Þjóðviljinn - 13.05.1977, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 13. mai 1977
Leiðréttingar og athugasemdir
vegna ummæla á Alþingi mánu-
daginn 2. maí.
Jón Magnússon, Hávarðsstöðum:
Eins og þegar er kunnugt boð-
uðu þingmenn Vesturlandskjör-
dæmis til fundar aö Heiðarborg
sunnudaginn 1. mai kl. 15. Fund-
urinn var boðaður að ósk heima-
manna.
Aður en fundur hófst var meiri
hluti þingmanna kjördæmisins
við guðsþjónustu að Leirá. 1
predikun dagsins var rætt um
sannleikann og áletrun á háskóla
og alþingishúsi islendinga.
bessi prédikun virðist hafa
farið fyrir ofan garð og neðan hjá
fyrsta þingmanni Vesturlands-
kjördæmis, eða að hann hafi ekki
Jón Magnússon.
Ekki of seint
við næstu
kosningar
Aö samþykkja aöild aö höfn ekki
hiö sama og lýsa fylgi
viö járnblendiverksmiöjuna
skeytt um að fara eftir þeim boð-
skap sem þar var fluttur.
í fyrsta lagi segir hann á Al-
þingi að fundinn hafi sótt um 100
manns, en stólar voru í salnum
milli 130-140 og voru þeir flestir
notaðir, og auk þess var eitthvað
af fólki í innra anddyri, og sumt
stóð fremst i salnum þegar flest
var.
bá segist þingmaðurinn sakna
þess að ekki hafi sótt fundinn
nema 40-50afþeim 179 sem undir-
rituðu áskorun til þingmanna um
að halda almennan fund. Þetta er
heldur ekki rétt, þvi fundinn sóttu
urn heimingur af þeim sem ósk-
uðu eftir honum, þótt þeir væru
margir þvi miður farnir, þegar
atkvæðagreiðsla fór fram um til-
löguna sem samþykkt var, þar
sem fundurinn dróst svo fram á
kvöldið.
barsem þingmaðurinn segir að
það sýni ekki mikinn áhuga, að
fylgja málinu eftir, að vilja ekki
senda 3-5 manna nefnd til
Reykjavikur snemma næsta
morgun, þá er ég alveg viss um
að þegar Asgarðsbóndinn talar
við okkur fyrir næstu kosningar,
að þá skilur hann máfeta vel, hvað
við eigum erfitt með að fara frá
búum okkar um mesta annatima
ársins, vorið.Og þar að auki höfð-
um við þarna fulltrúa okkar, sem
voru komnir til þess að hlýða á
okkar sjónarmið og einn af þeim
meir að segja úr rikisstjórninni,
og þeir hefðu átt að geta komið
sjónarmiðum okkar óbrengluðum
til skila.
1 umræðunum á Alþingi sagði
hæstvirtur iðnaðarráðherra að
staðið yrði við það, að ekki yrði
byggt álver við Eyjafjörð gegn
vilja heimamanna, þótt ekki fá-
um við að njóta sömu réttinda.
Hæstvirtur iðnaðarráðherra
tekur það fram í sinni ræðu, að
bæjarstjórn Akraness styðji
byggingu verksmiðjunnar. En
hanrt minnist ekki á i umræðun-
um samþykktir sem sendar voru
frá: Búnaðarsambandi Borgar-
fjarðar, Kvenfélagasambandi
Borgarfjarðar, Hvalfjarðar-
strandarhreppi, Innri-Akraness-
hreppi, Búnaðarfélagi Leirár- og
Melahrepps, og nú siðast f vetur
frá Verkalýðsfélagi Borgarness,
þar sem f öllum þessum sam-
þykktum var verksmiöjubygg-
ingunni mótmælt. Og þetta allt
var snemma á ferðinni.
En þar sem iðnaðarráðherra
telur, að með þvi að kjósa menn i
hafnarnefnd, hafi sýslunefndar-
menn og oddvitar óbeint
samþykkt verksmiðjuna, þá mót-
mæli ég þvi hér hvað mig snertir,
og eins gerði ég það á fundinum
að Heiðarborg.
Þegar hafnarnefndin var kosin,
var þegar búið af stjórnvöldum
að samþykkja verksmiðjubygg-
inguna, og eitt af þvi fáa sem ég
tel jákvætt við þessar fram-
kvæmdir á Grundartanga er
höfnin. Þess vegna fannst mér
rétt að sýslan og sveitarfélögin
yrðu þar eignaraðilar. En ef eng-
in verksmiðja yrði reist, þá sá ég i
hendi mér að ekki yrði af hafnar-
framkvæmdum, og þar með það
mál úr sögunni.
Einnig . sagði hæstvirtur
iðnaðarráðherra i umræðunum,
að ef andstaða hefði verið gegn
byggingu verksmiðjunnar hefði
mátt ætlast til, að einhver and-
mæli hefðu borist áður en setning
laga hefði verið komin á lokastig.
En þá vil ég spyrja: Hefði ekki
verið sama þótt fleiri andmæli
hefðu verið send, en þau sem ég
hefi þegar minnst á hér að fram-
an, þar sem þeim virðist hafa
verið stungið undir stól eða virt
að vettugi, og ráðherrann minnist
ekkert á þau i umræðum um mál-
ið?
1 umræðunum á Alþingi kom
einnig fram að hæstvirtur for-
sætisráðherra taldi að óskir okk-
ar um leynilega atkvæðagreiðslu
um fyrirhugaða verksmiöju á
Grundartanga væru of seint á
ferðinni.
Þá vitum við það suður-borg-
firðingar. Við vorum i þetta sinn
of seint á ferðinni, til þess aö
njóta þeirra mannréttinda, sem
talin eru sjálfsögð i öllum lýö-
ræðisrikjum.
Vonandi verðum við ekki of
seint á ferðinni við næstu
alþingiskosningar.
Hávarðsstöðum 9. mai 1977,
Jón Magnússon
Sprunguviðgerðir
og þéttingar á veggjum og þökum, steypt-
um sem báruðum. Notum aðeins álkvoðu.
10 ára ábyrgð á vinnu og efni.
Vörunaust sf.
Símar 20390 & 24954 milli kl. 12 & 1
og eftir kl. 19:00
Stjómmálakreppa í Brasilíu:
Stórþjóð stjórn-
að sem herbúðum
15. april var þing BrasiIIu
kallað saman eftir að hafa veriö
nauðugt i tveggja vikna „frii.”
Þessi meðferð á þinginu olli um-
bótasinnaðri herforingjum og
hinum áhrifamiklu hópum fjár-
málamanna i Rio de Janciro og
Sao Paulo talsverðum áhyggj-
um. t þessum hópum var spurt:
Er Brasilia að verða riki, sem
stjórnað er eins og tröllauknum
herbúðum?
„Geisel segir... Geisel gerir
þetta eða hitt ..Geisel ákveð-
ur....” Þetta er það sem heyrist
frá aðsetursstað stjórnarinnar,
Brasiliuborg. Og Ernesto Geisei
Brasiliuforseti er vissulega
voldugur. Stjórnarskráin veitir
honum samskonar vald og for-
seti Bandarikjanna hefur, til
dæmis. Ernesto Geisel er af
þýskum ættum, og það eru lika
tveir aðrir suðurameriskir ein-
ræðisherrar, Banzer i Bóliviu og
Stroessner í Paragvæ. Nafnið
Geisel þýðir eiginlega „gisl”.
Ennfremur má geta þess að
Geisel er fyrsti maður af mót-
mælendatrú, sem hefur á hendi
forsetatign i Brasiliu, fjölmenn-
asta kaþólska riki jarðar.
Hann sýndi hversu voldugur
hann var, þegar hann i byrjun
mánaðarins sleit báðum deild-
•um þingsins, öldungadeildinni
og fulltrúadeildinni, og sendi
þingmennina heim.
I stuttu máli sagt er það, sem
er á bak við þessa pólitisku
kreppu, sú staðreynd, að herfor-
ingjavaldið reynir að gæða
stjórn sina lýðræðislegu yfir-
borði, en beitir valdi sinu opin-
skátt i hvert sinn og einhver tek-
ur það lýðræði alvarlega.
31. mars héldu herforingjarn-
ir hátiðlegt 13 ára afmæli valda-
ránsins, sem kom þeim til
valda. Daginn eftir var þinginu
slitið. O Estado de S. Paulo, á-
hrifamikið fremur frjálslynt en
annars ihaldssamt dagblað,
sagði þá i forustugrein/að her-
foringjaveldið „byrjaði sitt
fjórtánda ár undir þunga mar-
traðar, sem stafar af misskil-
inni fortið, og heldur nú áfram á
vit óljósrar framtiðar.”
Eftir að hershöfðingjarnir
tóku völdin 1964 bönnuðu þeir
þáverandi stjórnmáláflokka en
komu á fót tveimur nýjum i
staðinn. Annar er hlynntur
stjórninni og þekktastur undir
skammstöfuninni ARENA, hinn
stjórnarandstöðuflokkurinn
Brasiliska lýðræðishreyfingin,
þekkt undir skammstöfuninni
MDB.
Siðustu tvö árin hefur MDB
farið að taka hlutverk sitt sem
stjórnarandstöðuflokks alvar-
legar en flokkurinn hafði gert
þangað til. Flokkurinn vann
talsvert á i siðustu þingkosning-
um og hefur nú yfir þriðjung
þingsæta. Þrátt fyrir það hefur
til þessa verið litið um tilraunir
til þingumræðna i alvöru i þing-
húsinu, sem byggt er i fútúrisk-
um stil og stendur i Brasiliuborg
miðri.
Fyrir um ári varði þingið
þannig þremur dögum sam'-
fleytt til umræðna um mál, sem
reis út af litt þekktum þing-
manni stjórnarandstöðunnar. 1
ganginum úti fyrir sal fulltrúa-
deildar hafði ljósmynd náðst af
honum skyrtulausum. Þetta var
ófyrirgefanleg synd i Brasiliu,
þar sem megináhersla er lögð á
formlegan klæðaburð embættis-
manna.
Þekktur stjórnarandstæðing-
ur frá Rio, Lysanjeas Maciel,
sagði i ræðu á þingi: „Við erum
eins og unglingur, sem fær lán-
aðan bilinn hans pabba sins i
fyrsta sinn með þvi ófrávikjan-
lega skilyrði, að hann megi ekki
aka lengur en húsaröðina á
enda.” Þetta varð siðasta þing-
ræða Maciels, enda hafði hann
áður ráðist á einræðisstjórnina
fyrir ofbeldisaðferðir hennar og
pyndingar á pólitiskum föngum.
Stjórnin svipti hann þingsætinu
og notaði til þess viðtæka sér-
löggjöf, sem hún setti i gildi fyr-
ir rúmum átta árum.
Til þessarar sömu sérstöku
laga greip stjórnin þegar hún
rak þingið heim um hálfsmán-
aöartima.MDB vildi ekki sam-
þykkja frumvarp um umbætur
Brasilisktbarn, veikt af næring-
arskorti. Þrátt fyrir „efnahags-
undur” og gifurlega auðlegð
hefur brasiliska einræðisstjórn-
in ekkert gert til þess að draga
úr neyðinni, sem er hlutskipti
mikils hluta almennings.
á réttarfarinu, sem stjórnin
lagði fram. Ekki svo að skilja að
MDB viðurkenndi ekki nauðsyn
þess að endurnýja réttarkerfið,
sem er svo úrelt og seinvirkt að
óviðunandi er með öllu. En
stjórnin hafði ekki viljað setja i
gildi að nýju svokölluðu habeas
corpus-lög, sem gera ráð fyrir
þvi að handtekinn maður skuli
leiddur fyrir dómara skömmu
eftir handtökuna. Á Norður-
löndum er til dæmis I lögum að
það skuli gert innan 24 klukku-
stunda frá handtökunni.
Flokksstjórn MDB krafðist
þess af þingmönnum sinum að
þeir greiddu allir atkvæði gegn
lagafrumvarpinu, og það gerðu
þeir og felldu þar með frum-
varpið. Réttarfarsumbæturnar
þýddu breytingu á stjórnar-
skránni, og til sliks þarf að
minnsta kosti tvo þriðju at-
kvæða i þinginu. Og MDB hefur,
eins og þegar hefur verið tekið
fram, rúmlega þriðjung þing-
sæta.
Umrædd sérlöggjöf er þannig,
aö stjórnin gat ekki gert frum-
varp sitt að lögum án þess að
senda þingið heim. Og það var
það sem hún gerði.Þingið var
rekið heim og frumvarpið var
lögleitt með tilskipun frá Geisel
forseta. Geisel, sem sjálfur fer
með vald einræðisherra, réðist
við þetta tækifæri á MDB og
sakaði flokkinn um að iðka
„minnihlutaeinræði.”
Eftir þessa meðferð á MDB
efast menn stórlega um ein-
lægni stjórnarinnar til þess að
auka „lýðræðið” i landinu, en
þvi lofaði Geisel.er hann tók við
forsetaembætti fyrir þremur
árum. Hann er sá f jóröi i röðinni
af hershöfðingjum, sem setið
hafa á forsetastóli siðan valda-
ránið var framkvæmt 1964, og
hann hefur verið talinn hvað sist
einræðissinnaður þessara fjög-
urra.
Brasiliska herforingjaveldið
hefur það sérkenni að sami
hershöfðinginn má ekki vera
forseti nema i fimm ár. Eftir
það útnefnir forusta herforingj-
anna nýjan forseta, og verður
kjörmannasamkunda að stað-
festa útnefninguna. Sú staðfest-
ing er að sjalfsögðu aðeins
formsatriði. Það er harður
kjarni um það bil 15 hershöfð-
ingja, sem hefur i höndum sér
valdið á bak við forsetann. Sá
hópur er venjulega kallaður
„eldhringurinn” (0 Circulo do
Fogo), Alitið er að þessi hópur
rykki þjösnalega i beislið, sem
hann stöðugt hefur á forsetan-
um, i hvert skipti og forsetinn
sýnir lit á þvi að stiga fáein
skref áfram.
Stjórnin hafði lagt fram mjög
svo hægfara tillögur um tekju-
jöfnun, en ekkert hefur enn orð-
ið úr framkvæmd þeirra. Þvert
á móti breikkar stöðugt bilið
milli glitrandi rikidæmis og
aumustu fátækar. Geisel var
lika með fyrirætlanir um að
draga úr hinum efnahagslega
ójöfnuði, sem fyrir hendi er
milli suðurhluta landsins, sem
er háþróaður efnahagslega og
stórlega iðnvæddur, og norð-
austurhéraðanna, þar sem
armóður rikir. En ekki hefur
heldur neitt orðið úr þvi.
Hið sama er að segja um fyr-
irætlanir, sem gengu út á það að
takmarka athafnafrelsi alþjóð-
legra stórfyrirtækja innan hins
kapitaliska hagkerfis landsins.
Fyrir tveimur mánuðum var
Severo Gomes, verslunar- og
iðnaðarmálaráðherra, rekinn
úr stjórninni. Hann hafði gagn-
rýnt rikisstjórnina fyrir það, að
hún i mörg ár hefur leitast við
að fá inn i landið erlent fjár-
magn svo skiptir miljörðum i
hörðum gjaldeyri. Þessi stefna,
sagði Gomes, flutti ekki einung-
is inn i landið erlenda tækni,
heldur og erlenda stjórnarhætti
i efnahags- og fjármálum, sem
ekki féllu alltaf vel að brasilísk-
um aðstæðum. Hann gagnrýndi
það einnig að allrahanda fjöl-
þjóðleg fyrirtæki skyldu hafa
frjálsan aðgang að landinu —
og þar hitti hann stjórnina á
auman blett. Og þessvegna féll
axarhöggið. Severo Gomes var
þó sá af teknókrötunum i stjórn-
inni, sem mest álit hafði á sér
hjá þeim hluta borgarastéttar-
innar, sem er i andstöðu gegn
stjórninni.
Hinu svokallaða „efnahags-
undri” Brasiliu fylgdi gifurleg
efnahagsleg framþróun árin
1969-74. Hvað umfang efnahags-
llfs snerti varð landið þá það
áttunda I röðinni I heiminum ut-
an sósialisku rikjanna. En á
þessum árum hækkuöu lika
skuldir Brasiliu erlendis upp I 25
Framhald á bls. 14.