>105.
Fyrsta
sorgarljóð
Eg ætlaði að fara að yrkja lof-
dýrðaróðinn minn um her-
mennsku og hraustlega bardaga.
Þetta fannst mér hæfa bragar-
hætti mínum, því í honum eru
allar Ijóðlínur jafnar að brag-
liðum. En þá fór Amor að hlæja
að mér og tók burt í leyf isleysi
einn af bragliðunum. Hver leyfði
þér að gera þetta, strákurinn
þinn? Við sem heitum skáld
eigum að feta í fótspor listagyðj-
unnar en ekki þín. Hvernig mundi
það spyrjast ef Venus tæki upp á
því að grípa ófrjálsri hendi vopn
og verjur Mínervu hinnar gló-
hærðu, eða ef Mínerva hin gló-
hærða færi að veifa blysum fyrir
vindi? Hverjum mundi líka það
ef Ceres vildi fara að gera sig að
drottningu yfir f jöllum krýndum
skógi, eða ef Hin athafnasama
mær tæki til að aka skarni á
hóla? Eða Appolló hinn fagur-
hærði, ætti hann að fara að ganga
með spjót en Mars að hræra
strengi Eólshörpunnar til tón-
smiða? Of mikill er orðinn ofsi
þinn og völd þín, og viltu nú enn,
piltur minn, færa út landamæri
yfirráða þinna? Heldurðu að þú
eigir með allan heiminn? Eiga nú
Helíkon og Tembedalur að lúta
þér líka? Á sjálfur Appolló ekki
framar að fá að ráða yfir hörpu
sinni? Fögur þótti mér fyrsta
linan í kvæði mínu, sem aldrei
verður ort, þvi þá komst þú að
stöðva flug mitt móti himni.
Enginn piltur, engin síðhærð
stúlka, kemur nú að veita mér
liðsemd við leikinn á þessa ein-
földu strenqi.
Svona sárt var mitt kvein, og
þá tók hann úr örvamæli sínum
þær örvar sem hann ætlaði að
nema skyldu stað með hrellingu i
hjarta mínu. Siðan benti hann
bogann á hné sínu og sagði:
,,Skáld, nú færðu efni i Ijóðagerð
þína." Öhó, neyð, sem aidrei
þrýtur, ástarörin hæfði beint i
mark. Nú er ég sem í eldi, og nú
er það Elskan, og enginn nema
hún, sem ríkir yfir hjarta mínu
sem enga ánauð þekkti fyrr.
Bókin mín skal mega hef jast með
sex bragliðum og enda með
fimm. Vertu sæll, \hetjuskapur,
fari bragliðafjöldinn sömu íeið.
Með engu skaltu binda hár þitt,
hið Ijósa, skáldgyðja min, nema
því laufi sem helgað var Venusi:
myrtu hafstrandar, og hennar
vegna verður þú að f jölga brag-
liðunum upp í ellefu.
Annað
sorgarljóð
Sigurhrós Elskunnar
Hverætli geti sagt mér hvernig
á því stendur að rúmið mitt er
svona hart og sængurfötin tolla
aldrei ofan á því. Og hversvegna
þessi nótt— sem aldrei ætlaði að
líða — var svona sein í förum og
færði mér engan dúr á auga?
Hversvegna útlimir mínir eru
haldnir slíkum doða samfara
verkjum og friðleysi? Ef það
væri ástaguðinn sem svona hefði
farið með mig, þá ætti ég að vita
það. Nei, bíðum við, setjum svo