Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1999, Side 22

22
kamál
LAUGARDAGUR 10. JULI 1999
Ber KGB ábyrgðina?
Emmanuela var á leið heim úr
tónlistarskólanum, þar sem hún
lærði flautuspii og söng, þegar hún
hún sást stíga inn í dökkbláan
BMW-bíl sem tveir menn voru í.
Það var 22. júní 1983 klukkan tíu
um kvöld. Síðan hefur hún ekki
komið fram. Emmanuela hafði beð-
ið eftir strætisvagni þegar bíllinn
staðnæmdist við biðskýlið. Menn-
irnir ávörpuðu hana, hún svaraði
þeim og steig inn í bílinn. Vitni
sögðu síðar svo frá að hún virtist
hafa þekkt mennina eða þá að
minnsta kosti séð þá áður.
Emmanuela bjó með foreldrum
sínum í Páfagarði. Faðir hennar var
háttsetur embættismaður þar.
Hvarfið vakti mikla athygli bæði á
Ítalíu og erlendis, því það var talið
geta tengst tilræði við páfa tveimur
árum áður, en einnig komu upp
sögusagnir sem erfitt reyndist að
kveða niður.
Smávaxin en lagleg
Þegar komið var fram yfir þann
tíma er Emmanuela átti að vera
komin heim fóru foreldar hennar að
leita að henni. Þeir urðu hins vegar
ejnskis vísari. Þá gerði faðir hennar
lögreglunni í Róm aðvart. Var nú
hafin umfangsmikil leit að þessari
fimmtán ára stúlku, sem leit þó út
fyrir að vera eldri en hún var. Að
vísu var hún lágvaxin, en þroskuð
fyrir sinn aldur og því kom það fyr-
ir að karlmenn gáfu henni auga og
litu um öxl þegar þeir mættu henni
á götunni. Þetta kvöld var hún
íklædd prjónapeysu, ljósu pilsi og í
hvítum íþróttaskóm.
Lögreglan hélt í fyrstu að
Emmanuela hefði strokið að heim-
an. Hún kynni að hafa orðið ást-
fangin eöa verið blekkt til að taka
tilboði um að gerast ljósmynda-
fyrirsæta.
Af lýsingu foreldranna og
skólsystkina kom hins vegar
fram að Emmanuela var
feimin og hræðslugjörn. Hún
var ekki sögð sýna strákum
mikinn áhuga og kjósa helst
félagsskap vinstúlkna sinna.
Strangt uppeldi
Vinstúlka Emmanuelu gat
þó skýrt frá því að hún hefði
séð hana á tali við mann
milli þrítugs og fertugs. Þeg-
ar stúlkan var spurð að því
hvort hún vissi hver þessi
maður væri sagði hún að
hann væri eigandi snyrti-
stofu og hefði boðið henni
starf. Ekkert kom þó fram
sem benti til að þessi maður
tengdist ráninu.
Á heimili Emmanuelu ríkti
strangur agi. Hún og eldri systur
hennar tvær, sem voru tuttugu og
eins og tuttugu og þriggja ára, urðu
að fá sérstakt leyfi foreldra sinna ef
þær ætluðu að vera lengur úti en til
klukkan hálfellefu á kvöldin. Vin-
konur Emmanuelu höfðu eftir
henni að foreldrar hennar litu vart
af úrvísunum meðan þeir biöu eftir
því að hún kæmi heim úr tónlistar-
skólanum.
Símhringingin
sögðu foreldra
sinna og vilji
fara heim. Og
það getur hún
gert alveg
ómeidd.“
„Hvað vilt
þú?“ spurði Or-
landi. „Ég get
ekki lagt fram
lausnarfé svo
nokkru nemi. Ég
er ekki efnamað-
ur.“
„Þetta snýst
ekki um lausnar-
fé,“ var svarið.
„Við vinir mínir
viljum að Ali
Agca verði látinn
laus og sendur til
hlutlauss lands.“
Ali Agca var
tyrkneski hryðju-
verkamaðurinn
sem særði Jó-
hannes Pál páfa
II á' Péturstorg-
inu í Róm 13. maí
1981.
Tuttugu
daga frest-
ur
Kurteisi maðurinn bætti því við
að ráðamenn í Páfagarði fengju tutt-
ugu daga frest til þess að láta Agca
lausan, en hann hafði verið dæmd-
ur í lífstíðarfangelsi.
Orlandi hafði samband við sam-
starfsmenn sina, en þeir gerðu
rannsóknarlögreglunni aðvart. Mál-
ið, sem hafði þótt borgarmálefni
Emmanuela
Orlandi.
upp eftir upplausn Sovétríkjanna,
fastlega grunaða um að hafa staðið
að tilræðinu við páfa og
hvarfi Emmanuelu. Um
tíma vonaðist hann til að
skjöl KGB um málin yrðu
gerð opinber, eins og mörg
úr safni leyniþjónustunnar, en það
gerðist ekki. Þess í stað tókst hon-
um að fá skjöl frá fyrrverandi yfir-
manni a-þýsku leyniþjónustunnar,
Marcus Wolf. Þar kemur fram að
tveir Búlgarar hafi verið á Péturs-
torginu í Róm þegar Agca reyndi að
skjóta Jóhannes II páfa til bana en
tókst aðeins að særa hann. Tví-
menningarnir áttu að ráða Agca af
dögum strax eftir tilræðið en Agca
var handtekinn áður en þeim tókst
það. Eftir það fór Agca að óttast um
líf sitt og hafnaði því beiðni um
skipti-á sér og Emmanuelu.
meira
Þrettán dagar liðu án þess að
nokkuð spyrðist til Emmanuelu. En
fimmtudaginn 5. júli hringdi síminn
á heimili foreldra hennar. Er svarað
var spurði karlmaður kurteislega:
„Afsakið ef ég trufla, en er herra Or-
landi við?“
Það var önnur systra Emmanuelu
sem svaraði og hún rétti föður sín-
um símtólið. Þá sagði sá er hringdi:
„Ég á að skila kveðju til þín frá dótt-
ur þinni, Emmanuelu. Hún hefur
það ágætt, þó hún sakni að sjálf-
fram að þessu, varð allt í einu
fréttaefni heimsblaðanna. Leitin að
Emmanuelu var hert, og lögreglan
hóf samstarf við ítölsku leyniþjón-
ustuna. Ýmsir aðilar þóttu koma til
greina, þar á meðal „Rauðu her-
deildimar", tyrknesku hryðjuverka-
samtökin „Gráu úlfarnir" og
búlgarska leyniþjónustan, en hún lá
undir grun um að hafa skipulagt til-
ræðið við páfa tveimur árum áður.
Páfi lýsti því yfir að hann vildi
gera allt sem hægt væri til að hafa
uppi á dóttur Orlandis og Páfagarð-
ur féllst að á aö hefja viðræður við
mannræningjana.
Hann hafnaði skiptum
ítalska ríkisstjórnin tók málið á
dagskrá. Var skipst á skoðunum um
hvort láta ætti Agca lausan eða
ekki. í gildi var þá gengið sam-
komulag vestrænna ríkja um að
láta ekki undan kröfum hryðju-
verkamanna. Lögmaöurinn Gerra-
no Egido, sérfræðingur í öllu sem
tengist mannránum, var fenginn til
þess að annast samninga við mann-
ræningjana til að kanna hvort ekki
mætti komast að einhverju því sam-
komulagi sem teldist ekki bein und-
angjöf, þannig að fá mætti
Emmanuelu lausa. Samtímis voru
veggspjöld með myndum af henni
víða hengd upp og fólk beðið að hafa
samband við lögregluna ef þaö gæti
veitt einhverja upplýsingar um ör-
lög hennar.
Er hér var komið lýsti Agca því
yfir að hann vildi ekki láta skipta á
sér og Emmanuelu og vakti sú af-
staða furðu, en síðar átti eftir að
koma í ljós hvað réð afstöðu hans.
Er skýrt hafði verið frá henni sagði
talsmaður „Andkristna tyrkneska
frelsishersins" frá því
að orð Agca Skiptu
engu. Krafan um
framsal hans væri
enn í fullu gildi.
Tuttugu daga frest-
urinn rann út án þess að nokkuð
gerðist. Emmanuela kom ekki fram.
Miklar sögusagnir
Næstu ár komst hver sögusögnin
af annarri á kreik um örlög
Emmanuelu. Ein var sú að hún
hefði gerst vændiskona í París, önn-
ur að hún væri lokuð í klaustri í
Róm af því hún hefði eignast barn
með kardínála og sú þriðja var á þá
leið að hún væri laundóttir páfa.
Um hríð lagði lögreglan i Róm trú á
síðastnefndu sögunni. Loks komst á
Veggspjald
með mynd af
Emmanuelu.
kreik
orðrómur
um að
hún hefði
dáið af of
stórum
skammti
eiturlyfja
í kyn-
svalli í
Páfagarði
og reynt
hefði ver-
Ferdinando
Imposinato.
ið að
breiða
yfir það
með svið-
settu
mann-
ráni.
Þessi
saga fékk
byr undir
báða
vængi þegar
vitni lýsti því yfir 1984 að það hefði
séð bíl með Emmanuelu i aka inn í
Páfagarð kvöldið sem hún hvarf.
Er kom fram á árið 1997 var op-
inberri rannsókn tilræðisins við
páfa og hvarfs Emmanuelu hætt.
Gafst ekki upp
Ferdinato Imposinato öld-
ungadeildarþingmaður gat
ekki sætt sig við að mál
Emmanuelu yrði lagt á
hilluna. Hann hélt því
rannsókn þess áfram á eig-
in spýtur en hann hafði
verið rannsóknardómari er
Emmanuela sést hér
heilsa
Jóhannesi Pál II páfa.
Hún var tíu ára er mynd-
' in var tekin
hún hvarf og hafði því
tengst málinu á fyrstu stig-
um þess.
Imposinato hefur nú
skýrt frá því að hann hafi
gömlu sovésku leyniþjón-
ustuna, KGB, sem var leyst
Frásapnir Agca og
úr skyrslum Wolfs
Tveir búlgarskir dómarar fengu
leyfi til að ræða við Agca meðan
hann var enh í varðhaldi og með
þeim kom túlkur, Petkov, en hann
var í raun á vegum KGB. Petkov
ráðlagði Agca að þykjast geðbilaður
er hann kæmi fyrir rétt og hét hon-
um því, að því er síðar kom fram, að
KGB myndi fá
hann lausan eft-
ir réttarhöldin.
Er það skýring-
in á að Agca hélt
því fram fyrir
rétti í Róm að
hann væri Krist-
ur endurfæddur.
Þau skjöl sem
Imposinato fékk
frá Wolf segja
KGB hafa staðið
að ráninu á
Emmanuelu og
hafi tilgangur-
inn verið sá að
fá Agca lausan
en andstaða
hans, og reyndar
Páfagarðs og
ítalskra yfir-
valda, hafi gert
þá hugmynd að
engu. Er sú
staða hafi komið
upp hafi sovéska
leyniþjónustan
verið í vanda. Hún
hafi setið uppi með Emmanuelu og
ekki haft neina lausn á vanda henn-
ar aðra en þá að taka hana af lífi. Og
það hafi verið gert.
Eftirmáli
Leyniþjónustur eru kunnar fyrir
að beita brögðum sem almenningur
á ýmist erfitt með að átta sig á eða
þykir á einhvem hátt ótrúverðug.
Þeim sem til þekkja á þessu sviði
kemur hins vegar ekki á óvart að
búlgörsku mennirnir tveir sem
voru á Péturstorginu er Agca skaut
á páfa hafi átt að ráða tilræðis-
manninn af dögum nokkrum augna-
blikum síðar. Þá heföi hann aldrei
getað sagt þá sögu sem hann sagði
síðar, er hann sagði aö háttsettur
maður í búlgörsku leyniþjónust-
unni, en hún var náinn samstarfs-
aðili KGB, hefði skipað sér að ráða
Jóhannes Pál páfa II af dögmn.
Væri Emanuela á lífi væri hún
nú þrítug.
Páfi fyrirgaf Agca tilræðið er
hann heimsótti hann í fangelsið
1984. Talið er að forseti Ítalíu muni
náða Agca innan tíðar og hann
verði þá látinn laus.